Güneş Sistemi’ne dışarıdan gelen gizemli gök cismi 3I/ATLAS, birkaç hafta içinde NASA’nın Europa Clipper ve Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Hera uzay araçlarının yakınından geçecek.

Bilim insanları, 25 Ekim-6 Kasım 2025 tarihleri arasında gerçekleşmesi beklenen bu karşılaşmanın, insanlık tarihindeki ilk “yıldızlararası kuyruklu yıldız iyon kuyruğu gözlemi” olabileceğini söylüyor.

“KUYRUĞUNA DALACAĞIZ”

Avrupalı araştırmacıların henüz hakem onayından geçmeyen makalesine göre, iki uzay aracı 3I/ATLAS’ın iyon kuyruğu içine girecek. Bu durum, Güneş Sistemi dışından gelen bir cismin iyon kuyruğundaki parçacıkları doğrudan inceleme fırsatı sunacak.

İyon kuyruğu, kuyruklu yıldızın çekirdeğinden kopup milyonlarca kilometre uzağa kadar uzanan yüklü parçacıklardan oluşuyor. Bu tür kuyruklarla karşılaşmalar son derece nadir ve değerli, çünkü bilim insanlarına Güneş Sistemi’nin ötesinden gelen ham materyali doğrudan analiz etme imkanı veriyor.

Bu hesaplamalar, araştırmacıların geliştirdiği Tailcatcher adlı programla yapıldı. Yazılım, Güneş rüzgârı yönünü ve hızını dikkate alarak bir uzay aracının iyon kuyruğuna en yakın geçiş noktasını hesaplıyor.

3I/ATLAS için hesaplanan en yakın mesafe ise yaklaşık 8 milyon km.
Bilim insanları, Europa Clipper tüm iyon bileşenlerini ölçemese de, kuyruklu yıldızın iyon kuyruğunun yapısını ve bileşimini anlamada önemli veriler sağlayabileceğini belirtiyor.

“UZAYLI” TARTIŞMASI

Bu arada Güneş Sistemi’nden hızla geçmekte olan yıldızlararası nesne 3I/ATLAS, gökbilimcileri büyülemeye devam ediyor. İlk olarak Temmuz 2025’te keşfedilen ve bir şehir büyüklüğünde olduğu tahmin edilen bu nesne, hem bilimsel hem de spekülatif çevrelerde büyük yankı uyandırdı.

Çoğu bilim insanı onu doğal bir kuyruklu yıldız olarak değerlendirirken, Harvard Üniversitesi’nden astrofizikçi Dr. Avi Loeb, 3I/ATLAS’ın “yabancı bir teknoloji” ürünü olabileceğini öne sürüyor.

Loeb’in kısa süre önce verdiği bir röportajda esprili bir dille 29 Ekim tarihine işaret etmesi sosyal medyada ve basında spekülasyonlara neden oldu.

ANTİ-KUYRUK TARTIŞMASI

Hawaii’deki Keck II Teleskobu ile yapılan son gözlemler, 3I/ATLAS’ın Güneş yönünde uzanan bir “anti-kuyruk” sergilediğini ortaya koydu.
Harvard’lı gökbilimci Avi Loeb, geçtiğimiz hafta yayınladığı blog yazısında, bu fenomenin “alışılmışın dışında bir yönelim gösterdiğini” savunuyor.

Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş bir çalışmada, araştırmacılar Keck verilerini kullanarak, nesnenin siyanür ve nikel gazı salımı yaptığını doğruladı. Bu gazların hem Güneş’e doğru hem de aksi yönde püskürtülmesi, “anti-kuyruk” olgusunun açık bir kanıtı olarak değerlendirildi.

Loeb’e göre en şaşırtıcı olan, 3I/ATLAS’ın beyaz ışık görüntülerinde klasik bir kuyruklu yıldız kuyruğunun izine rastlanmamasıydı. Normalde Güneş’ten gelen ışık basıncıyla toz parçacıkları geriye doğru itilip parlak bir kuyruk oluşturur. Ancak bu nesnede durum farklı görünüyor.

