Polonyalı yazar Stanisław Lem, 1963 tarihli bilim kurgu öyküsü The Invincible’da (Yenilmez) bir gezegenin atmosferinde dolaşan, sürüler halinde hareket eden yapay nanobotlardan söz etmişti. Tek başlarına etkisiz olan bu mikroskobik varlıklar, birlikte enerji toplayabiliyor, çoğalabiliyor ve kendi bölgelerini ölümcül bir güçle savunabiliyordu.

Bugün, Lem’in hikayesi, gerçeğe dönüşmek üzere. “Akıllı toz” (smart dust) adı verilen yeni bir teknoloji, başlangıçta ABD’nin Soğuk Savaş dönemi araştırma kurumu DARPA’da (GPS ve internetin de öncüsü) ortaya atılan teorik bir proje olarak gündeme geldi.

Şimdi ise çevre araştırmalarından madenciliğe, hatta askeri istihbarata kadar birçok alanda geliştiriliyor.

TANE BOYUTUNDA SENSÖRLER

“Akıllı toz” aslında havada asılı kalabilen, merkezi bir cihaza veri ileten mikroskobik sensörlerden oluşuyor. İlk denemelerde pirinç tanesi büyüklüğünde kablosuz alıcılar hedeflenirken, yıllar süren Ar-Ge sayesinde artık çıplak gözle görülmesi zor, 1 mm³ ile 0,02 mm³ arasında değişen boyutlara inildi.

2003’te Crossbow Technology’nin “MICA” platformu ve UC Berkeley’nin “Spec” sensörleri, nem, ışık ve sıcaklık gibi değişkenleri milimetrik boyutlarda ölçmeyi başarmıştı. Son 10 yılda ise bu mikro sensörlerin yetenekleri genişletildi: artık ses kaydı yapabiliyor, hatta havadaki kimyasal bileşenleri tespit etmeye yönelik çalışmalar sürüyor.

Futurism’in konuyla ilgili son haberine göre bu sistemler tek başına insan vücudundaki değişimleri ölçebiliyor, sürüler halinde dağıtıldığında ise biyolojik bileşenleri tanımlayabiliyor.

Uzmanlar gelecekte, bu sensörlerin üç boyutlu ortamlarda neredeyse sınırsız veri toplayabileceğini öngörüyor.

BÜYÜYEN ENDÜSTRİ

Interesting Engineering’in verilerine göre, “akıllı toz” endüstrisinin 2022’deki değeri yaklaşık 115 milyon dolardı. 2032’de bu rakamın 400 milyon dolara yaklaşması bekleniyor. Şimdilik çalışmaların büyük kısmı üniversite ve şirket laboratuvarlarında yürütülüyor.

Emerson Process Management ve Hewlett-Packard gibi teknoloji şirketleri bu alanda öncülük ederken, İsrailli firma Stardust Solutions’ın projeleri tartışma yaratmıştı. Şirket, uluslararası jeomühendislik yasalarına aykırı şekilde, akıllı tozun bir versiyonunu kullanarak Güneş ışığını engellemeyi planladığını açıklamıştı.

GELECEK PLANLARI

Bugünkü akıllı toz teknolojisi hâlâ sınırlı. Sensörlerin merkezi bir işlem birimine bağlı çalışması, onları insan kontrolünden uzaklaştıramıyor.

Kullanım ömürleri de kısa, ancak ışık, titreşim ve elektromanyetik alanlardan enerji toplama üzerine yapılan araştırmalar bu sorunu gidermeyi hedefliyor.

Her ne kadar distopik senaryoları çağrıştırsa da uzmanlara göre “akıllı toz” çevre izleme, tıp, sanayi ve güvenlik alanlarında devrim niteliğinde bir gelecek vaat edebilir.

Siber güvenlik şirketi Kaspersky, Apple’ın iPhone 17 için ön siparişleri açmasının ardından internet dolandırıcılıklarında ciddi bir artış yaşandığını duyurdu.

Şirket, sahte web siteleri, uydurma çekilişler ve sahte “test” programlarıyla kullanıcıların kişisel ve finansal bilgilerinin hedef alındığını açıkladı.

SAHTE MAĞAZALAR

Kaspersky’nin raporuna göre en yaygın yöntem, Apple’ın resmi mağazasını taklit eden sahte web siteleri üzerinden yürütülüyor.

