KAHVALTIYI ATLAMAK ZARARLI MI?

Son dönemde popülerleşen aralıklı oruç ve kahvaltıyı atlama trendi, karaciğer sağlığı açısından risk taşıyor. Uzmanlar, karaciğerin gece boyunca süren açlığın ardından enerji sağlamak için çalıştığını belirtiyor. Uzun süre aç kalmak, stres hormonlarının yükselmesine neden olarak karaciğerde ekstra yük oluşturuyor. Ayrıca, kahvaltının atlanması, karaciğerin kan şekerini dengelemek için depolanmış glikojeni aşırı kullanmasına yol açıyor.

Uzman önerisi: Sabah aç değilseniz, haşlanmış yumurta, badem ya da chia tohumu gibi karaciğer dostu hafif besinlerle güne başlamak faydalı.

Açıklaması:
Çinli araştırmacıların kök hücre tabanlı diyabet çalışması, tekil vakalarda çığır açarken henüz “genel tedavi” statüsünde değil. Son gelişmeler, vaka ayrıntıları ve uzman değerlendirmeleriyle gerçekler ve beklentiler.

1. İddianın Özeti

Son dönemde sosyal medyada ve bazı haber sitelerinde “Çin, diyabetin tedavisini buldu” başlıklı paylaşımlar gördük. Gerçekte ise bu iddia, iki ayrı kök hücre transplantasyon vakası üzerinden genelleştiriliyor ve “tüm diyabetliler için kesin çözüm” ifadesine ulaşıyor. Oysa yayınlanan çalışmalar, tekil hastalar üzerine odaklı deneysel aşamada ve henüz geniş hasta grupları üzerinde onaylanmış bir protokol değil.

2. Öne Çıkan Klinik Vaka: Tip 1 Diyabet ve Kök Hücre Nakli

• Hasta Profili: 25 yaşında, Tip 1 diyabetli bir kadın.

• Yöntem: Hastanın yağ dokusundan elde edilen hücreler, pluripotent kök hücrelere indirgenip yeniden programlandı; ardından pankreasa nakledildi.

• Sonuç: Transplantasyondan yaklaşık 2,5–3 ay sonra hastanın kendi insülin üretimi başladı ve insüline bağımlılığı azaldı. 1 yılın sonunda hasta hiçbir diyabet ilacı kullanmadı.

3. Tip 2 Diyabette İlk Başarı: 59 Yaşındaki Erkek Vaka

• Hasta Profili: 59 yaşında, 25 yıldır Tip 2 diyabetli bir erkek.

• Yöntem: Kişinin kan hücrelerinden türetilen kök hücreler, insülin üreten adacık hücrelerine dönüştürüldü ve nakil yapıldı.

• Sonuç: 11 hafta içinde insülin iğnesi ihtiyacı sonlandı; yayın sonrası 1 yıl boyunca ilaçsız devam etti.

4. Araştırmanın Bilimsel Dayanağı ve Yayınlar

Bu çalışmaların detayları, prestijli dergi Cell Discovery ve Nature’da yayımlandı. Elde edilen veriler heyecan verici olmakla birlikte, her iki vaka da kontrollü klinik çalışmaların ilk adımlarını temsil ediyor; geniş ölçekli, uzun dönem takipli faz 2–3 deneyleri henüz tamamlanmadı.

5. Uzman Görüşleri ve Gelecek Perspektifi

• Uzman Yorumu: Türkiye’den Prof. Dr. Temel Yılmaz, “İnsülinin keşfi kadar önemli” dedi ancak “Genel popülasyona uygulanmadan önce güvenlik ve etkililik çalışmaları arttırılmalı” uyarısında bulundu.

• Gelecek Adımlar: Araştırmacılar, önümüzdeki 2–3 yıl içinde farklı yaş grupları ve diyabet tipleri üzerinde geniş katılımlı faz 2 çalışmalar planlıyor.

6. Sonuç ve Değerlendirme

Çin’de gerçekleştirilen kök hücre çalışmaları, diyabet tedavisinde devrim potansiyeli taşıyor; ancak henüz “hastalığın kesin tedavisi bulundu” demek için yeterli veri yok. Yaygın kli­nik uygulama için faz 3 klinik deneyler, uluslararası onay süreçleri ve uzun dönem takipler gerekiyor. Mevcut bulgular, araştırma alanını hızlandıracak önemli kilometre taşları niteliğinde.

Tavuk, yumurta, sosis, sucuk, salam gibi şarküteri ve süt ürünleri, dondurma, yaş pasta, marul gibi yeşillikler ve kumpir başta olmak üzere mayonezin girdiği her ürün. Her birinin ayrı bir lezzeti var ancak dikkat edilmezse bakteri yuvasına dönüşebiliyorlar.

Özellikle yaz ayarında çok dikkat edilmeli. Ürünler dışarıda sıcakta tutulmamalı, mümkün olduğunca hızlı tüketilmeli. Hijyene özen gösterilmeli.

Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ebubekir Senataş, “Yaz aylarında bol miktarda tüketilen yeşil yapraklı sebzeler gıda zehirlenmesine yol açan maddelerin başında gelir. Günlük ortam sıcaklığı 30-35’in üzerine geçiyorsa bu gıdaları 1 saatten fazla tutmamız lazım. Eti hazırlarken önceden ellerin 2 dakika su ve sabunla elle yıkanması gerekiyor. Et ve salata içni ayrı mutfak eşyaları mümkünse ayrı bıçak ve servis malzemeleri kullanılması gerekiyor.” uyarılarında bulundu. 

Pişirme koşulları da ayrı bir önem taşıyor.

Senataş, “Çiğ et tüketeceksek tüketmeden önce 72 derecede mutlaka ısıtmak lazım. Pikniğe gidecek veya dışarıda tüketilecek yumurtanın 70 derecede tavuk etinin de 72 dereceye kadar ısıtılması lazım. Özellikle mayonezli salatalar veya katıldığı gıdalar servis edilene kadar buzdolabında tutulmalı” dedi. 

DONDURMA UYARISI

Ve dondurma başta olmak üzere standlarda görmeye alışık olduğumuz lezzetler.

Senataş, “Alanda satılırken servis yapan kişinin mutlaka eldiven olması lazım. Servis ettiği elinin dondurmaya külah veya kaba temas etmemesi lazım. Bu çok önemli taze ürün satışı ama bazen gece saatlerinde dolapların ısısı iyi ayarlanamazsa veya optimal olmazsa dondurmanın içidne olmasa bile çevresinde bakteri üreme riski yüksek.” dedi. 

Mide bulantısı, ishal, halsizlik gibi şikayetler artarak devam ediyorsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı.