Açıklaması

Bolu’da hyalüronik asit ve PRP tedavilerinde ilaç mümessiliyle “kuğu emojili” rüşvet ağı ortaya çıktı. Sadece bu vaka mı? Türkiye ve dünya çapında sağlık sektörü yolsuzluklarına detaylı bakış.

Giriş

Sağlık hizmetlerine duyulan güven, hekimin şefkatli ellerine ve mesleki etik kurallara bağlıdır. Ancak 2024 Haziran’ında Bolu İzzet Baysal Hastanesi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde ortaya çıkan “kuğu emojili” rüşvet skandalı, bu güveni derinden sarstı. Ortopedi hekimlerinin hastaların reçetelerine yazdıkları Hyalüronik Asit ve PRP işlemlerinden elde edilen ilaç gelirinin yarısını, doğrudan ilaç temsilcisine ilettiği iddiasıyla başlatılan soruşturmada, WhatsApp mesajlarında her kupür için bir “kuğu” emojisi kullanılması ise olayın boyutlarını ve gizli mesajlarını gözler önüne seriyor .

Bolu Davası: “Her Kupür İçin Bir Kuğu” İddiası

• Olayın Detayları: 5 Haziran 2025’te SABİM’e yapılan şikâyetin ardından, ortopedi uzmanları U.G., H.K., R.Ö. ve M.T. hakkında soruşturma başlatıldı. İddiaya göre, doktorlar; Hyalüronik Asit ve PRP kitlerinin reçetelerine kupononu sisteme kaydetmeden hastalara uygulayıp, ilaç mümessilinden her doz için alınan ilacın maliyetinin yarısını nakit alıyordu .

• Kuğu Emojisi ve Gizli Mesajlar: Doktorların, her reçete kupürü için WhatsApp gruplarında birer “🦢” emojisi kullanması, hem ödemelerin miktarını hem de “işin bitti” onayını simgeleyen metaforik bir dil oluşturdu. Bu yöntem, denetim mekanizmalarını atlatmak ve takip izlerini gizlemek için tercih edildi.

Resmî Süreç ve Mahkeme Aşaması

• Valilik Kararı: Bolu Valiliği İl İdare Kurulu, 30 kit stok hareketi ve miad yaklaşımlarını gerekçe göstererek “disiplin kapsamında değerlendirilebilir” diyerek soruşturma izni vermedi.

• Savcılık İtirazı ve Mahkeme: Bolu Cumhuriyet Savcılığı’nın itirazını değerlendiren Ankara Bölge İdare Mahkemesi, 3. İdari Dava Dairesi, itirazı oy birliğiyle kabul ederek dosyanın Mesleki Sorumluluk Kurulu’na gönderilmesine karar verdi.

Türkiye’de ve Dünyada Sağlık Sektörü Yolsuzluklarına Kısa Bakış

1. Türkiye’deki Büyük Rüşvet Dosyaları:

   • 2021’de bir ilaç firmasının kamu bürokratlarına yönelik 36,3 Milyon €’luk rüşvet skandalı, PR ve akademik toplantılar aracıyla yapıldı .

2. Uluslararası Örnekler:

   • Swiss ilaç devi Novartis, Türkiye’de 85 Milyon $’lık rüşvet iddialarıyla soruşturuldu. İddialar, ilaçların kamu hastanelerine eklenmesi için karar vericilere ödeme yapıldığına dayanıyordu .

   • Fresenius Medical Care, 2019’da ABD FCPA kapsamında 231 Milyon $ ceza ödemeyi kabul etti .

Kuğu Emojisinin Psikolojisi ve Mesajı

Gizli kodlar ve emojiler, suç şebekelerinde dahi kolaylıkla kullanılabiliyor:

• Onay Sembolü: Müessil ile hekim arasında “iş tamam” mesajı.

• Gizlilik Kodu: Denetim otoritelerinin yazılı delilleri anlamasını engelleyen şifreli dil.

• Psikolojik Manipülasyon: Suç ortaklarını motive eden, ‘eğlenceli’ bir dil ile meşrulaştırma.

Sonuç ve Öneriler

Bolu’daki vaka, sağlık sektöründe etik ve hukukun ne denli hayati olduğunu ortaya koydu. Kurumsal denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi, dijital mesajlaşma kayıtlarının izlenebilmesi ve yolsuzluk karşıtı şeffaflık politikaları, benzer skandalların önüne geçebilir. Ayrıca;

• Mesleki Sorumluluk Kurulları hızlı ve etkin karar almalı,

• Hastalar reçetelerini ve uygulamaları sorgulayarak bilinçli olmalı,

• Hükümet denetim kaynaklarını arttırarak “kuğu emojileri” gibi şifreli yollara fırsat vermemelidir.

REFLÜSÜ OLANLAR DİKKAT!

