Açıklaması

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suriye geçiş hükümetinin ‘aylar değil, haftalar’ içinde çökeceğini ve ülkenin destansı boyutta bir iç savaşa sürüklenebileceğini belirtti. Bu makalede, yaptırımların kaldırılmasının etkileri, bölgesel aktörler ve olası senaryolar ayrıntılarıyla analiz ediliyor.

Marco Rubio’nun “Suriye birkaç hafta içinde iç savaşa sürüklenebilir” uyarısına dayanan bu makalede, Suriye’deki geçiş hükümetinin mevcut kırılganlığı, yaptırımların kaldırılmasının etkileri ve bölgedeki aktörlerin rolü ele alınmaktadır. Makalemiz, Rubio’nun açıklamasının arka planını, olası senaryoları ve uluslararası aktörlerin tepkilerini detaylandırarak,

Giriş

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 20 Mayıs 2025’te Senato Dış İlişkiler Komitesi’nde yaptığı açıklamada, Suriye’deki geçiş hükümetinin kısa süre içinde çökebileceği ve ülkenin tam ölçekli bir iç savaşa sürüklenebileceği uyarısında bulundu.

Rubio, “Bizim değerlendirmemize göre, geçiş hükümeti karşılaştığı zorluklar nedeniyle aylar değil, belki de haftalar içinde potansiyel bir çöküşe ve muazzam boyutlarda bir iç savaşa, ülkenin bölünmesine doğru savrulabilir.” ifadelerini kullandı.

Rubio’nun Uyarısı: Suriye’de İç Savaş Eşiği

Marco Rubio, Trump yönetiminin 14 Mayıs’ta Suriye’ye uygulanan yaptırımları kaldırma kararını savunurken, bu adımın geçiş hükümetinin istikrarını riske atabileceğini vurguladı.

Rubio’ya göre, Suriye’deki yeni lider Ahmed el-Şaraa’nın eski militan geçmişi ve radikal grupları dışlama ihtiyacı, iç barışı sağlama sürecini daha da zorlaştırıyor

Suriye’nin Güncel Durumu

Geçiş Hükümeti ve Yaptırımların Kaldırılması

ABD ve AB, Suriye rejimine yönelik yaptırımları kademeli olarak hafifletme hazırlığı yaparken, yaptırımların gevşetilmesi ekonomiyi canlandırma amacı taşısa da siyasi kırılganlığı artırıyor.

Geçici Suriye hükümeti, finansman eksikliği ve güvenlik sorunlarıyla mücadele ederken, uluslararası desteğe muhtaç durumda bulunuyor.

Bölgesel Aktörlerin Rolü

Türkiye, İran ve Rusya gibi komşu ülkeler Suriye’de nüfuz alanı oluşturmaya çalışırken, bu durum geçiş sürecini hem diplomatik hem de askeri açıdan daha karmaşık hale getiriyor.

Türkiye özellikle Suriye’nin kuzeyinde Kürt güçlerle ilişkilerde temkinli bir denge kurmaya çalışırken, olası bir iç savaş riskini artırabilecek yeni güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya kalabilir.

İç Savaş Olasılığı: Risk Analizi

Siyasal ve Askeri Kırılganlıklar

Geçiş hükümetinin temsil kabiliyeti sınırlı ve ordu komutanlıkları arasında yeknesak bir yapı bulunmuyor. Bu durum, yerel milis güçlerin bölgesel nüfuz mücadelelerini tetikleyebilir.

Ayrıca, nüfusun önemli bir kesimi, güvenlik endişeleri nedeniyle yeniden göç etmeye ve bölgesel gerilimlere kapı aralamaya hazır.

Bölünme Senaryoları

Suriye topraklarında Şii, Sünni, Kürt ve Türkmen gruplar arasında güç boşluğu oluşması halinde, bölgesel parçalanma ve etnik temelli şiddet döngüsü kaçınılmaz hale gelebilir.

İç savaşın yeniden patlak vermesi, bölge ülkelerinde mülteci akınlarını ve enerji koridorlarında güvenlik risklerini derinleştirebilir.

Uluslararası Tepkiler ve Türkiye’nin Pozisyonu

ABD’nin Suriye politikasındaki değişimler ve Rubio’nun uyarıları, Türkiye’nin sınır güvenliğini ve göçmen politikalarını etkileme potansiyeline sahip.

AB ve Rusya, Suriye’de siyasi çözüme yönelik görüşmelere hız verirken, Türkiye’nin bölgesel denge ve insani krize yaklaşımı kritik rol oynamaya devam ediyor.

Sonuç: Ne Bekleniyor?

