Açıklaması

Avrupa’da yaşanan büyük elektrik kesintisi sonrası odaklar ASELSAN’ın yerli URUK Akıllı Şehir Sistemi’nde. Siber saldırı riskine karşı Türkiye’nin kritik altyapılarını nasıl koruduğunu keşfedin.

Avrupa’da yaşanan büyük elektrik kesintisi sonrası odaklar ASELSAN’ın yerli URUK Akıllı Şehir Sistemi’nde. Siber saldırı riskine karşı Türkiye’nin kritik altyapılarını nasıl koruduğunu keşfedin.

Özet: Dün İspanya, Belçika, Fransa, Andorra ve Portekiz’de yaşanan geniş çaplı elektrik kesintisi, iletişim, ulaşım ve temel hizmetleri felce uğrattı. Avrupa’nın karanlığa gömüldüğü bu kritik anda, Türkiye’nin 2015’teki 9 saatlik ulusal kesintide test edilen dayanıklılığı, ASELSAN’ın yerli URUK Akıllı Şehir Yönetim Sistemi sayesinde güçlendi. URUK, merkezi platform yazılımı, büyük veri analiz kabiliyeti ve siber güvenlik modülleriyle hem kritik altyapıları koruyor hem de olası siber saldırılara karşı erken uyarı sağlıyor. Siber tehditler arttıkça tüm gözler bu milli çözüme çevrildi.

1. Avrupa’daki Elektrik Kesintisinin Boyutları

Avrupa’da dün İspanya, Belçika, Fransa, Andorra ve Portekiz’de büyük çaplı elektrik kesintileri yaşandı; taşıma hatlarının çökmesiyle metro, tren seferleri durdu, hastaneler ameliyatları ertelemek zorunda kaldı ve kredi kartı işlemleri yapılamadı .
İspanya’da olağanüstü hal ilan edilirken, Madrid’de trafik ışıkları devre dışı kaldı ve Barajas Havalimanı karanlığa gömüldü; yüz binlerce yolcu büyük aksamayla karşılaştı .
GZT’nin aktardığına göre, Avrupa genelindeki bu kesintinin arkasında dağıtım hatlarına yönelik hedefli bir siber saldırı ihtimali de konuşuluyor .

2. Türkiye’nin Deneyimi: 2015 Kesintisi

Türkiye, 2015 yılında ülke çapında yaklaşık 9 saat süren geniş çaplı bir elektrik kesintisiyle karşılaşmıştı; bu olay kritik altyapıların ne kadar savunmasız olduğunu göstermişti .
O dönemde yaşanan aksaklıklar, sağlık, ulaşım ve iletişim hizmetlerinde büyük aksamalar yaratmış, acil müdahalelerin koordinasyonunu zorlaştırmıştı .

3. URUK Sistemi: Özellikler ve Kabiliyetler

ASELSAN tarafından geliştirilen URUK, akıllı şehirlerin tüm veri akışını tek bir merkezde toplayan, veri analizi ve yönetim kabiliyeti sunan bir platformdur .

• Merkezi Veri Yönetimi: Ulaşım, trafik, enerji, güvenlik ve çevre gibi alt sistemlerden gelen verileri entegre eder .

• Büyük Veri Analizi: Toplanan veriler üzerinde gerçek zamanlı analiz yaparak anomali tespiti ve öngörü sağlar

• Ölçeklenebilirlik ve Performans: Yüksek işlem kapasitesi ile milyonlarca sensör ve cihazı eşzamanlı yönetebilir .

• Siber Güvenlik Modülü: Kritik altyapıları hedef alan siber saldırılara karşı yerleşik güvenlik katmanları sunar .

4. Siber Saldırı Endişesi ve URUK’un Rolü

Enerji dağıtım şebekeleri, IoT cihazlarının yaygınlaşmasıyla siber saldırılara açık hale geldi; akademik çalışmalar kesintilerin fiziksel sabotajdan çok dijital tehditlerle gerçekleştiğini vurguluyor .
Mynet Finans’ın haberine göre, URUK sistemi olası bir siber saldırıda erken uyarı vererek kritik kontrol noktalarını anında izole edebiliyor .
Bu sayede, bir ülkede yaşanan kesinti tehlikesi Türkiye’ye sıçramadan tespit edilip önleyici tedbirler alınabiliyor; tam da dün Avrupa’daki kesinti sırasında URUK’un aktif modda çalıştığı belirtiliyor .

5. URUK’un Türkiye’deki Uygulamaları

URUK, özellikle büyükşehirlerde elektrik, ulaşım ve güvenlik altyapılarında kullanılarak;

• Elektrik dağıtım hatlarını kesintisiz izleme,

• Kritik noktalarda yedek enerji devreye alma,

• Operatörlere gerçek zamanlı durum raporları sunma,
  gibi fonksiyonlarla Türkiye’nin “dijital vatan” savunmasında merkezî bir rol üstleniyor
  Ayrıca Diriliş Postası’na göre URUK, şehirleri geniş çaplı elektrik ve iletişim kesintilerine karşı dayanıklı kılıyor .

6. Sonuç: Milli Gücün Önemi

Küresel enerji altyapılarının siber saldırı riskleri arttıkça, yerli ve milli çözümler stratejik önem kazanıyor. ASELSAN URUK, merkezi kontrol, büyük veri analizi ve siber güvenlik bileşenleriyle Türkiye’nin kritik altyapılarını korurken, Avrupa’da yaşanan karanlık günlere karşı yerli bir kalkan oluşturuyor.

