ABD‘li araştırmacılar, kendi çatlaklarını insan derisinin kesikleri iyileştirdiği gibi onarabilecek ‘canlı’ bir beton geliştirdi. Bu çığır açan buluş, Texas A&M Üniversitesi’nden Dr. Congrui Grace Jin’in liderliğinde yürütülen bir araştırmayla yapıldı.

Beton, dünya çapında en yaygın kullanılan yapı malzemesi olmasına rağmen, kolayca çatlaması en büyük zaafı. Bu çatlaklar küçük bile olsa, zamanla su ve gazların içeri sızmasına neden olarak beton içindeki çelik donatıları paslandırıyor ve yapıların güvenliğini tehdit ediyor. Bu durum, köprü, bina ya da otoyol gibi yapılarda yıkımla sonuçlanabilecek ciddi tehlikeler yaratabiliyor.

YAPI SEKTÖRÜNDE CANLI DUVARLAR

Dr. Jin, bu soruna doğadan ilham alan yenilikçi bir çözüm geliştirdi. Yeni sistem, doğada kayalara ya da ağaçlara tutunarak yaşayan ve zor koşullarda bile hayatta kalabilen likenler, mantar ve alglerin simbiyotik (karşılıklı fayda sağlayan) birlikteliğinden ilhamla oluşturuldu.

Jin ve ekibi betonun içine yerleştirilebilecek sentetik bir liken sistemi tasarladı. Bu sistemde kullanılan siyanobakteriler (bir tür alg), havadaki karbonu ve güneş ışığını kullanarak besin üretiyor. Onlarla birlikte çalışan ipliksi mantarlar ise çatlakları dolduracak mineralleri oluşturuyor. En dikkat çekici yönü ise sistemin yalnızca hava, ışık ve suyla çalışabilmesi. Yani dışarıdan besin takviyesine ihtiyaç duymuyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇÖZÜM

Dr. Jin, son 30 yıldır birçok araştırmacının mikrop temelli kendi kendini onaran betonlar üzerine çalıştığını ancak bugüne kadar hiçbir sistemin tam anlamıyla kendi başına çalışamadığını belirtiyor. Mevcut yöntemlerde, çatlak tespit edildikten sonra besin maddelerinin manuel olarak enjekte edilmesi gerekiyor ki bu da oldukça zahmetli ve pratik değil.

Yeni geliştirilen sistem ise tamamen otomatik çalışıyor. Yapay liken sistemi, beton içinde bile hayatta kalabiliyor ve mineraller üreterek çatlakları kendiliğinden kapatabiliyor. Laboratuvar testleri, bu mikroorganizmaların betonun zorlu ortamında da işlevlerini sürdürebildiğini ortaya koyuyor.

ETİK BOYUTU

Ancak Jin’in çalışması yalnızca mühendislikle sınırlı kalmıyor.

Texas A&M Üniversitesi’ndeki sosyal bilimler bölümlerinden akademisyenlerle iş birliği yaparak, yapı sektöründe canlı organizma kullanımının toplum üzerindeki etkilerini, etik ve hukuki boyutları da tartışılıyor.

UZAYDA DA KULLANILABİLİR

Kendi kendini onaran beton teknolojisi bakım maliyetlerini ciddi oranda azaltabilir, yapıların ömrünü uzatabilir ve en önemlisi can güvenliğini artırabilir.

Jin, bu sistemin gelecekte uzay altyapılarında bile kullanılabileceğini vurguluyor.

Araştırmacılar ve sektörden uzmanlar makinelerin insan zekasını aşacağı “tekillik” (singularity) noktasına çok yakın bir gelecekte erişilebileceğini düşünüyor.

Şirketler arası yapay zeka rekabeti giderek kızışırken, makinelerin insan gibi düşünebildiği ve hatta kimilerine göre insandan daha üstün olduğu teknolojiye ulaşmak için de bir yarış var. Yapay genel zeka (YGZ) adı da verilen bu teknolojiye ulaşmak için her gün yeni bir ilerleme kayda geçiyor.

Bu yarışın önemli aktörlerinden biri olan Anthropic firmasının CEO’su Dario Amodei, tekillik noktasına sadece 6 ay uzaklıkta olduğumuzu iddia etti.

