MP Materials, Pentagon ve Ma’aden Suudi Arabistan’da ortak nadir toprak rafinerisi kuruyor

Tarih / Saat: 20 Kasım 2025 | 20:00 (TSİ)
Okuma Süresi: 4 dakika
Yazar: FatihDoğanMedya Haber Merkezi

ABD’li MP Materials, Suudi Arabistan’ın devlet madencilik şirketi Ma’aden ve ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ile birlikte Suudi Arabistan’da entegre nadir toprak işleme/rafinaj tesisi kurmak üzere ortak girişim (JV) kurdu. Anlaşma, Ma’aden’in en az %51 kontrol payına sahip olduğu; MP Materials ve ABD tarafının toplamda %49 pay ile projede yer alacağı şeklinde tasarlandı. Proje, küresel nadir toprak tedarik zincirini Çin egemenliğinden uzaklaştırma hedefinin bir parçası olarak sunuluyor.

Detaylar — Ne, Kim, Nasıl?

• Taraflar: MP Materials (ABD), Saudi Arabian Mining Company — Ma’aden (Suudi Arabistan) ve ABD Savunma Bakanlığı/Pentagon

• Ortaklık Yapısı: Kamuya yansıyan bilgilere göre Ma’aden en az %51 pay ile kontrol elementi taşırken, MP Materials ile ABD tarafının toplamda %49 hisseye sahip olması planlanıyor. Bu oranlar resmi şirket duyurularına dayandırılıyor.

• Projenin Kapsamı: Sadece ayrıştırma/rafinaj değil; madencilikten ayırma, rafinaj ve mıknatıs (magnet) üretimine kadar “tam değer zinciri” kurulması hedefleniyor. Ayrıca mıknatıs üretimi ve ileri işlemler için çalışmaların değerlendirilmesi gündemde.

Neden Önemli? Stratejik ve Ekonomik Arka Plan

Nadir toprak elementleri (NTE) elektrikli araçlar, rüzgâr türbinleri, savunma sistemleri ve yüksek teknolojili elektronikler için kritik önemde. Küresel işleme kapasitesinin büyük kısmı uzun süredir Çin merkezli olduğundan, ABD ve müttefikleri alternatif tedarik kaynakları oluşturmak için hamleler yapıyor. Bu ortaklık, Washington-Riyad ekonomik ilişkilerindeki genişleme ve Batı’nın kritik madde tedarikini çeşitlendirme stratejisinin bir parçası olarak okunuyor.

Finansal Etki ve Piyasa Tepkisi

Haberlerin ardından MP Materials hisselerinde yükseliş görüldü; şirketin stratejik ortaklık ve Pentagon desteği yatırımcı ilgisini artırdı. Bazı piyasa yorumları, projenin MP’nin küresel pozisyonunu güçlendirebileceği yönünde. Ancak proje boyutu, yatırımın kaynak yapısı ve takvimine dair ayrıntılar şirketlerce detaylandırılmayı bekliyor.

Riskler ve Bilinmesi Gerekenler

• Teknoloji ve Çevresel Zorluklar: Nadir toprakların ayrıştırılması karmaşık, çevresel etkisi yüksek prosesler gerektiriyor — tesisin çevre izinleri ve teknoloji transferi kritik.

• Jeopolitik Riskler: Tedarik zincirindeki jeopolitik gerilimler, yaptırımlar veya ticaret kısıtları projenin altyapısını etkileyebilir.

• Süre ve Yatırım Miktarı: Şu aşamada proje takvimi ve toplam yatırım tutarı kamuya tam olarak açıklanmadı; ayrıntılar ilerleyen dönemde şirket/ortaklar tarafından paylaşılacak

Ne Olacak — Takip Edilecek Gelişmeler

1. Resmi ortaklık sözleşmesinin (JV agreement) yayımlanması ve pay sahipliği dokümanlarının açıklanması.

2. Tesisin lokasyonu, yatırım büyüklüğü ve inşaat takviminin netleşmesi

3. Oluşacak üretim kapasitesine yönelik teknik detaylar: hangi nadir toprak elementleri (hafif/ ağır) işlenecek, mıknatıs üretimi planlanıyor mu?