Dolandırıcılar, “tükendiğinde bile garantili ön sipariş” vaadiyle kullanıcıları kandırıyor. Müşterilerden kart bilgileri istenirken, herhangi bir gerçek alışveriş yapılmıyor; bilgiler doğrudan siber suçluların eline geçiyor.

SAHTE IPHONE ÇEKİLİŞLERİ

Dolandırıcıların bir diğer taktiği ise “ücretsiz iPhone kazanma” vaadiyle kurulan sahte çekilişler.

Kullanıcılardan anket doldurmaları, telefon ve e-posta gibi kişisel verilerini paylaşmaları, hatta sahte teslimat ücretleri ödemeleri isteniyor.

Bazı siteler güvenilir görünmek için sahte müşteri yorumları bölümü bile ekliyor.

Benzer şekilde, teknoloji meraklıları sahte “iPhone 17 test programları” ile hedef alınıyor. Katılım için iletişim bilgileri ve adres isteyen bu programlar, bazen sahte kargo ücreti de talep ediyor. Kullanıcılar iPhone 17’yi denemek ve tanıtmak karşılığında ücretsiz bir telefona sahip olacaklarını zannederek hedef haline gelebiliyor. Ancak gerçekte hiçbir cihaz gönderilmiyor; mağdurlar ise oltalama saldırılarına ve spam kampanyalarına maruz kalıyor.

SİBER SUÇLULAR İÇİN FIRSAT

Kaspersky içerik analisti Tatyana Shcherbakova, “Siber suçlular büyük ürün lansmanlarının yarattığı heyecandan besleniyor. Tüketici coşkusunu veri ihlallerine açılan bir kapıya dönüştürüyorlar. Bugün artık kaba oltalama girişimlerinden, son derece profesyonel görünümlü sahte sitelere evrilmiş durumdayız” dedi.

Shcherbakova, kullanıcıların güvenliği için “doğrulamayı, heyecanın önüne koymaları gerektiğini” vurguluyor.

Kaspersky’nin güvenlik önerileri şu şekilde:

– iPhone 17 yalnızca Apple’ın resmi kanalları, yetkili satıcılar veya onaylı operatörlerden satın alınmalı.

– URL’ler mutlaka kontrol edilmeli, istenmeyen tekliflere kulak verilmemeli.

– “Ücretsiz ürün” karşılığında kişisel bilgi paylaşılmamalı.

– Hesaplarda çok faktörlü kimlik doğrulama kullanılmalı ve hareketler düzenli olarak izlenmeli.

TÜRKİYE’DE DE ÖN SİPARİŞTE

Dün iOS 26 güncellemesini yayınlayan Apple geçen hafta iPhone 17’yi tanıtmıştı. Yeni modelde Center Stage özellikli ön kamera, 48 MP Fusion Ana kamera ile optik kalitede 2x Telefoto ve 48 MP Fusion Ultra Geniş kamera öne çıkıyor.

12 Eylül Cuma günü başlayan ön siparişler, Türkiye dahil 63 ülke ve bölgede açıldı. Cihaz 19 Eylül’den itibaren satışa çıkacak. 26 Eylül’den itibaren 22 ülkede daha piyasaya sunulacak.

Apple her yıl yeni iOS güncellemesiyle öne çıkan bir ya da iki büyük yenilik sunuyor.

Bugün, 15 Eylül’de yayınlanan iOS 26’da da odak noktası, “Liquid Glass” adı verilen yeni tasarım dili.

Ayrıca çeviri, özetleme ve özel emoji oluşturma gibi işlevleri destekleyen yapay zeka hizmeti Apple Intelligence’ın yenilikleri de öne çıkıyor.

Ancak bir de Apple’ın sahnede fazla üzerinde durmadığı, daha küçük ama günlük kullanımı doğrudan etkileyen yenilikler var. Üstelik CNET’in haberine göre bu sessiz güncellemeler, iPhone deneyimini daha kişisel, daha hızlı ve daha verimli hale getirme potansiyeline sahip.

1. ALARM ERTELEME SÜRESİ

Yıllardır iPhone’daki erteleme süresi varsayılan olarak 9 dakikaydı. Bu, analog çalar saatlerden miras kalan bir gelenekti. Artık iOS 26 ile bu sınırlama kalkıyor ve alarmın erteleme süresini 1 ile 15 dakika arasında kendiniz belirleyebiliyorsunuz.

