Yapay zeka eğitimi, kuantum bilgisayarlar, 8K yayınlar ve devasa bulut yedeklemeleri gibi alanlarda dünyanın giderek artan veri ihtiyacı yeni hız rekorlarıyla karşılanıyor. 

SANİYEDE 402 TERABİT

Japonya Ulusal Bilgi ve İletişim Teknolojileri Enstitüsü’nün (NICT) öncülüğünde yürütülen çalışmada, standart optik fiber kablolar üzerinden saniyede tam 402 terabit (Tbps) veri aktarımı sağlandı. Bu, mevcut ABD ortalaması olan 100 Mbps’nin yaklaşık 4 milyon katı bir hız anlamına geliyor. Başka bir deyişle, bu hızla tüm Netflix kütüphanesi saniyeler içinde indirilebiliyor, ya da 12 bin 500 HD film tek seferde aktarılabiliyor.

YENİ NESİL OPTİK YÜKSELTİCİLER KULLANILDI

Araştırmacılar, ticari olarak satılan standart fiber kablolar üzerinden 50 kilometrelik mesafede bu hıza ulaştı. Bunu, çok bantlı dalga boyu bölmeli çoğullama ve yeni nesil optik yükselticiler kullanarak başardılar. Bu sayede mevcut altyapının büyük yatırımlar gerektirmeden kullanılabileceği kanıtlandı.

DAHA ÖNCE DE REKOR KIRILMIŞTI

Japonya, 2023’te 319 Tbps hıza ulaşarak rekor kırmıştı. Yeni sistem, sinyal kaybını minimuma indiren yeni teknolojilerle bu rekoru katladı. Dünya ortalamalarına bakıldığında Avrupa’nın en iyi hızları 1 Gbps civarında kalırken, yeni nesil 6G teknolojisinin hedefi bile bu hızın çok gerisinde kalıyor. Bu gelişme; sanal gerçeklikten büyük veri analizine kadar pek çok alanda devrim yaratabilir, veri merkezlerinin enerji verimliliğini artırabilir.

Kuzey Kore‘nin, kendi yapay zeka teknolojisini geliştirme hedefiyle altyapısını sessizce güçlendirdiği öne sürüldü.

Güney Kore’nin birleşme bakanlığına aday gösterilen Chung Dong-young, Pyongyang yönetiminin şu anda üç ayrı yarı iletken üretim tesisi işlettiğini ve bu tesislerden ikisinin daha önce kamuoyuna yansımamış olduğunu açıkladı.

“KENDİ CHATGPT’SİNİ GELİŞTİRECEK” İDDİASI

Mecliste konuşan Chung’a göre, bu çip fabrikaları başkent Pyongyang, Phyongsong ve Wonsan’da bulunuyor. Bu gelişme, uzun süredir teknolojik izolasyon altında bulunan Kuzey Kore’nin, yerli üretim kapasitesini artırdığına işaret ediyor. Ancak asıl dikkat çekici iddia, ülkenin “ChatGPT benzeri” bir yapay zeka sohbet robotu geliştirmeyi planladığı yönünde.

Uzmanlara göre Kuzey Kore’nin bu tür bir yapay zekayı üretmesi, veri setlerinden işlem gücüne kadar birçok temel unsurun eksikliği nedeniyle şimdilik pek mümkün görünmüyor.

Zira büyük dil modelleri, yoğun hesaplama kaynakları, geniş eğitim verisi ve güçlü bir altyapı gerektiriyor. Pyongyang ise ağır yaptırımlar, teknik kısıtlamalar ve uluslararası tecrit nedeniyle bu kaynaklardan mahrum durumda.

KUZEY KORE’NİN YAPAY ZEKAYA İLGİSİ

Buna rağmen, Kuzey Kore’nin yapay zekaya olan ilgisi yeni değil. Daha önce siber operasyonlar, hack girişimleri ve propaganda yazılımları gibi alanlarda algoritma temelli teknolojiler kullandığı biliniyor. Şimdi ise hedef, bu alanda bağımsız üretim kapasitesi oluşturmak olabilir.

Chung Dong-young’ın açıklamaları, hem Güney Kore güvenlik politikası hem de bölgesel teknoloji dengeleri açısından yeni soru işaretleri doğurmuş durumda.

Her ne kadar “ChatGPT benzeri” bir yapay zekanın kısa vadede geliştirilebilmesi zor görünse de, Kuzey Kore’nin teknoloji alanındaki yönelimi, uluslararası kamuoyu tarafından dikkatle izleniyor.

