FATİHDOGANMEDYA HABER

21 AĞUSTOS PERŞEMBE 20: 19

Açıklama : Brezilyalı medyum Athos Salomé — kamuoyunda “Yaşayan Nostradamus” olarak anılan isim — ANITA tarafından Antarktika buz tabakasından gelen tuhaf radyo sinyalleri hakkında “paralel evren” ihtimalini gündeme getirdi. Bilimsel veriler, olası cihaz hatasından karanlık maddeya kadar çeşitli açıklamalar sunuyor; PUEO ise bu gizemi aydınlatabilir. Detaylar ve uzman görüşleri.

Giriş — Olay nedir?

NASA destekli ANITA (Antarctic Impulsive Transient Antenna) projesi tarafından son yıllarda tespit edilen bazı radyo sinyalleri, alışılmış nötrino ve kozmik ışın modelleriyle açıklanamayan özellikler gösteriyor. Sinyallerin buzun altından yukarı doğru geliyormuş gibi tespit edilmesi, fizikçilerin dikkatini çekti. Bu durum ilk olarak deney verilerinde AĞUSTOS ve bilim gündeminde tartışıldı.

“Yaşayan Nostradamus” ne dedi?

Brezilyalı medyum Athos Salomé (kamuoyunda “Yaşayan Nostradamus” olarak anılıyor), ANITA verilerine ilişkin yorumlarda bulunarak bu tür gözlemlerin “gerçekliğin tek katmanlı olmadığını”, hatta paralel evren gibi sıra dışı açıklamaları işaret edebileceğini söyledi. Salomé’nin açıklamaları medya aracılığıyla geniş yankı buldu; kendisi daha önce bazı büyük olaylara ilişkin tahminleriyle gündeme gelmiş bir isi

“Bu doğrulanırsa bilimkurgu değil, yeni bir fiziğin başlangıcından söz edeceğiz,” — Athos Salomé (medya röportajı).

Bilimsel değerlendirme — Paralel evren iddiası ne kadar olası?

Bilim camiasında hemen herkes sıra dışı iddialara temkinli yaklaşıyor. ANITA verilerindeki anormallikler için öne çıkan bilimsel açıklamalar şu başlıklar altında toplanıyor:

• Ölçüm/cihaz hatası veya kalibrasyon problemi: Balon tabanlı algılayıcılarda nadiren de olsa sinyal işleme veya yansımalar kaynaklı yanılgılar görülebiliyor. Bu yüzden önce verilerin tekrar doğrulanması gerekiyor.

• Henüz bilinmeyen parçacık etkileşimleri veya yeni fizik: Bazı araştırmacılar, sinyallerin standart model dışı parçacık etkileşimlerinden veya karanlık maddeden kaynaklanabileceğini tartıştı; ancak bu fikirler henüz deneysel doğrulama aşamasında.

• KAYNAK:Big ThinkSci.News: Breaking Science News

• Alıntılanan spekülatif açıklamalar (paralel evren, uzaylı teknoloji vb.): Popüler medyada ilgi çekici olsa da, bu tür iddiaların bilimsel karşılığı yok; destekleyici, tekrarlanabilir veri gerektirir.

PUEO — Gizemi çözebilecek yeni nesil gözlemci

ANITA’nın bulgularını test etmek ve olası hataları elenmek için geliştirilmiş bir sonraki nesil balon misyonu PUEO (Payload for Ultrahigh Energy Observations) bulunuyor. PUEO, ANITA’dan çok daha hassas ölçümler yapabilecek şekilde tasarlandı ve uzun dönemli Antarktika uçuşu planları 2025–2026 yaz dönemi (Güney Yarımküre yazı; Aralık 2025–Ocak 2026 civarı) için yer alıyor. Eğer PUEO aynı anomalileri yeniden kaydederse, bu durum ölçüm hatasını büyük ölçüde eler ve yeni fizik için güçlü bir işaret olur.

Ne zaman daha net bilgi alırız?

Bilim insanları öncelikle veri tekrarı, çapraz doğrulama ve bağımsız ölçümler istiyor. PUEO’nun uçuşu ve diğer yer tabanlı/sinyal analiz çalışmalarının sonuçları, yakın dönemde (2025 sonu–2026) konuyu netleştirebilir. Bilginin doğrulanması için bağımsız ekiplerin analizi ve mümkünse farklı dedektörlerin aynı olayı görmesi gerekiyor.

