Açıklama: YCT‑529, erkekler için geliştirilen ilk non-hormonal doğum kontrol hapı, Faz 1 güvenlik denemelerini başarıyla tamamlayarak erkek kontraseptiflerinde devrim niteliğinde bir adım atıyor.

Giriş: Erkek Doğum Kontrolünde Çığır Açan Gelişme

Erkeklerde şu ana kadar yaygın olarak tercih edilen doğum kontrol yöntemleri prezervatif ve vazektomi ile sınırlı kaldı. Bu seçeneklerin yan etkileri veya kalıcılığı, erkeklerin aile planlamasında daha fazla sorumluluk almasını zorlaştırıyordu. Ancak, YourChoice Therapeutics öncülüğünde geliştirilen YCT‑529 adlı non‑hormonal hap, sperm üretimini geçici olarak durduran mekanizmasıyla bu dengeleri değiştirmeye aday görünüyor

YCT‑529’un Etki Mekanizması

YCT‑529, testislerdeki retinoik asit reseptör‑α proteinini bloke ederek sperm üretimini durduruyor. Bu mekanizma hormon düzeylerini etkilemediği için libido, testosteron ve diğer cinsiyet hormonu seviyelerinde anlamlı bir değişikliğe yol açmıyor

Faz 1 Deneylerinin Sonuçları

Aralık 2023’te başlayan Faz 1a denemesinde, 32–59 yaş arasındaki 16 erkek (tümü daha önce vazektomi yaptırmış) katılımcıya doz artırım protokolüyle YCT‑529 veya plasebo verildi. Katılımcılar, hapı hem tok hem aç karnına alarak ilacın biyoyararlanımını test etti. Sonuçlar, 30–180 mg aralığındaki dozların güvenli olduğunu ve ciddi yan etkilerin gözlenmediğini ortaya koydu .

Hibrit Dozlama ve Gelecek Aşamalar

Çalışmada ilacın yarılanma ömrü 51–76 saat arasında ölçüldü; bu da haftada birkaç kez doz alımına olanak tanıyabilir. Araştırmacılar, yakın zamanda 28 günlük ve 90 günlük Faz 1b/2a denemelerine geçmeyi planlıyor. Başarılı olması durumunda, önümüzdeki 3–5 yıl içinde YCT‑529 onay süreçlerini tamamlayarak piyasaya sürülebilir .

Toplumsal ve Aile Planlaması Açısından Etkisi

Erkekler için güvenli ve geri dönüşümlü bir hapın yaygınlaşması, aile planlamasında cinsiyetler arası sorumluluk paylaşımını güçlendirecek. Ayrıca, istenmeyen gebelik oranlarının düşürülmesine katkıda bulunarak hem bireylerin hem de toplumun refahını artırma potansiyeli taşıy.

Yayın Tarihi: 29 Temmuz 2025
Yazar: [FATİH DOGAN ]

Fareler üzerinde yapılan yeni araştırma, hafızaya dair yeni bulguları ortaya koydu.

Deney, anılar zamanla farklı nöron grupları tarafından taşındıkça beyinde değiştiğini gösterdi.

Sinirbilimciler, çevremizdeki yer ve özelliklere dair anıların belirli “yer hücreleri” tarafından depolandığına inanıyordu. Bu hücreler, hipokampüste (beynin hafıza için kritik bir bölgesi) yer alıyor ve bir memelinin evinin ön kapısı veya yürüyüş parkurundaki bir şelale gibi belirli bir ortama girmesiyle aktive oluyor.

2010’LARDA SORGULANMAYA BAŞLADI

Bu, 1960’lardan beri geçerli olan teoriydi ancak ABD’deki Northwestern Üniversitesi’nden Profesör Daniel Dobeck’in de belirttiği gibi 2010’larda sorgulanmaya başlandı.

2013 yılında Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan bir çalışma, beynin uzay temsilinin bilim insanlarının düşündüğü kadar istikrarlı olmadığını gösterdi. Fareler labirente tekrar girdiklerinde bazı hücreler sürekli olarak aktif olsa da aktif nöron grubu zamanla değişti. Bu olguya “hipokampal temsil kayması” adı verildi.

O dönemde birçok bilim insanı, farklılıkların dış etkenlerden (örneğin, farklı kokular, sesler veya labirentteki farelerin farklı hızları) kaynaklandığını düşünüyordu. Bunu daha kesin bir şekilde incelemek için Dobeck ve ekibi, sanal gerçeklik ortamında bir deney tasarladı ve sonuçları Nature dergisinde yayınlandı.

DENEY NASIL YAPILDI?

Fareler, video oyun kumandası işlevi gören bir koşu bandında yürüdü. Etraflarında sabit sanal labirenti simüle eden ekranlar vardı. Yabancı değişkenleri ortadan kaldırmak için her turda tutarlı bir koku için bir koni kullandılar ve akustik alanı dengelemek için “beyaz gürültü” çaldılar. Ayrıca sinir hücrelerinin aktive olduğunda floresan ışığı yaymasını sağlayan tekniklerle hipokampal hücrelerin aktivitesini gerçek zamanlı olarak izlediler.