Bilim insanları, Dünya’nın derin denizlerinde yaşayan ve adeta uzaylıları andıran canlıları inceleyerek, uzayın derinliklerinde ne tür bir yaşamın var olabileceğine dair ipuçları arıyor.

Bilim insanlarına göre dünya dışı yaşamın en olası şekli mikroskobik organizmalar olacak. Güneş Sistemi’nde bile bu tür yaşama ev sahipliği yapabilecek bazı gezegen ve uydular var.

Bu araştırmalar insanlığın kadim sorusuna yanıt verebilir: Evrende yalnız mıyız?

EN OLASI ADRESLERDEN BİRİ EUROPA

Dünya dışı yaşam için en güçlü adaylardan biri Jüpiter’in dördüncü büyük uydusu Europa. Europa’nın yüzeyi kalın bir buz tabakasıyla kaplı.

Ancak gökbilimcilere göre bu buz tabakasının altında tuzlu su okyanusları bulunuyor olabilir. NASA’nın gözlemleri, Europa’nın buz kabuğunun 15 ila 25 kilometre kalınlığında olabileceğini, altındaki sıvı okyanusun ise 150 kilometre derinliğe ulaşabileceğini gösteriyor.

Europa’yı yaşanabilir kılacak bir diğer unsur ise, eğer bu uydunun okyanus tabanına ısı ve gerekli mineralleri sağlayan sıcak, erimiş bir çekirdeği varsa sağlanabilir.

ABD’deki Massachusetts Amherst Üniversitesi’nden mikrobiyolog James Holden, Cosmos dergisinden Evrim Yazgın’a verdiği röportajda, “Kendi gezegenimizden yola çıkarak, Europa’nın yaşamı destekleyebilecek koşullara sahip olabileceğini düşünüyoruz” diyor.

OKYANUS KEŞİF SEFERİ

Holden, uzayın derinliklerine değil, Dünya’nın bile henüz tam keşfedilmemiş bir bölgesine, derin okyanus tabanına bir keşif seferi düzenliyor. Ona göre deniz tabanında binlerce metre derinlikteki hidrotermal bacalar, başka dünyalarda yaşamın nasıl olabileceğini anlamak için en ideal yerlerden biri.

“1988’den beri derin deniz volkanlarını inceliyorum” diyen Holden, mikropları bu bacalardan almak için bazen insanlı, bazen robotik denizaltılarla okyanus yüzeyinin yaklaşık bir buçuk kilometre altına indiklerini ve örnekleri laboratuvarına getirdiklerini aktarıyor.

NASA, Holden’ın ekibine 3 yıllık proje kapsamında yaklaşık 1 milyon dolar bütçe ayırdı. Bu araştırma, Europa’daki olası yaşamın nasıl izlenebileceği ve ne tür işaretlerin aranması gerektiği konusunda bilim insanlarına yol gösterecek.

Holden, “Europa’daki koşullar, Dünya’daki hidrotermal mikropların yaşadığı koşullara benziyor olabilir. Bu yüzden Europa’da yaşam varsa, büyük olasılıkla bizim hidrotermal mikroplarımıza benzer organizmalar olacaktır” diyor.

“Gezegenimizin ötesinde yaşam olup olmadığını ve bu yaşamın nasıl işlediğini bilmek uzun zamandır ilgimizi çekiyor. Belki de bu sırrın cevabı kendi gezegenimizde saklıdır; bu çok heyecan verici.”

HİDROTERMAL BACALARDA YAŞAM

Dünya’da derin deniz mikropları, hidrotermal bacalardan çıkan hidrojeni parçalayarak enerji üretiyor ve bu iş için “hidrogenaz” adı verilen enzimleri kullanıyor. Farklı hidrogenaz türleri, farklı hücrelerde çeşitli işlevler üstleniyor.

Holden’ın ekibi, Dünya’daki derin deniz mikroplarını inceleyerek, kimyasal yapısı farklı bir dünyada mikropların nasıl yaşayabileceğini anlamaya çalışacak.

“Europa’daki mikropların enerji üretebilmek için hangi kimyasal süreçleri kullanabileceğini çözmemiz gerekiyor” diyen Holden, farklı kimyasal ortamların çok farklı mikroplara yol açabileceğini söylüyor.

NASA’nın Ekim 2024’te fırlattığı Europa Clipper uzay aracı da 5 yıllık görev süresi boyunca Jüpiter’in uydusu hakkında yeni gözlemler sağlayacak. Bu veriler, Holden’ın Dünya’daki araştırmalarıyla birlikte, Europa’da gerçekten yaşam olup olmadığına dair somut kanıtlar sunabilir.