Fatih’teki “Böcek” ailesi faciasında korkutan detay: İlaçlamadan sonra odada kilitli kaldıkları ortaya çıktı

Tarih / Saat: 19 Kasım 2025 — 23:20
Okuma süresi: 3 dakika

Almanya’dan İstanbul’a tatil için gelen Böcek ailesinin otelde ölümüyle ilgili yürütülen soruşturmada “otelin ilaçlama işlemi” ve “oda kapısının kilitli olması” iddiaları soruşturmanın merkezine oturdu. Savcılık ve adli makamların ilk tespitlerine göre aile, ilaçlama sonrası odada kalan kimyasal etkene maruz kalmış olabilir; olayla bağlantılı olarak ilaçlama şirketi sahipleri ve otel çalışanları dahil olmak üzere birden çok kişi tutuklandı ve adli işlemler devam ediyor.

Olayın kronolojisi ve soruşturmanın kilit noktaları

• 11 Kasım 2025: İddialara göre otelin 202 numaralı odasında konaklayan Servet ve Çiğdem Böcek ile çocukları (6 ve 3 yaş) gece saatlerinde rahatsızlandı; aile hayatını kaybetti. Olay ilk etapta gıda zehirlenmesi şüphesiyle değerlendirildi.

• Sonrasında savcılığın yürüttüğü soruşturmada otelde 11 Kasım’da DSS adlı bir firma tarafından ilaçlama yapıldığı; bu firmanın İl Sağlık Müdürlüğü kayıtlarına göre izinsiz faaliyet gösterdiği ve ilaçlamayı yapan kişilerin sertifika kaydının olmadığı bildirildi.

• Soruşturma sırasında elde edilen kamera görüntüleri, vefat eden baba Servet Böcek’in kapının kilitli olması nedeniyle dışarı çıkamadığını, kapıyı kırmaya çalıştığını ve çevredeki vatandaşların yardımıyla kapının açılmaya çalışıldığını gösteriyor. Savcılık kayıtlarında, otel çalışanı M.M.U.D.C.’nin olay anında kapıyı açtığı, bazı çalışan ve işletme sahipleri hakkında “dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranış” iddiaları bulunduğu belirtildi.

• Soruşturma kapsamında 3’ü ilaçlama şirketinden olmak üzere 4 kişi tutuklandı; bazı otel personeli hakkında ev hapsi ve yurt dışı çıkış yasağı gibi tedbir kararları verildi, bazı şüpheliler adli kontrolle serbest bırakıldı.

Adli tıp ve teknik bulgular

Adli Tıp’ın ön raporlarında aile bireylerinin “otelde maruz kaldıkları kimyasal bir maddeden zehirlenmiş olabileceği” yönünde tespitler yer aldı; gıda kaynaklı zehirlenme ihtimalinin ön raporlarda daha düşük değerlendirildiği bildirildi. Kesin adli tıp raporunun ilerleyen tarihte açıklanacağı belirtildi.

Savcılık tespitleri ve hukuki süreç

Savcılığın sevk yazısında öne çıkan noktalar şunlar:

• İlaçlamayı yapan firmanın kayıt dışı olması ve yetkisiz personel kullanılması;

• Otel yönetiminin gerekli denetimi yapmaması ve dikkat/özen yükümlülüğüne aykırı hareket ettiği iddiası;

• Olay gecesi bazı otel çalışanlarının mesai düzeni ve yoklama kayıtlarındaki uyumsuzlukların soruşturma dosyasında yer aldığı bilgileri.

Mahkeme süreci devam ederken savcılık, eldeki kamera görüntüleri, ilaçlama kayıtları, firma izin belgeleri ve Adli Tıp sonuçlarını delil havuzunda değerlendiriyor. Yetkililer, soruşturmanın geniş kapsamlı yürütüleceğini ve olası ihmallerin tüm boyutlarıyla ortaya çıkarılacağını duyurdu.

Çevredeki diğer vakalar ve risk uyarıları

Aynı otelde konaklayan ve aynı gece fenalaşan ancak tedavi sonrası taburcu edilen başka misafirlerin bulunduğu, bunların ifadelerine ve sağlık kayıtlarına da soruşturmada yer verildiği medyada bildirildi. Yetkililer, toplu konaklama işletmelerinde ilaçlama işlemlerinin yetkili, kayıtlı ve belgeli firmalarca yapılmasının önemine dikkat çekiyor.

Ne soruluyor / Ne yapılmalı?