Diğer bilim insanları ise bu tuhaf görünümün doğal süreçlerle açıklanabileceğini belirtiyor. Dünya’nın uzaydaki konumu nedeniyle, bir kuyruklu yıldızın geniş kuyruğunun optik bir illüzyon yaratabileceği, ya da Güneş rüzgârının itiş gücüne direnebilen büyük toz tanelerinin Güneş yönünde bir uzantı oluşturabileceği düşünülüyor.

Kaliforniya Üniversitesi’nden gezegen bilimci Michael Busch, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Dönen bir kuyruklu yıldız çekirdeğinden çıkan büyük parçacıklar, yörünge boyunca hem önünde hem de arkasında birikerek bu görünümü oluşturabilir” diyor.

GÖZLEM KAMPANYASI

Ancak bu olağandışı davranışlar nedeniyle Uluslararası Asteroit Uyarı Ağı (IAWN), 3I/ATLAS’ı özel inceleme listesine aldı. Bu, ağın tarihinde ilk kez bir yıldızlararası nesnenin “potansiyel tehdit değerlendirme” kampanyasına dahil edilmesi anlamına geliyor.

IAWN, dünya genelindeki teleskoplar ve gözlemevleriyle iş birliği yaparak Dünya’ya yakın nesneleri izliyor ve olası çarpışma risklerini değerlendiriyor.

Yetkililer, 3I/ATLAS’ın yörüngesini tahmin etmenin “benzersiz zorluklar” içerdiğini belirterek nesneyi “Comet Astrometry Campaign” adlı özel izleme programına ekledi.

IAWN, 27 Kasım 2025-27 Ocak 2026 tarihleri arasında küresel bir gözlem ve eğitim tatbikatı başlatacak.

Bu süreçte dünya çapındaki teleskoplar ve takip sistemleri 3I/ATLAS’a odaklanarak, bu yıldızlararası ziyaretçinin gökyüzündeki tam konumunu belirlemeye çalışacak.

Samanyolu’nun merkezinden yayılan gizemli gama ışınları, gökbilimciler tarafından “Galaktik Merkez GeV Fazlası (GCE)” olarak adlandırılıyor. 2009’da NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu verilerinde keşfedilen bu parlaklık, evrendeki en yüksek enerjili ışık türlerinden biri olsa da kaynağı hâlâ kesin olarak belirlenemedi.

Yeni bir araştırmaya göre, bu gama ışını fazlası iki olası kaynaktan biriyle açıklanabilir:

Karanlık madde parçacıklarının yok oluşu (WIMP’lerin çarpışması) veya yaşamının son evresindeki, hızla dönen nötron yıldızları olan milisaniyelik pulsarlar.

Almanya’daki Leibniz Astrofizik Enstitüsü’nden Moorits Mihkel Muru liderliğindeki ekip, süper bilgisayar simülasyonlarıyla Samanyolu’nun karanlık madde dağılımını modelledi.

“KUTULU” BİÇİM

Physical Review Letters dergisinde yayımlan bulgular, galaksimizin karanlık madde halesinin mükemmel şekilde küresel değil, hafifçe yassılaşmış olabileceğini gösterdi. Bu da, karanlık madde kaynaklı gama ışınlarının tıpkı pulsarlardan gelen ışık gibi “kutulu” bir biçim oluşturabileceği anlamına geliyor.

Bu sonuç, GCE’nin şeklinin karanlık madde olasılığını dışlamadığını, hatta karanlık madde hipotezinin az da olsa avantajlı olabileceğini ortaya koyuyor.

Araştırmacılara göre, her iki senaryo da hala geçerli: GCE’nin bir kısmı milisaniyelik pulsarlardan, bir kısmı ise karanlık madde etkileşimlerinden kaynaklanıyor olabilir.