ARAŞTIRMANIN SONUCUNDA NE GÖRDÜLER?

Mükemmel bir şekilde kontrol edilen ortama rağmen, çoğu sinirsel temsil zamanla değişmeye devam etti. Kaydedilen hücrelerin yalnızca yüzde 5-10’u “geleneksel” konum hücreleri gibi davrandı; yani her seferinde tutarlı bir şekilde tetiklendiler.

Bu kararlı hücreler aynı zamanda en uyarılabilir hücrelerdi ve bu da uyarılabilirliğin hangi hücrelerin anıları sabit tuttuğunu tahmin edebileceğini gösteriyor. Araştırmacılar, bu “kaymanın” beynin benzer deneyimleri birbirinden ayırmasına ve böylece onları ayrı ayrı hatırlayabilmemize yardımcı olduğunu öne sürüyor. Yani, aynı yeri (iş, okul, park) defalarca ziyaret etseniz bile, hafızanızda farklı ziyaretleri ayırt edebilirsiniz. Başka bir deyişle, bu kayma beynin zaman akışını takip etmesinin bir yolu olabilir.

EN İSTİKRARLI ANILAR BELİRLENDİ

Deneyin sonuçlarına göre en istikrarlı anıların, yüksek uyarılabilirliği koruyan hücrelerle ilişkili olabileceği belirtildi. Ayrıca şunlar kaydeildi: “Beyin yaşlandıkça, hipokampal hücreler daha az uyarılabilir hale gelir; belki de bu, yaşla birlikte hafızanın gerilemesini kısmen açıklar. Araştırmacılar, bu uyarılabilirliği artırabilir veya koruyabilirsek, hafızayı daha iyi bir durumda koruyabileceğimizi varsayıyorlar, ancak bunun için daha fazla araştırma gerekiyor.”

Yeni bir araştırmaya göre lamalar, şizofreni tedavisinde umut ışığı olabilir.

Ciddi bir beyin hastalığı olan şizofreni, bireylerin gerçekliği anormal bir şekilde algılamalarına neden olur.

Ancak evcilleştirilmiş, Güney Amerika kökenli bu yünlü hayvan, bu hastalığın tedavisine katkı sağlayabilir.

Fransız araştırmacılar bu hafta yaptıkları açıklamada, bağışıklık sistemini korumaya yardımcı olan proteinler olan lama antikorlarını kullanarak “nanobody” olarak bilinen antikorun küçük bir parçasını tasarladıklarını duyurdu. Bu nanobody, beyindeki sinirsel aktiviteyi düzenleyen bir nörotransmitteri harekete geçirebiliyor.

Nörotransmiterler, sinir hücreleri arasında mesaj taşıyan kimyasal moleküllerdir.

COVID VE SARS’TA DA ETKİLİ OLMUŞ

Geçmişte, lama antikorlarının Covid ve diğer SARS benzeri virüslerle mücadelede de etkili olduğu gösterilmişti.

Fonksiyonel Genomik Enstitüsü’ndeki bilim insanları, bu molekülü damardan veya kas yoluyla enjekte ettiklerinde, molekülün kan-beyin bariyerini aşıp beyin reseptörlerine ulaşabildiğini gördü. Bu bariyer, beyni zararlı maddelere karşı koruyan sıkı bir hücre tabakasıdır.

FARELER ÜZERİNDE İKİ AYRI TEST

Araştırmacılar, fareler üzerinde gerçekleştirdikleri iki ayrı testte nanobody’lerin etkisini incelediklerinde, gözlemlenen bilişsel bozuklukların düzeldiğini tespit etti.

Sadece tek bir enjeksiyonla bilişsel işlevlerde iyileşme gözlendi ve bu etkinin bir hafta boyunca sürdüğü bildirildi.

Şimdi sırada, bu bulguların şizofreni tedavisinde yeni bir yol sunup sunmayacağını ortaya koymak amacıyla yapılacak klinik çalışmalar var.

ŞİZOFRENİ HASTALIĞI NASIL OLUŞUR?

Kronik bir hastalık olan şizofreninin kesin nedeni bilinmiyor. Ancak Dünya Sağlık Örgütü, genetikle çevresel faktörlerin etkileşiminin etkili olabileceğini belirtiyor. Şizofreninin görülme sıklığını tam olarak ölçmek zor.

Şizofreni her yaşta görülebilse de genellikle 16 ila 30 yaş arasında teşhis konur. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterir.

Hastalığın kesin bir tedavisi yoktur, ancak antipsikotik ilaçlar, terapi ve kişisel baş etme stratejileriyle yönetilebilir. Bu bilgiyi Ulusal Ruh Sağlığı İttifakı paylaşıyor.

Araştırmanın yazarları ise bu stratejilere yeni bir yöntem daha eklemeyi umuyor.