Yargıtay kararı: Çeşitli kusurlar bulunan sıfır otomobil “gizli ayıp” sayıldı — Araç yenisiyle değiştirilecek

Kısa özet : Yargıtay, bazı bölgelerinde lekeler ve art arda aynı tür arızalar görülen sıfır kilometre otomobili “gizli ayıp” saydı ve aracın misliyle (aynı model, sıfır kilometre) değiştirilmesine karar verdi. Karar, sıfır otomobil alan tüketicilerin seçimlik hakları açısından emsal nitelikte.

Giriş — Olayın özeti

Ankara’da sıfır kilometre olarak satın alınan bir otomobilde teslim sonrası çeşitli bölgelerde lekeler ve kullanımla açıklanamayan arızalar tespit edildi. Satıcı/imalatçı değişim talebini reddedince tüketici dava açtı. Yargıtay dosyayı inceleyerek aracı “gizli ayıplı” buldu ve misliyle değiştirme (yenisiyle değiştirme) yönünde ilke kararı oluşturdu. Bu karar, sıfır otomobil almış tüketiciler için önemli bir emsal teşkil ediyor.

Kararın hukuki dayanağı — Tüketici Kanunu ve Yargıtay yorumu

• Hukuki temel: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 11. maddesi tüketiciye ayıplı mal hâlinde dört seçimlik hak tanır: (1) sözleşmeden dönme (bedel iadesi), (2) ayıp oranında indirim, (3) ücretsiz onarım ve (4) imkân varsa ayıpsız bir misli ile değiştirme. Tüketici, bu haklardan dilediğini tercih edebilir; satıcı bu tercihe uymakla yükümlüdür.

• Yargıtay vurgusu: Yargıtay ve yerel mahkeme kararlarına göre; arızalar veya kusurlar “gizli ayıp” niteliğindeyse ve kusurlar kullanımdan kaynaklanmıyorsa tüketicinin misliyle değişim talebi kabul edilebilir. Mahkeme, aracın art arda aynı tür arızalar göstermesini ve parçaların değişmesini bu kapsamda değerlendirdi.

Emsal niteliğinde hangi koşullar vardı?

Haberleşen karar ve ilgili mahkeme gerekçesinde öne çıkan hususlar şunlar:

• Arızaların süreklilik göstermesi ve parçaların tekrar tekrar değişmesi, kullanımdan kaynaklanan sorunları işaret etmemesi.

• Aracın teslim anında veya kısa süre sonra ortaya çıkan kusurlar göstermesi — yani “gizli ayıp” kriterine uygunluk.

• Satıcının tüketicinin misli ile değişim talebini kabul etmemesi üzerine açılan hukuk mücadelesi ve Yargıtay incelemesi

Araç sahiplerinin bilmesi gerekenler — Adım adım yol haritası

1. Ayıbı derhal bildiriniz: Araçta kusur tespit edildiğinde satıcıya/imalatçıya yazılı bildirim yapın ve kusurun fotoğraf/raporlarını saklayın. (Tüketici Hakem Heyeti/mahkeme sürecinde delil olarak kullanılır.

2. Seçimlik hakkınızı belirleyin: 6502 sayılı Kanun gereği misliyle değişim, onarım, bedel iadesi veya indirim talep edebilirsiniz; tercih tüketiciye aittir.

3. Bilirkişi raporu alın: Teknik olarak arızanın “gizli ayıp” olduğunu gösterecek bilirkişi raporu mahkeme sürecinde önemli rol oynar.

4. Hakem heyeti/mahkeme: Uzlaşma sağlanamazsa tüketici hakem heyeti veya asliye hukuk mahkemesine başvuru yapılabilir. Yargıtay kararları emsal oluşturabilir, ancak her somut durum ayrı değerlendirilir.

Bu karar ne anlama geliyor? (Kısa analiz)

• Tüketici lehine bir uygulama: Yargıtay’ın benzer hallerde misliyle değişime onay vermesi, sıfır otomobilde tekrarlayan üretim/imalat kusurlarıyla karşılaşan tüketiciler için yol gösterici oldu.