Johns Hopkins Üniversitesi’nden astrofizikçi Joseph Silk, bulguları “Karanlık madde evreni şekillendiriyor. Bu gama ışınları onun ilk gerçek izleri olabilir” ifadeleriyle yorumladı.

Bilim insanları, yakında devreye girecek Cherenkov Teleskop Dizisi ve Güney Geniş Alan Gama Işını Gözlemevi sayesinde bu gizemin aydınlatılabileceğini umuyor.

2000’li yıllardaki internet forumlarının yerini almasıyla bilinen sosyal medya platformu Reddit, yapay zeka şirketi Perplexity AI ile üç veri sağlayıcısına, platformundaki içerikleri yasa dışı yollarla topladıkları ve yapay zeka sistemlerini bu verilerle eğittikleri gerekçesiyle dava açtı.

Teknoloji portalı The Verge’ün haberine göre Reddit, dava dilekçesinde sanıkları “platformdaki telifli içeriklere yönelik veri koruma önlemlerini sanayi ölçeğinde yasa dışı biçimde delmekle” suçladı.

BANKA SOYGUNCULARINA BENZETTİLER

Şirket, Perplexity AI ile birlikte veri sağlayıcıları SerpApi, Oxylabs ve AWMProxy’yi de davada taraf olarak gösterdi. Reddit, bu firmaları “kasadaki parayı alamayacaklarını anlayınca para taşıyan zırhlı aracı soyan banka hırsızlarına” benzetti.

Dava dilekçesinde Perplexity’nin bu veri toplama şirketlerinden en az birinin müşterisi olduğu belirtildi.

Reddit, “Perplexity, ‘yanıt motorunu’ beslemek için ihtiyaç duyduğu Reddit verilerine ulaşmak adına her yolu deniyor ancak rakiplerinin aksine Reddit ile doğrudan bir anlaşma yapmayı reddediyor” ifadelerini kullandı.

GEÇEN YILKİ İHTARA RAĞMEN VERİ TOPLAMA ARTTI

Reddit, dava dilekçesinde, geçen yılın mayıs ayında Perplexity’ye platformdan veri toplamasını durdurması için ihtarname gönderdiğini belirtti.

Şirkete göre Perplexity, bu ihtara cevaben Reddit verilerini yapay zeka modellerini eğitmekte kullanmadığını ve sitenin robots.txt yönergelerine saygı göstereceğini taahhüt etti.

Bununla birlikte Reddit, bu tarihten sonra Perplexity’nin platformundaki Reddit kaynaklı alıntıların sayısının arttığını savundu.

Reddit’in iddiasına göre şirket, bu durumu test etmek amacıyla yalnızca Google’ın arama robotlarının erişebileceği bir paylaşım oluşturdu.

Kısa bir süre sonra Perplexity’nin sisteminde bu paylaşımın içeriği yeniden üretildi.

Reddit, “Perplexity’nin bu içeriğe erişmesinin tek yolu, Google arama sonuçlarını taramak ve elde ettiği veriyi doğrudan kendi yanıt motoruna entegre etmekti” değerlendirmesini yaptı.

YAPAY ZEKA EĞİTİMİ İÇİN DEĞERLİ BİR KAYNAK

Kullanıcıların paylaşımlarından oluşan devasa veri tabanı, Reddit’i yapay zeka sistemleri için önemli bir kaynak haline getiriyor.

Platform yönetimi, 2023 yılında veri erişim politikalarını yeniden düzenlemiş ve içeriklerinin ticari kullanımına karşı koruma amacıyla ücretli erişim modeli getirmişti.

Söz konusu karar, o dönemde büyük protestolara yol açmıştı.

Reddit, bu adımların ardından OpenAI ve Google ile veri lisanslama anlaşmaları imzaladı.

Aynı zamanda iirket, başka şirketlerle de benzer işbirlikleri için görüşmeler yürütüyor.

Öte yandan Reddit, bu yılın başlarında da Reddit verilerine izinsiz eriştiği gerekçesiyle yapay zeka şirketi Anthropic’e karşı benzer bir dava açmıştı.