Gündem
Irak’ta Bulunan 4.000 Yıllık Tabletler: Dünyanın İlk İmparatorluk BürokrasiSinin Şifreleri Çözüldü
Açıklaması:
Güney Irak’ta keşfedilen 4.000 yıllık kil tabletler, Akad İmparatorluğu’nun (M.Ö. 2300–2150) karmaşık bürokratik sistemini gözler önüne seriyor. Günlük teslimatlardan imparatorluk genelindeki kayıt tutmaya uzanan bu buluntular, antik dönemde devlet yönetiminin temellerini kuran uygulamaları aydınlatıyor.
Özet
Güney Irak’taki antik Sümer kenti Girsu’nun (günümüz Tello) polis merkezindeki kazılarda, Akad İmparatorluğu dönemine tarihlenen 200’den fazla kil tablet ve 60 silindir mühür gün yüzüne çıkarıldı. Bu belgeler, imparatorluğun M.Ö. 2300–2150 yılları arasında nasıl işlediğine dair ilk somut arkeolojik kanıtları sunuyor Tabletlerde; arpa, gümüş ve altın teslimatlarından hayvan ve tekstil kayıtlarına kadar çok çeşitli veriler bulunuyor. Girsu Projesi yöneticisi Sébastien Rey’e göre, “Antik imparatorlukta en ücra köşedeki bir koyunun ölümü bile not edilmiş” olması, bürokrasinin ne denli detaycı olduğunu ortaya koyuyor
İmparatorluğun Keşfi ve Tarihsel Bağlamı
Girsu’nun Önemi
-
Girsu, antik Sumer’in önemli dini ve idari merkezlerinden biriydi. Bölge, Lagash krallığının kutsal şehri olarak biliniyor ve Ningirsu tapınağına ev sahipliği yapıyordu.
-
MÖ 3. binyılda bağımsız Sümer şehir devletleri arasında yer alan Girsu, MÖ 2300 civarında Sargon önderliğindeki Akad İmparatorluğu tarafından fethedild.
-
Son kazılar 2016’da yeniden başlayan Girsu Projesi kapsamında, British Museum ve Irak Eski Eserler Kurulu iş birliğiyle yürütülüyo.
Tarihsel Dönem
-
Tabletlerin çoğu, Akad hanedanının zirve dönemi sayılan M.Ö. 2300–2150 yılları arasında düzenlenmiş kayıtları içeriyor.
-
Bu dönem, tarihçilerce “dünyanın ilk imparatorluğu” olarak adlandırılan Akad İmparatorluğu’nun kuruluş ve yayılma sürecine tekabül ediyor.
Karmaşık Bürokratik Sistem
Kayıt Tutma Prensipleri
-
Her türlü mal ve hizmetin miktarı, yer ve zaman bilgisiyle birlikte kaydedilmiş: örneğin “250 gram altın, 500 gram gümüş, besili inekler, 30 litre bira” gibi detaylar tabletlerde yer alıyor.
-
Teslimatlar, vergiler, tapınak harcamaları ve personel maaşları dâhil günlük devlet işleri düzenli olarak not edilerek merkezi bir arşiv yapısına iletiliyordu
Bürokratik Hiyerarşi
-
Tabletler, farklı idari kademelerde görev yapan yöneticilerin adlarını, rütbelerini ve görev alanlarını listeliyor.
-
Rey’e göre, “Bürokrasinin bu denli kapsamlı işlediği başka bir antik örnek bulmak neredeyse imkânsız”
Günlük Yaşam ve Toplumsal Yapı
-
Kayıtlarda erkek ve kadın tüm sosyal kesimlerden bireylerin adı geçiyor; özellikle rahibelik gibi dini makamlarda kadınların da önemli roller üstlendiği anlaşılıyor.
-
İş tanımları, taş kesicilerden tapınak zeminini süpüren görevlilere kadar uzanıyor; her bir görev, tanrılara sunulan ritüeller ve toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanması açısından kritik kabul ediliyordu.
İmparatorluk Yönetim Modelinin Mirası
-
Girsu tabletleri, modern devlet yönetim sistemlerinin prototipini oluşturuyor; detaylı muhasebe kayıtları, merkezi arşiv anlayışı ve coğrafi genişlemeyi yöneten bürokratik mekanizmalar bugün bile benzer prensiplere dayanıyor.
-
Araştırmacılar, bu buluntuların antik dönemdeki “kırmızı bant” kültürünün ilk örneği sayılabileceğini vurguluyor: her şeyin yazılı belgeyle teyit edilmesi, devletin kontrolünü güçlendiren temel unsur olarak öne çıkıyor.
Sonuç
4.000 yıllık Girsu tabletleri, yalnızca Mezopotamya tarihine değil, insanlık tarihindeki ilk büyük bürokratik devlet anlayışına da ışık tutuyor. Akad İmparatorluğu’nun titiz kayıt sistemleri, imparatorluğun sınırlarından en küçük köşesine kadar her hareketi takip etme amacını taşıyordu. Bu keşif, antik devlet mekanizmalarının kökenini anlamamıza yardımcı olurken, modern kamu yönetimi ve arşivcilik anlayışındaki evrimi de derinlemesine sorgulatıyor.