• Otel işletmeciliğinde belge ve sertifikasyon kontrolü zorunludur; konaklama işletmeleri İl Sağlık Müdürlüğü ve ilgili birimlerin izin verdiği firmalarla çalışmalıdır.

• Konaklanan tesislerde olağandışı koku, baş dönmesi, kusma veya ciddi solunum yakınması görüldüğünde derhal sağlık kuruluşlarına başvurulmalı ve durum yetkililere bildirilmeli.

• Soruşturma sonuçlanana dek hazırlanan resmi raporlar ve Adli Tıp açıklamaları takip edilmeli; medya haberleri bu resmi belgeler ışığında doğrulanmalıdır.

Çok nadir görülen PEMBE ÇEKİRGE fotoğraflandı — “Tarih öncesinden kalmış gibi”

Tarih/Saat: 19 Kasım 2025, 22:35 (TSİ)
Okuma süresi: 3 dakika

Yeni Zelanda’nın Mackenzie Havzası’nda yapılan yıllık araştırmada, genetik bir renk farklılığıyla pembe renkte bir dişi Sigaus robustus bulundu; uzmanlar bunun erytrizm (kırmızı pigment fazlalığı) ile ilişkili olduğunu söylüyor.

Yeni Zelanda’nın Güney Adası, Mackenzie Havzası’nda, Tekapo gölü yakınlarında yürütülen yıllık çekirge (grasshopper) araştırması sırasında olağan dışı pembe renkli bir dişi robust çekirge (Sigaus robustus) kameraya takıldı. Keşif, bölgedeki böcek bilimi ve koruma çevrelerinde heyecan yarattı.

Araştırma ekibinden koruma görevlisi Jen Schori, taşıdığı deneyim nedeniyle “böylesini hiç görmemiştim” diyerek buluş anını aktardı; canlı, parlak pembe tonu güneşte taşların üzerinde hemen fark ediliyordu. Schori’nin ifadeleri basın açıklamasında yer aldı.

BİYOLOJİK AÇIKLAMA

Uzmanlar, bu sıra dışı rengin büyük olasılıkla erythrism adı verilen bir genetik pigmantasyon farklılığından kaynaklandığını belirtiyor: normalde gri veya kahverengi tonlarda olan türde kırmızı/ pembe pigmentin fazla üretilmesi sonucu oluşuyor. Bu durum geçmişte farklı çekirge ve cırcır böceği gözlemlerinde de kaydedildi, ancak çok nadir.

TÜR HAKKINDA KISA BİLGİ

Sigaus robustus, Mackenzie Havzası’na özgü, nehir kenarlarında taşlık alanlarda yaşayan ve kamuflaja dayalı savunma geliştirmiş bir tür. Tür, dar habitatı ve yırtıcı memeliler/evcil kediler gibi istilacı etmenler nedeniyle ulusal olarak tehlike (Nationally Endangered) altındadır. Bu nedenle her birey ekolojik açıdan önem taşıyor.

KORUMA AÇISINDAN ÖNEMİ

2018’de bu türün korunması amacıyla küçük bir alan predator (yırtıcı) dışlama çitleriyle korunuyor — böcek korumasına yönelik dünyanın ilk örneklerinden biri olarak kayda geçmişti. Ancak bulunan pembe birey çit dışı bir alanda görüldü; parlak rengi onu kuşlar ve memeliler için daha görünür kılıyor ve hayatta kalmasını zorlaştırabilir. Koruma görevlileri durumu izlemeye aldı.

UZMAN YORUMLARI VE RİSKLER

Bilim insanları bu tür renk varyasyonlarının ‘‘evrimsel bir avantaj’’ sağlaması beklenmediğini; aksine parlak renklerin avcıya karşı dezavantaj oluşturduğunu vurguluyor. Ancak her nadir birey, genetik çeşitlilik ve bilimsel gözlem açısından değerli veri sağlıyor.

SONUÇ / NE BEKLENİYOR

Koruma ekipleri bölgedeki daha fazla gözlem ve kayıt çalışması yapacak; pembe bireyin davranışı, beslenmesi ve üreme durumu gözlemlenirse bilimsel literatüre katkı sağlayacak veriler elde edilecek. Uzun vadede, türün korunması için mevcut alanların genişletilmesi ve istilacı türlerle mücadele önem taşıyor.