Gündem
Irak’ta Bulunan 4.000 Yıllık Tabletler: Dünyanın İlk İmparatorluk BürokrasiSinin Şifreleri Çözüldü

Açıklaması:
Güney Irak’ta keşfedilen 4.000 yıllık kil tabletler, Akad İmparatorluğu’nun (M.Ö. 2300–2150) karmaşık bürokratik sistemini gözler önüne seriyor. Günlük teslimatlardan imparatorluk genelindeki kayıt tutmaya uzanan bu buluntular, antik dönemde devlet yönetiminin temellerini kuran uygulamaları aydınlatıyor.
Özet
Güney Irak’taki antik Sümer kenti Girsu’nun (günümüz Tello) polis merkezindeki kazılarda, Akad İmparatorluğu dönemine tarihlenen 200’den fazla kil tablet ve 60 silindir mühür gün yüzüne çıkarıldı. Bu belgeler, imparatorluğun M.Ö. 2300–2150 yılları arasında nasıl işlediğine dair ilk somut arkeolojik kanıtları sunuyor Tabletlerde; arpa, gümüş ve altın teslimatlarından hayvan ve tekstil kayıtlarına kadar çok çeşitli veriler bulunuyor. Girsu Projesi yöneticisi Sébastien Rey’e göre, “Antik imparatorlukta en ücra köşedeki bir koyunun ölümü bile not edilmiş” olması, bürokrasinin ne denli detaycı olduğunu ortaya koyuyor

İmparatorluğun Keşfi ve Tarihsel Bağlamı
Girsu’nun Önemi
-
Girsu, antik Sumer’in önemli dini ve idari merkezlerinden biriydi. Bölge, Lagash krallığının kutsal şehri olarak biliniyor ve Ningirsu tapınağına ev sahipliği yapıyordu.
-
MÖ 3. binyılda bağımsız Sümer şehir devletleri arasında yer alan Girsu, MÖ 2300 civarında Sargon önderliğindeki Akad İmparatorluğu tarafından fethedild.
-
Son kazılar 2016’da yeniden başlayan Girsu Projesi kapsamında, British Museum ve Irak Eski Eserler Kurulu iş birliğiyle yürütülüyo.
Tarihsel Dönem
-
Tabletlerin çoğu, Akad hanedanının zirve dönemi sayılan M.Ö. 2300–2150 yılları arasında düzenlenmiş kayıtları içeriyor.
-
Bu dönem, tarihçilerce “dünyanın ilk imparatorluğu” olarak adlandırılan Akad İmparatorluğu’nun kuruluş ve yayılma sürecine tekabül ediyor.
Karmaşık Bürokratik Sistem
Kayıt Tutma Prensipleri
-
Her türlü mal ve hizmetin miktarı, yer ve zaman bilgisiyle birlikte kaydedilmiş: örneğin “250 gram altın, 500 gram gümüş, besili inekler, 30 litre bira” gibi detaylar tabletlerde yer alıyor.
-
Teslimatlar, vergiler, tapınak harcamaları ve personel maaşları dâhil günlük devlet işleri düzenli olarak not edilerek merkezi bir arşiv yapısına iletiliyordu
Bürokratik Hiyerarşi
-
Tabletler, farklı idari kademelerde görev yapan yöneticilerin adlarını, rütbelerini ve görev alanlarını listeliyor.
-
Rey’e göre, “Bürokrasinin bu denli kapsamlı işlediği başka bir antik örnek bulmak neredeyse imkânsız”
Günlük Yaşam ve Toplumsal Yapı
-
Kayıtlarda erkek ve kadın tüm sosyal kesimlerden bireylerin adı geçiyor; özellikle rahibelik gibi dini makamlarda kadınların da önemli roller üstlendiği anlaşılıyor.
-
İş tanımları, taş kesicilerden tapınak zeminini süpüren görevlilere kadar uzanıyor; her bir görev, tanrılara sunulan ritüeller ve toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanması açısından kritik kabul ediliyordu.
İmparatorluk Yönetim Modelinin Mirası
-
Girsu tabletleri, modern devlet yönetim sistemlerinin prototipini oluşturuyor; detaylı muhasebe kayıtları, merkezi arşiv anlayışı ve coğrafi genişlemeyi yöneten bürokratik mekanizmalar bugün bile benzer prensiplere dayanıyor.
-
Araştırmacılar, bu buluntuların antik dönemdeki “kırmızı bant” kültürünün ilk örneği sayılabileceğini vurguluyor: her şeyin yazılı belgeyle teyit edilmesi, devletin kontrolünü güçlendiren temel unsur olarak öne çıkıyor.
Sonuç
4.000 yıllık Girsu tabletleri, yalnızca Mezopotamya tarihine değil, insanlık tarihindeki ilk büyük bürokratik devlet anlayışına da ışık tutuyor. Akad İmparatorluğu’nun titiz kayıt sistemleri, imparatorluğun sınırlarından en küçük köşesine kadar her hareketi takip etme amacını taşıyordu. Bu keşif, antik devlet mekanizmalarının kökenini anlamamıza yardımcı olurken, modern kamu yönetimi ve arşivcilik anlayışındaki evrimi de derinlemesine sorgulatıyor.
YAZARIN ADI : FATİH DOGAN