YAZARIN ADI : FATİH DOGAN
Gündem
Samsun Bafra’da dehşet: Cezaevinden yeni çıkan kişi, eski kayınbiraderini 8 el ateşle öldürdü
Samsun Bafra’da dehşet: Cezaevinden yeni çıkan kişi, eski kayınbiraderini 8 el ateşle öldürdü
Yayın: FATİHDOGANMEDYA — 12 Ekim 2025, 19:50
Okuma süresi: 2 dakika
Samsun’un Bafra ilçesi Sarıkaya Mahallesi’nde, kısa süre önce cezaevinden çıktığı öğrenilen Kemal Kılıç (38), boşandığı eşinin kardeşi Mustafa Özocak’ı (32) tütün tarlasında tartışma sırasında yanında bulundurduğu tabancayla 8 el ateş ederek vurdu. Ağır yaralanan Özocak, kaldırıldığı hastanede yapılan müdahalelere rağmen hayatını kaybetti. Jandarma, zanlının yakalanması için çalışma başlatt
Olayın ayrıntıları
Olay, 12 Ekim 2025 akşamı Sarıkaya Mahallesi’ndeki tütün tarlasında meydana geldi. İddiaya göre; boşandığı eşinin evine giden Kemal Kılıç ile aynı tarlada çalışan eski kayınbiraderi Mustafa Özocak arasında telefon görüşmesi sonrası tartışma çıktı. Tartışma kısa sürede kavgaya dönüşünce Kılıç, yanında bulundurduğu tabanca ile Özocak’a 8 el ateş etti. Çevredekilerin ihbarı üzerine olay yerine sağlık ve jandarma ekipleri sevk edildi. Ağır yaralanan Özocak, ambulansla Bafra Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı; tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.
Olay sonrası zanlının olay yerinden kaçtığı, jandarma ekiplerinin geniş çaplı arama ve inceleme başlattığı bildirildi. Bölge polisi ve jandarma, görgü tanıklarının ifadelerine başvurup delil topluyor. Zanlının kısa süre önce cezaevinden salıverildiği yönünde bilgiler yerel kaynaklarca aktarıldı.
Yetkililerden ve hukuki süreçten notlar
-
Olayla ilgili soruşturma jandarma tarafından yürütülüyor; delil toplama, güvenlik kamerası incelemeleri ve tanık ifadeleriyle failin yakalanmasına yönelik çalışmalar sürüyor.
-
Olayı duyan yakınları ve bölge sakinleri büyük üzüntü ve tedirginlik yaşadı; yetkililer, benzer olaylara karşı toplumsal duyarlılığın artması gerektiğini belirtiyor. (Resmî açıklamalar geldiğinde haberimiz güncellenecektir.)
Gündem
Taksim’de nostaljik tramvayda yangın — İstiklal Caddesi’nde kısa devre paniği
Taksim’de nostaljik tramvayda yangın — İstiklal Caddesi’nde kısa devre paniği
HABER — FATİHDOGANMEDYA
Tarih: 12 Ekim 2025 | Saat: 19:45
Okuma süresi: 2 dakika
İstanbul Beyoğlu İstiklal Caddesi’nde sefer yapan nostaljik tramvayın makine/e-tesisat bölümünde akşam saatlerinde yangın çıktı. Yolcuların indiği sırada başlayan duman ve alevler kısa sürede çevrede paniğe yol açtı; olayda can kaybı veya yaralanma bildirilmedi.
Yangına ilk müdahaleyi tramvay sürücüsü yaptı. Vatman Yasin B. idaresindeki araçta, sürücünün tramvayda bulunan yangın tüpüyle müdahale ettiği ve yangının büyümeden kontrol altına alındığı bildirildi. Olay yerine sevk edilen itfaiye, polis ve sağlık ekipleri tramvay çevresinde güvenlik tedbiri aldı.
İlk bulgular, tramvayın elektrik/e-şebeke bölümünde meydana gelen kısa devre kaynaklı bir arıza sonucu ısınma ve duman yükselmesi şeklinde olduğunu gösteriyor. Yetkililer teknik inceleme başlattı; kesin neden ve hasar raporu yapılacak çalışmanın ardından açıklanacak.
Olay sırasında çevredeki vatandaşlar kısa süreli panik yaşadı. Polis ekipleri bölgeyi şeritleyerek güvenlik çemberi oluşturdu, itfaiye ekipleri yangının tamamen söndüğünden emin olmak için kontroller yaptı. Sağlık ekiplerinin yaptığı ön kontrolde yangından etkilenen ya da dumandan zarar gören kimse olmadığı açıklandı. Tramvay, söndürme ve güvenlik kontrollerinin ardından hattaki diğer seferleri etkilememesi için çekildi.
