Çoğu memelide cinsiyet, X ve Y kromozomlarıyla belirlenirken bazı canlılar için bu durum farklı işliyor. Deniz kaplumbağalarında sıcaklık, bazı balıklarda ise özel genler cinsiyetin belirlenmesinde rol oynuyor. Ancak ahtapotlarda bu sürecin nasıl işlediği bugüne kadar bilinmiyordu.

Oregon Üniversitesi’nden bilim insanları, dişi bir Kaliforniya iki benekli ahtapotunun DNA’sını incelerken, genetik materyalin sadece yarısına sahip bir kromozom tespit etti. Bu kromozomun, daha önce incelenen erkek ahtapotlarda bulunmadığı anlaşıldı.

Araştırmayı yürüten bilim insanlarından Gabby Coffing, “Bu kromozomun dizileme verilerinin sadece yarısını taşıması, tek bir kopyaya sahip olduğunu gösteriyor. Bu da onun cinsiyet kromozomu olması gerektiğini düşündürdü” dedi.

480 MİLYON YILLIK EVRİMSEL MİRAS 

Araştırmacılar, keşiflerini doğrulamak için farklı türlerden ahtapotların genetik verilerini inceledi. Benzer bir kromozomun kalamarlarda ve notiluslarda da bulunduğu ortaya çıktı. Notilusların yaklaşık 480 milyon yıl önce ahtapotlardan ayrıldığı düşünüldüğünde, bu keşif cinsiyetin çok eski bir mekanizma ile belirlendiğini gösteriyor.

Araştırmacılar, üreme yetisini doğrudan etkileyen cinsiyet kromozomlarının zaman içinde büyük değişimler geçirdiğini belirtiyor. Ancak kafadanbacaklılar grubuna ait ahtapotlar, notiluslar ve kalamarlar bu süreci milyonlarca yıl önce stabilize etmiş gibi görünüyor.

Coffing, “Kafadanbacaklılar, bilim insanları için zaten oldukça ilginç canlılar. Özellikle sinirbilim alanında birçok yeni keşif yapıyoruz. Şimdi ise onların çok eski cinsiyet kromozomlarına sahip olduğunu öğrendik” dedi.

SİSTEMİN NASIL İŞLEDİĞİ GİZEMİNİ KORUYOR 

Ahtapotların cinsiyetinin kromozomlarla belirlendiği netleşmiş olsa da sistemin tam olarak nasıl çalıştığı henüz bilinmiyor. İnsanlarda erkekler XY, kadınlar ise XX kromozomlarını taşırken; bazı kuşlar ve kelebeklerde ZZ erkekleri, ZW ise dişileri temsil ediyor.

Bilim insanları ahtapotların da ZZ-ZW sistemine sahip olabileceğini düşünüyor. Ancak şu ana kadar W kromozomu keşfedilemedi. Araştırmacılar, dişi ahtapotların sadece tek bir cinsiyet kromozomu taşıyor olabileceğini değerlendiriyor.

Bu keşif, sadece ahtapotların biyolojisini anlamakla kalmayıp, cinsiyetin nasıl evrimleştiği konusunda da önemli ipuçları sunuyor. Gelecek araştırmalar, bu sistemin tam olarak nasıl işlediğini ortaya çıkarmayı hedefliyor.