Gündem
SON DAKİKA — Beyaz Saray yakınında Ulusal Muhafız’a saldırı: Şüpheli Rahmanullah Lakanwal olarak tespit edildi
SON DAKİKA — Beyaz Saray yakınında Ulusal Muhafız’a saldırı: Şüpheli Rahmanullah Lakanwal olarak tespit edildi
FatihDoganMedya | Yayın: 27 Kasım 2025, 01:10 (Europe/Istanbul) • Okuma süresi: 2 dk
: Washington D.C.’de, Beyaz Saray’a iki blok uzaklıkta görev yapan iki West Virginia Ulusal Muhafız mensubu 26 Kasım 2025 öğleden sonra silahlı saldırıda vuruldu. Polis, saldırıyla bağlantılı şüphelinin 29 yaşında Afgan uyruklu Rahmanullah Lakanwal olduğunu açıkladı; zanlı olay yerinde yaralandı ve gözaltına alındı. Soruşturma federal makamlar tarafından yürütülüyor.

Olayın ayrıntıları
-
Olay, Farragut West / 17th ve I Streets NW yakınlarında, yerel saatle 14:15 civarında gerçekleşti. (Washington, DC) — İstanbul saatiyle yaklaşık 26 Kasım 2025, 22:15 olarak kaydedildi. Yetkililer olayı “hedef alınmış” bir saldırı olarak nitelendirdi.
-
İlk müdahale ekipleri ve Ulusal Muhafız personeli zanlıyı etkisiz hale getirdi; zanlı da olayda yaralandı ve hastaneye kaldırıldı. İki muhafız mensubunun durumu kritik olarak bildirildi.
Şüpheli: Rahmanullah Lakanwal
-
Yerel ve uluslararası haber ajanslarının verdiği bilgiye göre zanlının adı Rahmanullah Lakanwal, 29 yaşında ve Afgan uyruklu olarak kaydedildi. Bazı kaynaklar Lakanwal’ın 2021’de ABD’ye giriş yaptığı bilgisini aktardı; bu bilgi henüz resmi belgelerle doğrulanmamıştır.
Resmî tepkiler ve soruşturma
-
Olayın ardından Beyaz Saray çevresi kısa süreliğine güvenlik kordonuna alındı; federal ajanlar ve Metropolitan Police olay yerinde, FBI olayla ilgili soruşturmayı koordine ediyor. Yetkililer, saldırının nedeni ve zanlının bağlantılarına dair araştırmanın sürdüğünü bildiriyor.
-
Yüksek düzey yetkililer olayla ilgili açıklama yaptı; konu ulusal güvenlik boyutuyla da takip ediliyor. Bazı siyasi yetkililer bu gelişmeyi federal görev gücünün başkentteki konuşlandırılması tartışmaları bağlamında yorumladı.
Arka plan — neden önemli?
-
Ulusal Muhafız birlikleri, 2025 yazından beri Washington D.C.’de geniş çaplı görevde. Bu konuşlandırma ve uygulamalar daha önce hukukî ve siyasi tartışma yaratmıştı; olay, o tartışmaları yeniden gündeme taşıdı.
Gündem
Ümraniye’de Seminerde İkram Edilen lokum sonrası 40 öğrenci hastanelik oldu
Ümraniye’de Seminerde İkram Edilen lokum sonrası 40 öğrenci hastanelik oldu
Ümraniye, İstanbul — 26 Kasım 2025, 14:00
Yayın: 27 Kasım 2025 — 00:30 | Okuma süresi: 2 dk
Ümraniye’de bir lisede düzenlenen seminer sırasında öğrencilere ikram edilen lokumlardan sonra 40 öğrenci, mide bulantısı ve baş dönmesi şikâyetiyle çeşitli hastanelere başvurdu; sağlık ekipleri müdahale etti. Olayla ilgili soruşturma başlatıldı.