• Satıcı/imalatçı sorumluluğu: Ücretsiz onarım ve misliyle değiştirme haklarının yerine getirilmesinde satıcı/imalatçı müteselsilen sorumlu olabilir; üretici ayıbın sonradan meydana geldiğini ispatlarsa sorumluluktan kurtulabilir

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

S: “Misliyle değişim” her zaman mümkün mü?
A: Hayır. Misliyle değişim, arızanın niteliğine, mislinin bulunup bulunmamasına ve satıcı için orantısız güçlük yaratıp yaratmayacağına göre değerlendirilir. Ancak Yargıtay kararları, stokta misli olmasa bile tüketicinin talebinin haklı görülebileceğini vurgulayabilir — örneğin üretim kusuru açık ise mahkeme üretim değeri üzerinden çözüm getirebilir.

S: İki yıllık hak düşürücü süre nedir?
A: Tüketici, ayıbı keşfettiği tarihten itibaren belirli sürelerde hak arayabilir; genel olarak sözleşmeden dönme veya diğer seçimlik haklarda süre ve usul hükümleri önem taşır — bu konularda hızlı hareket etmek tavsiye edilir. (İlgili düzenlemeler için mevzuata bakılmalı.

Sonuç ve tavsiye

Yargıtay’ın bu tür kararları, tüketicinin korunması açısından önemli bir içtihat oluşturuyor. Sıfır araç alan tüketiciler, teslim sonrası ortaya çıkan kusurları tespit ettiklerinde belgelerle destekleyip seçimlik haklarını kullanarak çözüm aramalıdır. Özellikle teknik raporlar ve yasal başvurular sürecin anahtarıdır. Hukuki süreç karmaşık ise tüketici hakları konusunda uzman bir avukattan destek alınması önerilir.

Almanya’da, Berlin Duvarı’nın yıkılmasının üzerinden yaklaşık 35 yıl geçmesine rağmen doğu ve batı eyaletleri arasındaki yaşam süresi farkı hala dikkat çekiyor.

Özellikle ülkenin batısındaki Baden-Württemberg ile doğusundaki Sachsen-Anhalt arasındaki karşılaştırma, bu uçurumu gözler önüne seriyor.

Federal hükümetin Sol Parti’nin soru önergesine verdiği yanıta göre, 2024’te doğan erkek çocuklarının yaşam beklentisi Sachsen-Anhalt’ta 75,5 yıl ile ülke genelinde en düşük seviyede. Baden-Württemberg’de ise erkekler ortalama 79,6 yıl yaşıyor. Yani arada 4 yıllık fark var. Kadınlarda fark daha düşük, yaklaşık 2 yıl.

Ülke genelinde ise ortalama yaşam beklentisi erkeklerde 78,9, kadınlarda ise 83,5 yıl.

EĞİTİM, SAĞLIK VE ÇEVRESEL KOŞULLAR ÖNEMLİ

Almanya merkezli Junge Welt’in aktardığı habere göre, Federal Nüfus Araştırmaları Enstitüsü, bu farkın yalnızca doğu eyaletlerinde yaşam süresinin artmasıyla kapanmayacağını, artış hızının batıya kıyasla çok daha yüksek olması gerektiğini belirtiyor. ve eğitim, kültürel yapı, sağlık sistemi, ekonomik gelişmişlik ve çevresel koşullar gibi faktörlerin etkili olduğu vurgulanıyor.

Sachsen-Anhalt’tan Sol Parti milletvekili Janina Böttger ise, zengin eyaletlerde insanların yoksul bölgelere kıyasla çok daha uzun yaşamasını eleştirerek, “Yaşanılan yer yaşam süresini ve şanslarını belirlememeli. Devletin, özellikle dezavantajlı bölgelerde sosyal dengeyi sağlaması gerekir” dedi.