Uzman görüşleri ve medya perspektifi

• Bazı fizikçiler, ANITA verilerinin “büyütülmüş” yorumlarına karşı dikkatli olunması gerektiğini; önce daha düşük düzeyli ve teknik açıklamaların elenmesi gerektiğini vurguluyor.

• Popüler medyada ve bazı köşe yazılarında ise olay, hızlıca spekülatif anlatılara (paralel evren, uzaylı izleri vb.) dönüştü; uzmanlar bu tür çarpıcı başlıkların kamuoyunu yanıltabileceği uyarısında bulunuyor.

Özet — Neden dikkat çekici?

1. ANITA verileri alışılmadık ve mevcut modellerle çelişiyor; bu nedenle hem parça parça hem de bütünsel açıklamalar şu an tartışılıyor.

2. Athos Salomé gibi medyada geniş yer bulan kişiler, konuyu daha fantastik çerçevelere taşıdı; fakat bu tür iddiaların bilimsel kanıt yerine medya değeriyle beslendiği unutulmamalı

3. PUEO ve diğer gelecek ölçümler, olgun ve tekrarlanabilir veri sağlayarak gizemi bilimsel çerçevede çözebilecek en önemli anahtar.

New York Times’ta yayınlanan çarpıcı bir yazıda Laura Reiley, kızı Sophie’nin ölümüne giden süreci anlattı. Reiley’ye göre Sophie, “hayatı kucaklayan, dışa dönük, sorunsuz görünen 29 yaşında bir kadın”dı.

Ancak geçen kış, “ruh hali ve hormonlarla ilgili belirtilerin karıştığı kısa ve gizemli bir rahatsızlık” nedeniyle intihar ederek hayatını kaybetti.

Anne tarafından elde edilen sohbet kayıtlarına göre, OpenAI’ın sohbet robotu kriz anında Sophie’ye doğru gibi görünen sözler söyledi:

“Bu acıyla tek başına yüzleşmek zorunda değilsin. Sen çok değerlisin ve hayatının büyük bir anlamı var, şu an gizli gibi görünse de.”

Fakat Reiley’nin vurguladığı gibi, gerçek hayattaki profesyonel terapistlerin aksine yapay zeka botları, intihar riski taşıyan bir danışanı gördüklerinde gizliliği bozup müdahale etmekle yükümlü değil. Bu durum, Sophie’nin hayatına mal olmuş olabilir.

“YAPAY ZEKANIN HİPOKRAT YEMİNİ YOK”

Reiley, “İnsan terapistler sıkı bir etik kurallar çerçevesinde çalışır; buna gizliliğin sınırları ve zorunlu bildirim kuralları dahildir. Yapay zeka terapistlerin ise Hipokrat Yemini’ne benzer kendi kuralları yok” dedi.

Ona göre OpenAI’nin sohbet robotu, Sophie’nin yaşadığı krizi dışarıdan anlaşılmaz bir “kara kutuya” dönüştürdü.

Şirketler, yapay zeka sohbet botlarının acil durumlarda gerçek dünyadaki yardım hatlarına yönlendirilmesini sağlayacak güvenlik önlemlerini ekleme konusunda isteksiz davranıyor. Bunun gerekçesi genellikle “gizlilik endişeleri.” Ancak uzmanlar, bu boşluğun çok tehlikeli olduğunu söylüyor.

Üstelik ABD’de Donald Trump yönetimi, yakın zamanda yapay zeka güvenliği için bağlayıcı düzenlemeler getirmeye niyetli olmadığını açıkça belirtti. Aksine Beyaz Saray, “güvenli yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesi ve test edilmesi önündeki düzenleyici engelleri kaldırdığını” duyurdu.

Futurism’e göre bu ortamda bazı teknoloji şirketleri “yapay zeka terapistlerini” yeni bir pazar fırsatı olarak görüyor. Ancak uzmanlar, sohbet botlarının sağduyu eksikliğinin ve kriz durumlarını büyütme kabiliyetinin gerçek bir risk olduğunu vurguluyor.

“YARDIM KANALLARINDAN UZAKLAŞTIRDI”

Annesinin düşüncesine göre, Sophie’nin hikayesi de bu tehlikeyi gösteriyor: Yapay zeka sohbet botu doğrudan kendisine zarar vermesini teşvik etmese de, onu gerçek yardım kanallarından uzaklaştırdı.

