Şirketin bir sonraki test uçuşunda kullanılmak üzere hazırladığı “Ship 36” numaralı Starship üst kademe roketi, sabit ateşleme testi öncesinde alev aldı ve tamamen yok oldu.

Patlama, SpaceX’in roketi süper soğuk metan ve sıvı oksijenle doldurduğu sırada meydana geldi. Roketin altı Raptor motorunu test etmek üzere yapılan bu tür sabit ateşleme testleri, fırlatma öncesi son aşamalardan biri olarak biliniyor.

50 KİLOMETREDEN HİSSEDİLDİ

Görgü tanıkları, patlamanın 30 mil (yaklaşık 50 km) uzaklıktan hissedildiğini bildirdi. Brownsville İtfaiyesi hızla olay yerine yönlendirilirken, SpaceX olay anında bölgedeki personelin tahliye edildiğini ve can kaybı yaşanmadığını açıkladı.

NİTROJEN TANKI ARIZALANDI

SpaceX CEO’su Elon Musk, ilk verilerin roketin yük bölümündeki yüksek basınçlı nitrojen tankının arızalandığını gösterdiğini açıkladı. Bu tür tanklar geçmişte Falcon 9 roketlerinin de patlamasına neden olmuştu.

Musk, bu tankın, dayanması gereken basınç seviyesinin altında arızalandığını ve eğer doğrulanırsa bunun bu tasarım için bir ilk olacağını belirtti.

TESTLER ASKIYA ALINABİLİR

Patlamanın gerçekleştiği Massey’s Test Sahası, SpaceX’in Starship’leri fırlatma öncesi test ettiği tek yerdi. Tesisin hasar durumu henüz netleşmedi ancak SpaceX’in yeni bir test sahası devreye alana kadar Starship testleri askıya alınabilir.

FAA (Federal Havacılık İdaresi), aynı günün sabahında 29 Haziran’ı bir sonraki Starship uçuşu için olası tarih olarak duyurmuştu. Ancak bu tarih artık geçersiz.

Bu patlama, SpaceX’in son 3 Starship uçuşunun da başarısızlıkla sonuçlandığı bir dönemin hemen ardından meydana geldi.

Ocak ve mart aylarındaki testlerde, roket kalkış sonrası kontrolden çıkarak okyanusa dağıldı.

Mayıstaki uçuşta ise kalkış başarılı olmasına rağmen uzayda yakıt sızıntısı nedeniyle gemi kontrolünü kaybederek atmosfere yeniden giriş yapamamıştı.

Yeni geliştirilen Starship Version 2 tasarımının bu başarısızlıklara rağmen önemli değişiklikler içerdiği biliniyor. Ancak bu değişikliklerin, şu ana dek istenen sonuçları vermediği görülüyor.

YIL SONUNDA YENİ HEDEF

SpaceX, daha güçlü Raptor motorlara ve artırılmış yakıt kapasitesine sahip Starship Version 3 modelini yıl sonuna kadar uçurmayı planlıyor. Bu modelle birlikte, yörüngede yakıt ikmali, yüksek yüklü görevler ve Ay’a ve nihayetinde Mars’a insanlı görevler hedefleniyor.

Ancak mevcut teknik aksaklıklar ve gecikmeler, NASA ile yapılan 4 milyar dolarlık Artemis Ay programı iş birliği de dahil olmak üzere tüm takvimleri riske atıyor.

NASA’nın 2027 için planladığı Artemis III Ay inişi, Starship’in insanlı versiyonunu kullanmayı hedefliyor. Fakat hem SpaceX’in teknik sorunları hem de NASA’nın geciken astronot kıyafeti geliştirme süreci, bu tarihi giderek belirsizleştiriyor.

Elon Musk, geçtiğimiz ay çalışanlarına Mars’a ilk Starship gönderiminin 2026’da, insanlı seferlerin ise 2028’de yapılmasını istediğini söyledi. Ancak hem son patlama hem de genel gelişim sürecindeki yavaşlama göz önüne alındığında, bu tarihler giderek daha iyimser bir hayal halini alıyor.

