30 milyondan fazla ölüme neden OLMUŞTU Kara Ölüm’ün Gizemi Çözüldü

Tarih: 7 Aralık 2025 – Okuma Süresi: 4 dk

İnsanlık tarihinin en karanlık ve ölümcül dönemlerinden biri olan Kara Ölüm (Kara Veba) salgınının, yüzyıllardır akıllarda kalan bir sorusu nihayet yanıt buldu. Yeni bir bilimsel araştırma, salgının Avrupa’ya yayılımını hızlandıran kritik ve şaşırtıcı bir faktörü ortaya çıkardı: büyük bir volkanik patlamanın tetiklediği iklim değişikliği.

Communication Earth & Environment dergisinde yayımlanan çalışma, ağaç halkaları ve buz çekirdekleri gibi doğal kayıtlarla tarihsel belgeleri bir araya getirerek, bakteriler ve farelerin ötesinde, “mükemmel fırtına” olarak adlandırılan bir dizi olayın felaketin boyutunu nasıl büyüttüğünü gözler önüne seriyor.

 Bilim Tarihsel Gizemi Nasıl Çözdü?

Araştırmacılar, uzun süredir Kara Ölüm’ün neden 1330’larda Orta Asya’yı vurduktan sonra Avrupa’ya ulaşmasının on yıldan fazla sürdüğünü anlamaya çalışıyordu. İşte cevap, doğanın arşivlerinde saklıydı:

· Ağaç Halkalarındaki İpuçları: Cambridge Üniversitesi’nden coğrafyacı Ulf Büntgen, Avrupa genelindeki ağaç halkalarını incelediğinde, 1345-1357 yılları arasında yazılan kayıtlarda sıcak geçtiği belirtilen dönemde, halkaların normalden daha soğuk bir iklime işaret ettiğini fark etti.
· Buzullardaki Kanıt: Bu çelişkinin peşine düşen ekip, Antarktika ve Grönland’daki buz çekirdeklerini inceledi. Tam da 1345 civarına denk gelen katmanlarda, yalnızca büyük ölçekli bir volkanik patlamanın atmosfere salabileceği yüksek miktarda kükürt partikülleri tespit edildi. Bu partiküller, güneş ışınlarını engelleyerek dünyanın belirli bölgelerinin birkaç yıl boyunca soğumasına neden olmuştu.

Steel engraving from Gustave Dore Gallery London 1882

Volkan, İklimi ve Tarihi Nasıl Değiştirdi?

Volkanik patlamanın yarattığı zincirleme reaksiyon, Avrupa’yı derin bir krize sürükledi ve vebanın yayılması için mükemmel koşulları hazırladı.

İklim Krizi ve Tarımsal Çöküş (1345-1347):

· Anormal soğuma, mahsul verimliliğini düşürdü ve tarımsal üretimi vurdu.
· Büyük bir tahıl kıtlığı baş gösterdi ve gıda fiyatları hızla yükseldi.
· Özellikle İtalyan şehir devletleri Venedik ve Cenova, açlığı önlemek için panik halinde Kuzey Afrika ve Karadeniz’den büyük miktarda buğday ithal etmeye başladı.

Salgının Yolculuğu:
Bu kritik nokta,felaketin kapısını araladı. Vebanın nedeni olan Yersinia pestis bakterisini taşıyan pireler ve fareler, tahıl yüklü gemilere kolayca binebiliyordu. Pireler, hem fare kanıyla hem de tahıl tozuyla beslendiği için, Karadeniz’den Akdeniz limanlarına yapılan uzun deniz yolculuklarını atlatabildi. Böylece hastalık, 1347’de önce İtalya’ya, ardından tüm kıtaya yayıldı.

 Tarihin Tanıkları: Gökyüzündeki Tuhaflıklar

Araştırmacılar sadece doğal kayıtlarla yetinmedi. Orta Çağ tarihçisi Martin Bauch, dönemin mektup, şiir ve idari belgelerinde şaşırtıcı kayıtlar buldu.

· Çin ve Bohemya (günümüz Çekya’sı) gibi bölgelerde, aslında gerçekleşmemiş olması gereken “yanıltıcı ay tutulmaları” rapor edilmişti.
· Almanya, İtalya ve Bohemya’dan gelen belgelerde, “hava tuhaf biçimde karardı” ve “ay ışığı soldu” gibi ifadeler yer alıyordu.

Bu anlatılar, volkanik patlamanın atmosfere yaydığı devasa miktardaki kül ve aerosollerin, gökyüzünün görünümünü değiştirdiğine ve çağın insanları tarafından gözlemlendiğine dair güçlü tarihsel kanıtlar sunuyor.

 Kara Ölüm’ün Bıraktığı Silinmez İz

1346-1353 yılları arasında Avrupa’yı kasıp kavuran Kara Ölüm, insanlık tarihinin kaydedilmiş en ölümcül salgını olarak kabul ediliyor.

Demografik Yıkım:

· Tahminlere göre Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da toplam 75 ila 200 milyon insan hayatını kaybetti.
· Sadece Avrupa’da nüfusun %30 ila %60’ı yok oldu ve kıtanın 1300’lerdeki nüfus seviyesine yeniden ulaşması yaklaşık 200 yıl sürdü.

Toplumsal ve Ekonomik Deprem:
Salgın,toplumun her katmanını altüst etti. Giovanni Boccaccio, Decameron’da yaşanan çaresizliği, “Sabahleyin akrabalarıyla kahvaltı eden nice insan, akşam öteki dünyada atalarıyla yemek yedi” sözleriyle aktardı. Tarım durma noktasına geldi, köyler boşaldı, inşaatlar yarım kaldı ve sosyal düzen tamamen çöktü.