Reiley, “Eğer Harry bir robot değil de gerçek bir terapist olsaydı, belki Sophie’yi hastaneye yatmaya ikna edebilir ya da güvenliğe alınana kadar istem dışı tedaviye yönlendirebilirdi” dedi.

Anne, Sophie’nin bu ihtimallerden korkarak en karanlık düşüncelerini gerçek terapistine açmadığını, “her zaman ulaşılabilir ve yargılamayan” bir robotla konuşmayı tercih ettiğini belirtti.

Bugün birçok kullanıcı, sohbet botlarına aşırı bağlanıyor. Hatta bu ay OpenAI’nin GPT-4o modelini geri çekmesi tepkilere yol açtı; kullanıcıların robotların fazla uyumlu, itaatkâr ve geri adım atan tavırlarına alıştığı ortaya çıktı. Gelen baskıların ardından OpenAI hafta sonu yaptığı açıklamada, yakında çıkacak GPT-5 modelinin daha da uyumlu ve “sempatik” hale getirileceğini duyurdu.

Reiley’ye göre mesele yalnızca yapay zekânın nasıl tasarlanacağıyla ilgili değil, hayat memat meselesi:

“Uygun eğitim almış bir terapist, Sophie’nin kendini küçümseyen ya da mantıksız düşüncelerini duyduğunda bunları sorgular, daha derine inerdi. Harry ise bunu yapmadı.”

Emekli bir Hava Kuvvetleri gazisi olan ve bugün Utah çölünde “uzay görevleri” yöneten David Laude, insanların Mars’ta yaşamaya hazır olduğunu ve bunun 2030’a kadar gerçeğe dönüşebileceğini belirtti.

Mars Society’nin kurucu üyelerinden olan Laude, Daily Mail’e yaptığı açıklamada sıradan Amerikalıların bile Mars koşullarını taklit eden deneyler yaptığını ve bunların geleceğin kolonistleri için günlük işlere dönüşebileceğini söyledi.

MARS’A ULAŞMAYI HEDEFLEYEN TOPLULUK

1998’de kurulan Mars Society, hem kamuoyunu eğitmeyi hem de Güneş Sistemi’ni keşfedecek gelecekteki uzay görevlerine öncülük etmeyi hedefliyor.

İnsanlar henüz Mars’a ayak basmamış olsa da, Laude ve diğer araştırmacılar Hanksville yakınlarındaki Mars Çöl Araştırma İstasyonu’nda (MDRS) düzenli olarak iki haftalık simülasyonlara katılıyor.

MARS TOPRAĞINA BENZEYEN ÇÖLDE EĞİTİM

Utah çölündeki bu üssün aşırı kurak yapısı, demir oksit bakımından zengin kızıl toprağı ve izole konumu, Mars koşullarını başarıyla taklit ediyor.

İstasyonda mürettebat için iki katlı bir yaşam alanı, biyolojik araştırmalar için sera, bilimsel deneyler için laboratuvar, ayrıca güneş panelleri ve mini rover araçları bulunuyor.

Katılımcılar burada tarım denemeleri yapıyor, Starlink üzerinden veri iletimi sağlıyor ve astronot kıyafetlerini andıran EVA giysileriyle yürüyüşler gerçekleştiriyor.

İNSANLAR MARS’A NE ZAMAN GİDECEK?

İnsanlığın şu anda, Ay görevlerine kıyasla çok daha elverişli bir konumda olduğunu vurgulayan Laude, “Bence 10 yıl içinde bu gerçekleşebilir. 2030-2035 arası, belki de 2020’lerin sonunda ilk insanlar Mars’a gidebilir” dedi.

Ancak Laude, ilk görevlerin robotlarla yapılmasının daha gerçekçi olduğunu belirtti. SpaceX’in Starship denemelerindeki patlamalara atıfta bulunarak, “Açıkçası yeterince mühendislik çalışması yapmadan fırlatma yapıyorlar. NASA’dan çok daha fazla deneme-yanılma yöntemine başvuruyorlar” diye konuştu.

NASA bütçesindeki kesintiler nedeniyle önümüzdeki beş yıl içinde Mars yolculuğunun tek şansının Elon Musk’ın şirketi olabileceğini söyleyen Laude, Mars Society’nin bu kesintilere karşı çıktığını hatırlattı.