Erdoğan, “Bakanlığımız ve TÜBİTAK arasında yapılacak işbirliğiyle 100’ün üzerinde yerli girişimi küresel düzeyde rekabet edebilecek seviyeye taşıyacağız.” dedi. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle; 

“Teknolojinin hayatının her alanına nufüz ettiği bir dönemi yaşıyoruz. Bilgiyi kullanma süreçleri de hızlanmış durumda. Yapay zeka hayatımızın her alanında var.

Göreve gelince eğitime ayrı bir sayfa açtık, katsayı gibi haksızlıklara son da verdik. Çağa ayak uyduramayan eğitim sistemimizi değiştirdik. Eğitim teknolojimizin altyapısını önemli ölçüde değiştirdik. 

21 bin 576 okulumuzun ağ altyapı kurulumunu tamamladık. 13 bin 800 okulumuza yüksek hızlı, güvenli internet sağladık. Bu hizmeti 18 bin okulumuza ulaştırmak için çalışıyoruz. 503 yenilikçi sınıfı bu yıl okullarımıza kazandırdık. Dijital eğitime güçlü bir destek veriyoruz. 

“VERİ GÜVENLİĞİ GÜÇLENDİRİLECEK”

Bölgemizdeki son hadiseler veri güvenliğini bize bir kez daha hatırlattı. Yabancı menşeli mesajlarşma uygulamalarının yol açtığı güvenlik zafiyetlerin okuyoruz. Veri güvenliğimizin gülendiirlmesi amacıyla BİP ile bakanlığımız arasındaki iletişimi arttırıyoruz. 

Sosyal medyanın geleneği tahrip etmeden var olması ve hayatımıza değer katması en büyük arzumuzdur. Dijitalleşmenin ışık hızıyla yayılmasıyla kendimizi bir kuşatma ile karşı karşıya hissediyoruz. Organik ilişkilerin yerini dijitalleşmenin yerni araçları alıyor. dijital zorbalığın engellenmesi de önceliklerimiz arasında olmalıdır. 

Dijital platformların gençlerimizi, çocuklarımızı birer pazar malzemesi olarak görmesine müsaade edemeyiz. Bu şirketler ve platformlar da sorumlu davranmak zorundadır. 

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) yapılan çalışmaya göre, büyük dil modelleri (LLM) kullanan kişiler daha düşük beyin aktivitesi gösteriyor ve özgün düşünme yetilerini kaybediyor.

Araştırmada 18-39 yaş aralığındaki 54 kişi üç gruba ayrıldı. Katılımcılardan SAT sınavına benzer denemeler yazmaları istendi. Birinci grup ChatGPT kullanırken, ikinci grup yalnızca Google’dan yararlandı. Üçüncü grup ise herhangi bir yardımcı araç kullanmadan yazdı. Katılımcıların beyin aktiviteleri EEG cihazlarıyla ölçüldü.

“ÖZGÜNLÜKTEN YOKSUN”

Sonuçlara göre, ChatGPT kullananların beyin aktivitesi en düşük düzeydeydi. Yazdıkları metinler birbirine benziyor, özgünlükten yoksun kalıyor ve her yeni denemede çaba düzeyleri daha da düşüyordu. Ayrıca bu grup, AI olmadan yazmaları istendiğinde önceki metinlerinden pek bir şey hatırlayamıyordu.

EN YARATICILAR KENDİ BAŞINA YAZMAYA ÇALIŞANLAR

Yapay zeka veya arama motoru kullanmayan grup ise en yüksek beyin bağlantısına sahipti. Bu grup, yazarken daha meraklı ve motiveydi; üstelik yazdıkları içerikten daha fazla memnuniyet duydular.

Araştırmanın örneklem sayısı küçük olsa da, erken aşamada yapılan bu tür çalışmalar, yapay zekanın özellikle beyin gelişimi ve öğrenme üzerindeki etkilerini anlamak açısından büyük önem taşıyor.

Araştırmaya eşlik eden önceki çalışmalarda da benzer uyarılar yer alıyor. Bir çalışmaya göre, ChatGPT gibi sistemlerle daha fazla zaman geçiren bireyler kendilerini daha yalnız hissediyor. Mart ayında yayımlanan başka bir araştırma ise, üretkenliğin arttığını ancak bireylerin motivasyonunun azaldığını göstermişti.