Marco Rubio’nun “haftalar içinde iç savaş” uyarısı, Suriye’deki belirsizliğin giderek derinleştiğini gösteriyor. Gelecek dönemde yaptırımlar, uluslararası diplomasi ve bölgesel güç dengeleri belirleyici olacak.

Türkiye ve küresel aktörlerin, Suriye’de kalıcı barış ve siyasi geçişin sağlanması için ortak bir strateji geliştirmesi, olası iç savaş senaryolarını engellemenin tek yolu olarak öne çıkıyor.

İçişleri Bakanlığı, sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, “Bazı sosyal medya hesaplarında başta İstanbul olmak üzere 30 Büyükşehir ilçesine kaymakam yerine vali atanacağı, ‘İçişleri Bakanlığı’nın bu konuda sessiz sedasız’ çalıştığı iddiaları yer almaktadır. Söz konusu iddialar hayal ürünüdür. Bakanlığımızın bu konuda ‘sessiz ya da sesli’ herhangi bir çalışması yoktur” denildi.

Açıklaması

20 Mayıs 2025’te Avrupa Birliği, Suriye’ye yönelik 2011’den bu yana uygulanan tüm ekonomik yaptırımları kaldırdı. Karar, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas tarafından duyuruldu ve Suriye’nin yeniden inşa sürecine ivme kazandırması bekleniyor.

AB, 20 Mayıs 2025 tarihinde Suriye’ye uygulanan ekonomik yaptırımları tamamen kaldırma kararı aldı . Karar, Brüksel’de gerçekleştirilen AB Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın hemen ardından duyuruldu . Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, sosyal medya üzerinden paylaştığı mesajda, “Bugün Suriye’ye uyguladığımız ekonomik yaptırımları kaldırma kararı aldık” ifadelerini kullandı . Bu adım, 2011’den bu yana devam eden yaptırım rejimini sonlandırarak Suriye’nin yeniden inşa sürecine ivme kazandırmayı hedefliyor .

Kararın Arka Planı

AB’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları, 2011 Mayıs’ında iç savaşın patlak vermesinin hemen ardından başladı . Başlangıçta, Şam yönetimiyle bağlantılı kişilere mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasakları gibi bireysel tedbirler uygulandı . Kısa süre sonra ham petrol ve petrol ürünlerinin ithalatı, iletişim ekipmanları ihracatı ve altyapı projelerinin finansmanı gibi sektörel ambargolar devreye girdi . 24 Şubat 2025’te ise enerji, banka ve ulaşım sektörlerine ilişkin yaptırımlar askıya alınmış, bugünkü tam kaldırma kararına zemin hazırlanmıştı .

Yaptırımların Kapsamı

• Bireysel yaptırımlar: Rejim içindeki beşşar Esed çevresi ve insan hakları ihlallerinden sorumlu kişilere seyahat kısıtlaması ve mal varlığı dondurma tedbirleri

• Sektörel ambargolar: Ham petrol, petrol ürünleri, çift kullanımlı mallar ve iletişim ekipmanlarına yönelik kısıtlamalar

• Finansal tedbirler: Bankacılık işlemleri, enerji altyapısı ve ulaşım sektörlerine ilişkin sınırlamalar

AB’nin Mesajı ve Motivasyonu

Kaja Kallas, “Suriye halkının yeni, kapsayıcı ve barışçıl bir Suriye inşa etmesine yardımcı olmak istiyoruz” diyerek AB’nin insani ve siyasi amaçlarını vurguladı . Ayrıca ABD’nin benzer bir adım atmasını olumlu bir gelişme olarak nitelendirerek AB’nin bu konudaki öncülüğünü öne çıkardı . Rudaw kaynaklarına göre, karar oy birliğiyle alındı ve resmi açıklamanın 21 Mayıs 2025 akşamı yapılması bekleniyor .

Kararın Beklenen Etkileri

• İnsani yardım ve yeniden yapılandırma: Yaptırımların kalkması, uluslararası yardım kuruluşlarının ve yatırımcıların Şam yönetimiyle iş birliğini kolaylaştırarak enerji altyapısı ve konut projelerinin hızlanmasını tetikleyecek .

• Bölgesel istikrar: AB yetkilileri, Suriye krizinin daha fazla bölgesel yayılmasını önlemek için ekonomik açılımın istikrara katkı sunacağını ifade etti .

• Geri döndürülebilirlik: AB’nin kararları, Suriye’deki gelişmelere göre yeniden gözden geçirilebilecek esneklikte tasarlandı .

Gelecek Perspektifler

AB, Suriye’deki insan hakları durumunu ve siyasi reformları yakından izlemeyi sürdürecek . Ayrıca yaptırımların geri getirilmesine ilişkin mekanizmalar, BM ve uluslararası denetimlerle paralel çalışacak şekilde oluşturulacak