Açıklaması
28 Nisan 2025’te İspanya ve Portekiz’i karanlığa boğan kesintinin “çok nadir” olduğu belirtilen nedeni: ani aşırı sıcaklık dalgalanmalarının indüklediği atmosferik titreşim

Özet
28 Nisan 2025’te İber Yarımadası’nı esir alan ve Fransa’nın güneybatısını da etkileyen büyük ölçekli elektrik kesintisinin, enerji uzmanlarının “çok nadir” olarak tanımladığı bir fenomen—şiddetli sıcaklık dalgalanmalarının yol açtığı indüklenmiş atmosferik titreşim—sebebiyle gerçekleştiği belirlendi . Kesinti, milyonlarca kişiyi karanlıkta bırakırken ulaşım, hastane, iletişim ve finansal hizmetlerde büyük aksamalara neden oldu . Hem İspanya’da hem de Portekiz’de resmi makamlar, olaya siber saldırı ihtimalini şimdilik tamamen devre dışı bırakırken, Avrupa Komisyonu ve ulusal iletim sistemi operatörleri sorunun kaynağını detaylı biçimde inceliyor .

1. Kesintinin Öyküsü: 28 Nisan Kara Günü

28 Nisan Pazartesi günü saat 12:33’te (yerel saat) İspanya ve Portekiz elektrik şebekesi aniden çöktü; kesinti kısa süreliğine güneybatı Fransa’yı da etkiledi . Ulaşım sistemleri durdu, havaalanlarında rötarlar yaşandı ve kentin pek çok bölgesinde toplu taşıma araçları hareketsiz kaldı . Elektrik kurumları ve acil durum birimleri, hastanelerde jeneratörleri çalıştırmak zorunda kaldı; dijital ödeme sistemleri ve ATM’ler devre dışı kaldı .

1.1 Etkilenen Bölgeler ve Hizmet Kesintileri

• Demiryolları ve Metrolar: Renfe ve Fertagus gibi operatörler tüm seferleri durdurdu

• Trafik ve Ulaşım: Trafik ışıkları karardı, şehir içi ve şehirlerarası tırlar uzun kuyruklar oluşturdu .

• Sağlık ve Acil Hizmetler: Hastaneler, kritik birimlerde yedek jeneratöre yöneldi; rutin ameliyatlar ertelendi .

• 

2. Nadir Görülen Neden: “Atmosferik Titreşim” ve Aşırı Sıcaklık

Kesintinin sebebi olarak, Portekiz şebeke operatörü REN ve İspanya’nın Red Eléctrica’sı “indüklenmiş atmosferik titreşim” tabirini kullandı; bu olgu, hızlı sıcaklık değişimleri nedeniyle yüksek gerilim hatlarında ortaya çıkan anormal salınımları ifade ediyor. Özellikle İspanya iç kesimlerinde gün içinde yaşanan aşırı sıcaklık dalgalanmaları, 400 kV seviyesindeki hatlarda senkronizasyon hatalarına yol açtı ve bu dalga birbiri ardına şebekeye yayıldı .

“Bu fenomen son derece karmaşık ve istisnai” olarak nitelendirildi; şebeke operatörleri, benzer bir koşulun önceki on yıllarda yalnızca birkaç kez görüldüğünü belirtiyor . Bu tür titreşimler, hatlardaki gerilim ve akım dengesini bozarak otomatik koruma mekanizmalarının devreye girmesine ve sonucu­nda bölgesel ya da ulusal çapta kesintilere sebep olur .

3. Olayın Yayılımı ve Genel Etkiler

Kesinti, altyapı ve yaşamın hemen her alanında hissedildi:

• Ulaşım Kaosu: Trenler ve metrolar etkilendi; Madrid–Barajas ve Lizbon–Portela havaalanlarında uçuşlar aksadı

• Haberleşme Kesintisi: Mobil ve sabit hatlarda iletişim güçlükleri yaşandı; internet hizmetleri ciddi yavaşlama gösterdi

• Finansal Hizmetler: ATM’ler çalışmadı, POS terminallerinin büyük bölümü kapanınca nakitsiz ödemeler yapılamadı .

4. Uzman Görüşleri ve İnceleme Süreci

Olayın devam eden soruşturmasında, Avrupa Komisyonu ile ENTSO-E (Avrupa Şebeke İşletmecileri Ağı) kurulları uzman ekiplerle durumu analiz ediyor . Şu ana kadar siber saldırı ya da sabotaj izine rastlanmadı; hem İspanyol hem Portekiz yetkililer, kasıtlı bir müdahalenin söz konusu olmadığını vurguladı . Şebeke dengeleme uzmanları, yüksek gerilim hattı tasarımlarının aşırı termal stres altındaki davranışlarını yeniden gözden geçirmeyi öneriyor .

5. Alınan Önlemler ve Geleceğe Bakış

Kesintinin ardından restore çalışmaları yoğunlaştırıldı. Aynı gün saat 22:00 itibarıyla İspanya’daki trafo merkezlerinin %62’si yeniden devreye alınırken, elektrik talebinin %43,3’ü karşılanır hale geldi . RTE, Fransa’nın güneybatısındaki bölgelere güç ihracı sunarak dengelemeye katkı sağladı . Uzun vadede, Avrupa şebeke standartlarının aşırı hava koşullarına karşı güçlendirilmesi ve yedek hat kapasitelerinin artırılması planlanıyor .

6. Sonuç

Avrupa’nın enerji altyapısının kırılganlığı, bu nadir görülen atmosferik titreşim vakasıyla bir kez daha gözler önüne serildi. Aşırı sıcaklıkların tetiklediği bu “titreme”, klasik teknik arızaların dışında, iklim değişikliğinin enerji güvenliğine etkisini hatırlatıyor. Uzmanlar, benzer olayların tekrarlanmaması için hem şebeke tasarımını hem de erken uyarı sistemlerini revize etmeyi öncelikli görüyor.