Olayın gelişimi
Edinilen bilgiye göre olay 26 Kasım 2025 günü saat 14.00 sıralarında Ümraniye Madenler Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi‘nde gerçekleşti. Afet yönetimi konulu seminer öncesi öğrencilere lokum ikram edildi; kısa süre sonra çok sayıda öğrencide mide bulantısı, baş dönmesi ve kusma şikâyetleri başladı. Okul yönetiminin ihbarı üzerine sağlık ekipleri sevk edildi ve öğrenciler çevredeki hastanelere kaldırıldı.
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü yetkilileri ile İl Sağlık Müdürü Doç. Dr. Abdullah Emre Güner sosyal medya üzerinden yapılan açıklamada toplam 40 kişinin başvurduğunu, başvuruların 25’inin ambulansla, 15’inin ayaktan yapıldığını, 35 öğrencinin tedavisinin ardından taburcu edildiğini, kalan 5 öğrencinin tahlil ve takiplerinin sürdüğünü belirtti. Bir öğrencide yapılan tetkiklerde rastlantısal olarak kalp enzimi yüksekliği tespit edilmiş; bu öğrenci ileri tetkik için sevk edildi.
“Kızılay’ın dağıttığı lokum” iddiası — resmi doğrulama bekleniyor
Bazı yerel ve ulusal yayın organları ile görsel-işitsel paylaşımlar, lokumların Kızılay ekipleri tarafından seminer kapsamında dağıtıldığını iddia ediyor. Bu iddia farklı kaynaklarda yer almakla birlikte (Kızılay tarafından resmi bir açıklama henüz ulaşmadı) soruşturma kapsamında tarafların ve ikramın kaynağının tespitine yönelik çalışma yürütülüyor. Resmi kurumların açıklamaları açıklığa kavuştukça bilgiler güncellenecektir.
Sağlık durumu ve soruşturma
Yetkililer, öğrencilerin genel durumunun iyi olduğunu bildirirken sağlık ve gıda güvenliği birimleri olayın nedenini belirlemek üzere örnekleme, laboratuvar tahlilleri ve saha incelemesi yapacağını açıkladı. Okul yönetimi ve ilgili kurumlar soruşturmanın tamamlanmasının ardından ayrıntılı açıklama yapacak. IHA+1
Gündem
Çanakkale’de hijyen skandalı — Onaysız et/sakatat tesisi mühürlendi, yüzlerce kilo ürün imha edildi
Gökçeada’daki denetimde uygunsuz koşullarda saklanan et ve ürünlere el konuldu; işletme faaliyetten men edilip mühürlendi. Görüntüler sosyal medyada tepki topladı
Yayın tarihi / saat: 27 Kasım 2025, 11:00 (TSİ)
Okuma süresi: ~2 dakika
Çanakkale’nin Gökçeada ilçesinde İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ekiplerinin yaptığı denetimde, hijyen koşullarına uymayan bir et ve şarküteri işletmesi mühürlendi; son kullanma tarihi geçmiş ve uygunsuz şartlarda saklanan yüzlerce kilogram et, süt ve et ürününe el konularak imha edilmek üzere işlem başlatıldı. Denetim sırasında çekilen görüntüler sosyal medyada geniş yankı buldu