 Geçmişten Günümüze Bir Uyarı

Bu çığır açıcı araştırma, Kara Ölüm’ü yalnızca basit bir bulaşıcı hastalık olayı olarak değil, iklim, ekonomi ve biyoloji kesişiminde yaşanmış kompleks bir felaket olarak yeniden tanımlıyor. Doğal çevredeki büyük bir değişimin (volkanik patlama), nasıl bir dizi zincirleme olayı tetikleyerek insanlık tarihinin seyrini değiştirebileceğini gösteriyor.

İklim değişikliği ile salgın hastalık dinamikleri arasındaki bu tarihsel bağ, günümüzde yaşadığımız küresel çevre sorunları karşısında da derslerle dolu. Tarih, doğa ile uyum içinde yaşamanın önemini bir kez daha hatırlatıyor.

Bu önemli araştırmayı sosyal medyada paylaşarak daha fazla kişiye ulaşmasını sağlayabilirsiniz.

Not: Bu haber, Communications Earth & Environment dergisinde yayımlanan bilimsel çalışma  haberine dayanarak özgün bir şekilde derlenmiştir.

Belediye önünde kendini ateşe veren kişi hayatını kaybetti

Cizre’de mağarada define arayan kişi ölü bulundu

Tarih: 6 Aralık 2025-Okuma Süresi: 2 dakika

Haber Bilgi Kutusu

· Olay: Define arama amaçlı kaçak kazı sırasında jeneratör zehirlenmesi
· Yer: Şırnak, Cizre, Düzova köyü kırsalı
· Tarih: 6 Aralık 2025
· Ölen: Kesim Kara (58)
· Olası Neden: Jeneratörden sızan gazdan zehirlenme
· Olay Yerinde Bulunanlar: Jeneratör, kazma, kürek
· Müdahale Eden: AFAD, Jandarma, İtfaiye, Sağlık ekipleri
· Durum: Soruşturma devam ediyor
·

Şırnak’ın Cizre ilçesinde define aramak için girdiği mağarada, yanında çalıştırdığı jeneratörden sızan gazdan zehirlenen 58 yaşındaki kişi hayatını kaybetti.

Şırnak’ın Cizre ilçesine bağlı Düzova köyü kırsalında, öğle saatlerinde yaşanan acı olayda, define aramak amacıyla mağaraya giren bir kişi jeneratörden sızan gazdan zehirlenerek yaşamını yitirdi. Mağara içinde hareketsiz halde bulunan şahsı gören vatandaşların 112 Acil Çağrı Merkezi’ne yaptığı ihbar üzerine çok sayıda ekip bölgeye sevk edildi.

Olay yerine ulaşan ekipler, mağara girişinde hemen güvenlik önlemleri aldı ve olası bir kimyasal riski tespit etmek için KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer) ölçümleri gerçekleştirdi. Yapılan ilk incelemelerde, mağara içerisinde jeneratör, kazma ve kürek gibi kazı malzemelerinin bulunduğu tespit edildi.

Ekiplerden Hızlı Müdahale: KBRN Önlemleri Alındı

İhbarın ardından olay yerine AFAD, jandarma, itfaiye ve sağlık ekipleri sevk edildi. Kapalı ve havalandırması olmayan alanlarda görülebilecek gaz birikimi ihtimaline karşı, ekipler mağaraya girmeden önce titiz bir hazırlık süreci yürüttü.

· Güvenlik Önlemleri: Mağara girişinde gerekli emniyet şeridi çekilerek bölge kontrol altına alındı.
· KBRN Ölçümleri: Özellikle jeneratör kaynaklı karbonmonoksit zehirlenmesi ihtimaline karşın, ekipler tarafından gaz ölçümleri yapıldı.
· İlk Tespit: Yapılan ilk değerlendirmede, mağara içindeki kişinin birkaç gündür orada olabileceği ve jeneratörden sızan gazdan zehirlenmiş olabileceği kaydedildi.

 Mağarada Yapılan İnceleme ve Bulgular

Cumhuriyet savcısının talimatıyla başlatılan olay yeri incelemesinde, kaçak define kazısı yapıldığına dair önemli bulgulara ulaşıldı.

· Kazı Malzemeleri: Mağara içinde aydınlatma ve muhtemelen elektrikli aletleri çalıştırmak için kullanılan bir jeneratör ile kazma, kürek gibi malzemeler bulundu.
· Zehirlenme İhtimali: Ekipler, şahsın, jeneratörün egzoz gazından sızan ve renksiz, kokusuz bir zehir olan karbonmonoksitten zehirlenmiş olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.
· Cenazenin Çıkarılması: Gaz ölçümlerinin tamamlanmasının ardından, 58 yaşındaki Kesim Kara’ya ait cenaze, ekipler tarafından mağaradan çıkarıldı.

Soruşturma Devam Ediyor

Olayla ilgili soruşturma başlatıldı. Yetkililer, mağarada yapılan kaçak kazının boyutlarını ve olayın kesin nedenini ortaya çıkarmak için çalışmalarını sürdürüyor.

Cenazenin kimlik tespiti ve adli işlemlerinin tamamlanmasının ardından ailesine teslim edilmesi bekleniyor. Define arama hevesiyle hayatını kaybeden Kara’nın dramatik ölümü, bölgede zaman zaman yaşanan benzer kaçak kazı olaylarını ve bunların risklerini bir kez daha gündeme getirdi.

Gelişmelerden anında haberdar olmak ve daha fazla güncel içeriğe ulaşmak için FatihDoğanMedya’yı sosyal medyada takip etmeyi unutmayın.