Dr. Sethi, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) olan bireylerin yaklaşık %20’sinde limonlu suyun semptomları kötüleştirebildiğini belirtiyor. “Yanma veya şişkinlik yaşıyorsanız, özellikle aç karnına tüketmekten kaçının,” diye ekliyor.

DİŞ MİNESİ TEHLİKESİ

Limonun pH değeri yaklaşık 2.0; bu da onu oldukça asidik kılıyor. Dr. Sethi, diş minesini korumak adına limonlu suyun gün boyunca yudumlanmamasını, tek seferde tüketilmesini öneriyor. Ayrıca pipet kullanımını ve ardından sade suyla gargara yapılmasını tavsiye ediyor.

Limonlu su sıklıkla bir “detoks içeceği” olarak tanıtılsa da Dr. Sethi bu algının yanlış olduğunu savunuyor. “Vücudu toksinlerden arındırma işini karaciğeriniz ve böbrekleriniz yapar. Limonlu su sihirli bir temizlik sağlamaz, yalnızca sıvı alımını ve sindirimi destekler,” diyor.

Açıklama: İstanbul’daki bir özel hastanede Sağlık Uygulama Tebliği’nin çok üstünde ücret ödediğini fark eden vatandaş, SGK’dan ret yanıtı alınca KDK’ya başvurdu; 11.400 TL’lik fazlalık “dostane çözüm”le iade edildi.

Olayın Özeti

İstanbul’da bir özel hastanede muayene ve tetkikler nedeniyle yaklaşık 17.000 TL ödeme yapan hasta, ödediği tutarın SGK Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’nde belirlenen fiyatların çok üzerinde olduğunu fark etti . Ücret iadesi talebiyle önce SGK’ya başvuran vatandaş, olumsuz yanıt alınca çözümü Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK)’nda aradı.

SGK Başvurusunun Reddi ve KDK Adımı

• SGK’ya Başvuru: Hasta, SUT limitlerinin aşılması nedeniyle fazladan ödediği tutarın kendisine iade edilmesini talep etti.

• Olumsuz Yanıt: SGK, inceleme sonucunda iade talebini reddetti .

• KDK Başvurusu: SGK yanıtının ardından KDK’ye şikayette bulunan vatandaş, “haksız tahsilat” gerekçesiyle iade talebini yeniledi.

KDK Süreci ve “Dostane Çözüm”

1. Başvurunun İncelenmesi: KDK, vatandaştan gelen şikayeti kayıt altına alarak ilgili özel hastaneyle iletişime geçti.

2. Hastane Bildirimi: Kurum, yapılan tahsilatın SUT’e aykırı olduğunu ve iade edilmesi gerektiğini hastane yönetimine resmen iletti.

3. Dostane Çözüm: Hastane, KDK’nin girişimiyle “dostane çözüm” kapsamında vatandaştan fazladan tahsil ettiği 11.400 TL’yi geri ödedi.

SUT (Sağlık Uygulama Tebliği) Hakkında

• Amaç: SUT, SGK’nın karşılayacağı sağlık hizmetleri ve tetkik bedellerini belirler.

• Güncelleme: 2025 yılı itibarıyla SUT ücretleri aylık olarak Sağlık Bakanlığı tarafından revize edilebilmektedir.

• Hasta Hakları: Hastalar, SUT fiyatlarının üzerinde bir ücret talep edildiğini düşünürse önce SGK’ya, sonuç alamazsa KDK’ya başvurma hakkına sahiptir.

Vatandaşların İzlemesi Gereken Adımlar

1. Fatura Kontrolü: Muayene ve tetkik sonrasında verilen faturayı SUT ücretleriyle karşılaştırın.

2. SGK Başvurusu: Uygulama Tebliği’ne aykırılık varsa SGK’ya dilekçe ile başvurun.

3. KDK Şikayeti: SGK’dan olumsuz yanıt geldiğinde Kamu Denetçiliği Kurumu’na online veya posta yoluyla başvurun.

4. Dostane Çözüm Talebi: KDK süreci işletildikten sonra hastane ile tüketici dostu çözüm yoluna gidilebilir.

Sonuç ve Öneriler

• Şeffaflık Talebi: Özel sağlık kuruluşlarının SUT limitlerine uygun fiyatlandırma yapması, hasta güvenini artıracaktır.

• Resmi Merciler: Mağduriyet durumunda SGK ve KDK süreçlerinin işleyişi yaygınlaştırılmalı, hastalar bilgilendirilmelidir.

• Alternatif Çözüm Mekanizmaları: Tüketici mahkemesi veya Sağlık Bakanlığı Başvuru Merkezi de diğer başvuru kanallarıdır.

Bu gelişme, özel sağlık hizmetlerinde fiyat dengesinin korunması ve hasta haklarının güvence altına alınması açısından önemli bir emsal teşkil ediyor.