Detaylar
-
Denetimi yürüten yetkililer, işletmenin genel hijyen ve saklama kurallarına uymadığını, bazı ürünlerin son tüketim tarihinin geçtiğini ve bazı ekipmanlarda ciddi bakımsızlık tespit edildiğini bildirdi. Bu tespitler üzerine işletme mühürlenip faaliyetten men edildi.
-
Resmi açıklamalara göre mühürlenen ve el konulan ürünler arasında kanatlı et, kırmızı et ve süt ürünleri bulunuyor; ekipler bozuk olduğu veya son tüketim tarihi geçtiği belirlenen ürünlerin imhasını gerçekleştirdi. Bazı haber kaynakları olayla ilgili video ve fotoğrafları yayınladı.

-
Denetimde, çalışma koşulları ve ekipman hijyenine dair “çarpıcı” görüntüler elde edildi; sosyal medyada yayılan kısa videolarda kıyma makinası ve saklama bölümlerine ilişkin sorunlar dikkat çekti. Yetkililer sağlık riski oluşturan ürünlerin piyasaya sürülmesini önlemek için hızla müdahale ettiklerini belirtti.
Yetkililer ve uygulanan yaptırımlar
Gökçeada İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ekiplerinin denetimi sonrası işletmeye idari para cezası uygulandığı, işletmenin mühürlendiği ve el konulan ürünlerin imha için kayıt altına alındığı bildirildi. Konuyla ilgili soruşturma ile ilgili ek işlemlerin devam ettiği belirtildi.
Okuyucuya not (şeffaflık)
Bazı sosyal medya paylaşımlarında ve gözlemlerde farklı miktar ve türde ürün bilgileri dolaşmaktadır. Resmî işlemler ve basına yansıyan açıklamalar, denetimi gerçekleştiren kurumun bildirdiği rakamlar doğrultusunda kamuoyuna aktarılmaktadır. FatihDoganMedya olarak gelişmeleri takip edip resmi açıklamalar geldikçe güncelleme yapacağız.
-
Gündem4 gün önceGenç Rümeysa, nişanlısının evinde silahlı saldırıda hayatını kaybetti
-
Magazin3 gün önceİlknur Dadaş: İlahi Aşk, Doğa Sevgisi ve İstanbul Şiirleriyle Güfte Yolculuğunda Yükselen İsim
-
Teknoloji1 hafta önceSamsung’a şok iddia: Galaxy A/M serilerinde “kaldırılamayan” İsrail yapımı AppCloud tartışması
-
Teknoloji1 hafta önceBalığın tazeliğini anında söyleyen cihaz tescillendi: “TVB-N/TMA PROB” Erzurum’dan çıktı
-
Magazin1 hafta önceSurvivor 2026 sürprizi: Cüneyt Arkın’ın oğlu Murat Arkın “Ünlüler – All Star” kadrosunda
-
Ekonomi1 hafta önceDoğum izni artıyor; babaların izni de iki katına çıkacak
-
Sağlık1 hafta önceObezite Ameliyatı İçin Kurallar Değişti: Yeni Düzenlemeler ve Detaylar
-
Magazin1 hafta önceNicolas Cage, Hz. Yusuf rolüyle Oğul ile 21 Kasım’da sinemada — Türkiye gösterimi ve detaylar