2. KENDİ ZİL SESİNİZİ OLUŞTURMA

Daha önce yalnızca GarageBand gibi uygulamalarla yapılabilen özel zil sesi oluşturma özelliği artık doğrudan iPhone’da kullanılabiliyor.

Dosyalar veya Sesli Notlar üzerinden kısa bir ses dosyasını seçip “Zil Sesi olarak kullan” diyerek sisteme eklemek mümkün.

3. HARİTALAR OTOMATİK KAYDETME

Haritalar uygulaması artık ziyaret edilen yerleri otomatik kaydediyor.
Böylece tatilde gittiğiniz bir restoranı ya da hafta sonu yaptığınız rotayı kolayca hatırlayabiliyorsunuz. Bu bilgiler yalnızca cihazda tutuluyor ve tamamen size özel kalıyor.

4. ADAPTİF GÜÇ MODU

iPhone’u şarja taktığınızda kilit ekranında artık pilin yüzde 80’e veya yüzde 100’e ne kadar sürede ulaşacağı yazıyor. Ayrıca yeni Adaptif Güç Modu, telefonun performansını ve arka plan işlemlerini anlık olarak duruma göre ayarlıyor.

5. FOTOĞRAFLARDA 3D SAHNELER

Fotoğraflar uygulamasındaki “Spatial Scenes” özelliği, kareleri 3D benzeri bir etkiye dönüştürüyor. Telefonu hareket ettirerek sahneyi derinlik hissiyle keşfetmek mümkün oluyor.

6. EKRAN GÖRÜNTÜLERİNDE YAPAY ZEKA

Ekran görüntüsü aldığınızda yapay zeka desteği devreye giriyor.
Görsellerdeki tarihleri takvime ekleme, ürünleri alışverişte bulma gibi seçenekler anında sunuluyor. Ayrıca ekran görüntüleri doğrudan ChatGPT’ye ya da Google Görsel Arama’ya gönderilebiliyor.

7. ŞARKI SÖZÜ ÇEVİRİSİ

Apple Music artık şarkı sözlerini gerçek zamanlı olarak çevirebiliyor. Yabancı dildeki bir parçanın anlamı, müzikle eş zamanlı olarak ekranda görüntüleniyor.

8. CANLI ARAMA FİLTRESİ

Telefon uygulamasına gelen arama filtresi özelliği sayesinde tanımadığınız numaralardan gelen çağrılar, ekranda anlık yazılı dökümle görüntülenebiliyor. Böylece aramayı açmadan önce kimin aradığını ve neden aradığını görebiliyorsunuz.

9. KULAKLIKLA FOTOĞRAF ÇEKME

AirPods artık kamera için uzaktan kumanda görevi görebiliyor. Kamera açıkken AirPods’a iki kez dokunarak fotoğraf çekmek mümkün.

10. PDF DÜZENLEME

macOS’ten tanıdık “Preview” uygulaması iPhone’a geliyor. PDF’ler üzerinde not alma, imza atma ya da sayfaları yeniden düzenleme gibi işlemler artık üçüncü taraf uygulamalar gerektirmeden yapılabiliyor.

11. ORTADAN KAYDIRMA

Artık yalnızca ekranın kenarından değil, ortasından da kaydırarak geri gidebiliyorsunuz. Bu özellik Safari, Mail ve Ayarlar gibi birçok uygulamada çalışıyor.

12. İNTERNETSİZ HAVA DURUMU

Hava Durumu uygulaması, internet bağlantısı olmasa bile uydu üzerinden temel tahminleri gösterebiliyor. Sıcaklık, yağış ihtimali ve uyarılar görüntülenebiliyor.

13. LENS TEMİZLEME UYARISI

Kamera uygulaması, lensin kirli veya buğulu olduğunu algıladığında kullanıcıyı uyarıyor. Böylece bulanık fotoğrafların önüne geçiliyor.

14. HDR EKRAN GÖRÜNTÜLERİ

iOS 26 ile ekran görüntüleri artık HDR kalitesinde kaydediliyor. Görseller, ekranda görülen parlaklık ve kontrastı daha doğru şekilde yansıtıyor.

15. METİN SEÇİMİ

Artık uzun bir mesajın tamamını değil, yalnızca istediğiniz kısmını seçip kopyalayabiliyorsunuz. Ayrıca sohbetlere özel arka plan ekleyerek konuşmaları kişiselleştirmek mümkün hale geliyor.