Binlerce bilim insanının fikirlerinden hareketle yapılan bir analiz ise bu noktaya 2040’ta ulaşmayı bekliyor. Ancak sektörün diğer girişimcileri daha iyimser. Girişimciler tekilliğe 2030’da ulaşma hedefinde.

8 BİN BİLİM İNSANININ GÖRÜŞÜ: TAHMİNLER ÖNE ÇEKİLDİ

Tüm bu farklı tahminleri anlamlandırmak isteyen AIMultiple adlı bir araştırma kuruluşu, 8 bin 590 bilim insanı, girişimci ve uzman görüşünü incelediği kapsamlı bir analiz yayınladı.Bu analiz, hem yapay genel zeka hem de süper zeka gibi kavramlara dair öngörülerin zaman içinde nasıl değiştiğini ortaya koydu.

Analize göre, yapay zeka alanındaki gelişmeler özellikle ChatGPT gibi büyük dil modellerinin son yıllarda gösterdiği atılımlarla hız kazandı. Daha birkaç yıl öncesine kadar bilim insanları YGZ’nin 2060 civarında ortaya çıkacağını öngörürken, bugün bu tarih 2040’a çekilmiş durumda. Girişimciler ise daha da iyimser: Onlara göre YGZ 2030 gibi hayatımıza girebilir.

Bu tahminlerin arkasında yatan temel düşünce, makine zekasının teoride sınır tanımaması. Örneğin ünlü bir matematiksel yasa olan Moore Yasası’na göre işlem gücü her 18 ayda ikiye katlanıyor ve bu da büyük dil modellerinin insan zekasına denk işlem kapasitesine hızla ulaşabileceğini gösteriyor.

Analizde ayrıca, klasik bilgisayarlar bir sınır noktasına ulaşsa bile, kuantum bilgisayarların bu açığı kapatabileceği vurgulanıyor. Kuantum sistemler, yapay zekâ modellerinin daha verimli şekilde eğitilmesini sağlayabilir ve tekillik yolunu açabilir.

“KAÇINILMAZ DEĞİL”

Yine de YGZ’nin kaçınılmaz olduğunu düşünmeyenler de var. Bazı uzmanlara göre insan zekası, şu anki YGZ tanımının çok ötesinde karmaşık ve çok yönlü.

Popular Mechanics’e göre, iddialara temkinli yaklaşan kişiler arasında yapay zeka alanının öncülerinden Yann LeCun da var. LeCun, YGZ kavramının “ileri düzey makine zekası” olarak değiştirilmesi gerektiğini savunuyor ve insan zekâsının birebir taklit edilemeyecek kadar özgün olduğunu düşünüyor.

NanoPhone adlı bir teknoloji girişimi, kredi kartı boyutlarında bir akıllı telefon tasarladı.

Mashable’a göre, 90 dolar gibi nispeten uygun bir fiyata satılacağı açıklanan bu küçük telefon, özellikle de ekran süresini azaltmak isteyenler için icat edildi.

Dar bir cebe bile sığabilecek boyutlara sahip olan telefonun, tam boyutlu cihazın yapabildiği her şeyi yerine getirebildiği aktarıldı. Ancak minik ekranı sosyal medyada kaydırma yapmayı büyük ekranlar kadar cazip kılmıyor.

4G İLE ÇALIŞIYOR

8 santim uzunluğa ve 4,5 santim genişliğe sahip telefonun kalınlığı ise sadece 1 santimetre.

4G ve WiFi aracılığıyla internete bağlanabilen 80 gramlık telefonun arama yapabildiği, görüntülü sohbetleri gerçekleştirebildiği ve hatta fotoğraf çekebildiği belirtiliyor.

Öte yandan uygulamaları kullanmak veya mesaj yazmak büyük ekranlı akıllı telefonlara kıyasla daha zor olabilir. Yine de cihazın Instagram, WhatsApp, TikTok ve YouTube gibi popüler uygulamaları desteklediği ifade ediliyor.

Çift SIM kart desteğine de sahip olduğu aktarılan nano-telefon, Bluetooth cihazlarıyla da eşleştirilerek de kullanılabiliyor.