Öne çıkan bilgiler (kısa):
-
Olay: Nostaljik tramvayda yangın (İstiklal Caddesi / Taksim)
-
Saat: Yaklaşık 19:45.
-
İlk müdahale: Vatman (sürücü) tarafından yangın tüpüyle
-
İlk değerlendirme: Elektrik/kısa devre şüphesi, teknik inceleme devam ediyor.
-
Yaralı/ölüm: Yok.
Gündem
Mardin’de feci kaza: Kamyonet tıra çarptı — 15 yaralı
Mardin’de feci kaza: Kamyonet tıra çarptı — 15 yaralı
Tarih: 12 Ekim 2025
Saat (yayın saati): 21:01 (TSİ) — farklı haber kaynaklarında güncellenme saatleri değişiyor.
Okuma süresi: ~3 dakika
Mardin’in Mazıdağı ilçesinde, Diyarbakır–Mardin karayolunun Üçyolu mevkiinde bir kamyonetin önünde seyreden tıra arkadan çarpması sonucu çok sayıda kişi yaralandı. İlk gelen raporlara göre kazada 15 kişi yaralandı; yaralılar çevredeki hastanelere kaldırıldı ve bölgeye çok sayıda sağlık, jandarma ile itfaiye ekipleri sevk edildi.
Olayın ayrıntıları
-
Kaza, 12 Ekim 2025 günü Mardin–Diyarbakır karayolu Mazıdağı Üçyolu mevkiinde meydana geldi. İddiaya göre Diyarbakır istikametinden Mardin’e seyreden kamyonet, aynı yönde ilerleyen tıra arkadan çarptı.
-
Çarpışmanın şiddetiyle kamyonette bulunan yolculardan çok sayıda kişi yaralandı. İlk haberlerde yaralı sayısı farklı kaynaklarda 14 ile 15 arasında bildirildi; çoğu güvenilir haber ajansı ve yerel kaynaklar kazada 15 yaralı olduğunu aktarıyor. (Rakam farklılıkları, olay yerinde yapılan ilk sayımlara ve güncellemeye bağlıdır.)
-
Yaralılara olay yerinde ilk müdahaleler yapıldı; sağlık ekipleri tarafından yaralılar ambulanslarla çevredeki hastanelere sevk edildi. Olay yerine jandarma ve itfaiye ekipleri de konuşlandırıldı.
Yetkililerin ve görgü tanıklarının açıklamaları
Resmi merciler kazayla ilgili soruşturma başlattı; kaza nedeni ve olası kusur unsurları (fren mesafesi, hız, trafik işaretleri, aracın yük durumu vb.) üzerinde inceleme sürüyor. Yerel görgü tanıkları, kazanın akşam saatlerinde gerçekleştiğini ve çarpışma anının çok şiddetli olduğunu bildirdi. (Yetkili kurumların açıklamaları geldikçe haber güncellenecektir.)
Yaralıların durumu ve hastane sevki
Hastanelere kaldırılan yaralıların durumu hakkında ilk gelen bilgiler karışık; bazı kaynaklarda birkaç kişinin durumunun ağır olduğunu belirtildi. Ancak resmi hastane raporları ve net yaralı durumu için sağlık kurumlarının açıklamaları bekleniyor. Haber updatesı geldikçe FatihDoganMedya olarak bilgilendirme yapılacaktır.
Güvenlik uyarısı ve trafik durumu
Kaza nedeniyle bölgedeki trafik bir süre kontrollü verildi veya aksadı. Sürücülere alternatif güzergâhları tercih etmeleri ve ilgili birimlerin yönlendirmelerine uymaları öneriliyor. Yol güvenliği, hız kontrolü ve takip mesafesine dikkat edilmesi konusunda yetkililer uyarılarda bulundu.
-
Gündem5 gün önce
“Cehennem Necati” Lakaplı Necati Arabacı Türkiye’de Gözaltına Alındı — Son Durum / FATİHDOGANMEDYA
-
Gündem5 gün önce
Ünlü isimlere şafak baskını: Sanatçı ve ünlülerin kan örnekleri alınacak
-
Teknoloji6 gün önce
Qualcomm İngiltere’de 647 Milyon Dolarlık Davayla Mücadele Ediyor: “No licence, no chips” İddiası Mahkemede
-
Ekonomi1 hafta önce
İstanbul’da 6 Ekim 2025 (Pazartesi) toplu ulaşım ücretsiz — İETT ve Metro İstanbul duyurdu
-
Magazin6 gün önce
Afife Tiyatro Ödülleri’nde Tamer Karadağlı Protestosu — FatihDoğanMedya
-
Ekonomi5 gün önce
İstanbul Metrolarında Yeni Kural: Büyük Valiz Yasak, Fazla Valize “Ek 1 Yolculuk” Ücreti
-
Teknoloji1 hafta önce
Haydut gezegen saniyede 6.6 milyar ton büyüyor
-
Magazin6 gün önce
Güllü’nün Adli Tıp Raporu Açıklandı: “Yüksek Alkol Seviyesi, Zehirlenme veya Darp Bulunmadı”