Daha fazla hava durumu tahmini: 15 günlük hava durumu İstanbul
Bizimle İletişimde Kalın

Ekonomi

2025 Nobel Ekonomi Ödülü, “yaratıcı yıkım” teorisine verildi

Yayımlandı

2 saat önce

üzerinde

Kraliyet Bilimler Akademisi, bu yılın Nobel Ekonomi Ödülü’nün, teknolojik yeniliğin uzun vadeli ekonomik büyümeye nasıl yön verdiğini ele alan öncü araştırmalarıyla Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt arasında paylaştırıldığını duyurdu.

Bugün yapılan açıklamada, ödülün Northwestern Üniversitesinden Joel Mokyr’e, Collège de France ve Londra Ekonomi Okulu’ndan (LSE) Philippe Aghion’a ve Brown Üniversitesi’nden Peter Howitt’e verildiği belirtildi.

Akademiye göre, ödülün yarısı Mokyr’e “teknolojik ilerleme yoluyla sürdürülebilir büyümenin ön koşullarını tanımladığı” için, diğer yarısı ise Aghion ve Howitt’e “yaratıcı yıkım yoluyla sürdürülebilir büyüme kuramı” için verildi.

Resmi adı “Alfred Nobel Anısına İsveç Merkez Bankası Ekonomi Bilimleri Ödülü” olan ödülün değeri 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 50 milyon Türk Lirası).

CNN televizyonunun aktardığına göre akademi, ödül sahiplerinin “teknolojik ilerlemenin verimliliği nasıl artırdığını, piyasaları nasıl şekillendirdiğini ve toplumları zaman içinde nasıl dönüştürdüğünü daha derin biçimde kavramamıza katkı sunduklarını” vurguladı ve çalışmalarının hem iktisat teorisini hem de siyasi karar alma süreçlerini derinden etkilediğini vurguladı.

MOKYR, SANAYİ DEVRİMİ’NİN KÜLTÜREL KÖKENLERİNİ İNCELİYOR

Northwestern Üniversitesinin önde gelen iktisat tarihçilerinden Mokyr; fikirlerin, kurumların ve kültürel etkenlerin Sanayi Devrimi sırasında sürekli büyümeyi nasıl mümkün kıldığını ayrıntılı biçimde incelediği çalışmalarıyla tanındı.

Araştırmaları, bilgi ve yeniliğin refahın temel motorları olduğunu ortaya koyarak teknolojik ilerlemenin modern ekonomilere nasıl yerleştiğini ele aldı.

Bunun yanı sıra Mokyr, araştırmalarında Avrupa’daki Sanayi Devrimi’ni mümkün kılan kültürel ve entelektüel koşullara odaklandı ve bilimsel merak, teknolojik yaratıcılık ve kurumsal açıklığın nasıl etkileşime girerek kendi kendini besleyen bir ilerleme döngüsü oluşturduğunu ortaya koydu.

Tarih ile iktisat arasındaki köprüyü kuran çalışmalarında Mokyr, bazı toplumların neden diğerlerinden daha yenilikçi olabildiğine dair önemli iç görüler sunuyor.

“YARATICI YIKIM” MODELİNİN MİMARLARI

Ödüle layık görülen diğer iki isim de uzun süredir birlikte çalışan ve “yaratıcı yıkım” sürecine dayanan ve günümüzde “Schumpeteryen büyüme modeli” olarak bilinen teorik çerçeveyi geliştiren Aghion ve Howitt oldu.

Söz konusu model, eski teknolojilerin sürekli olarak yeni ve daha verimli olanlarla yer değiştirdiği süreci izah ediyor.

France24 kanalının haberine göre ikilinin 1992 tarihli modeli, bu süreci matematiksel biçimde formüle edilerek şirketlerin yenilik yapma güdülerinin rekabet, siyaset camiası ve kurumsal yapı tarafından nasıl şekillendiğini ortaya koydu.

İkilinin yaklaşımı, “yaratıcı yıkım” kavramını kapitalist kalkınmanın merkezine yerleştiren Avusturyalı iktisatçı Joseph Schumpeter’in çalışmalarını baz aldı.

Aghion ile Howitt, bu kavramı biçimsel hale getirerek yenilik politikası, piyasa düzenlemeleri ve fikri mülkiyet haklarının ekonomik performans üzerindeki etkilerini anlamak adına karar mercilerine güçlü araçlar kazandırdı.

Öte yandan akademi, bu bulguların çağdaş ekonomi politikası üzerinde “derin bir etki” yarattığını belirtti.

Bu çalışmaların eğitim, araştırma-geliştirme (AR-GE) yatırımları, rekabet politikası ve iklim yenilikleri gibi alanlardaki tartışmalara yön verdiği, ayrıca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki eşitsizlik ve verimlilik kalıplarının incelenmesinde de kayda değer rol oynadığı ifade edildi.
Nobel Komitesi, “Ödül sahipleri bize sürdürülebilir büyümenin kendiliğinden ortaya çıkmadığını öğretti. Beşeriyet tarihinin büyük bölümünde ekonomik durgunluk, büyümeden daha yaygın olmuştur. Çalışmaları, büyümeyi tehdit eden unsurlara karşı uyanık olmamız gerektiğini gösteriyor” açıklamasını yaptı.

DİĞER DALLARDA NOBEL ÖDÜLLERİNİN SAHİPLERİ

Bu yılki ekonomi ödülü, tıp, fizik, kimya, edebiyat ve barış dallarındaki duyuruların ardından Nobel sezonunu tamamladı.

Fizyoloji veya Tıp Ödülü, bağışıklık sisteminin düzenlenme mekanizmalarını keşfettikleri için Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verildi.

Fizik Ödülü, kuantum mekaniği ve elektrik devreleri alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle John Clarke, Michel Devoret ve John Martinis’e gitti.

Kimya Ödülünü, karbondioksit gibi gazları yakalayabilen metal-organik kafes malzemelerini geliştiren Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi paylaştı.

Edebiyat Ödülü, “çarpıcı ve vizyoner külliyatı” sayesinde Macar edebiyatçı László Krasznahorkai’ye verildi.

Nobel Barış Ödülü ise demokratik hakların güçlendirilmesi için “yorulmadan verdiği mücadele” dolayısıyla Venezuelalı muhalif lider María Corina Machado’ya takdim edildi.

EKONOMİ ÖDÜLÜNÜN GEÇMİŞİ

1968’de Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel anısına kurulan Nobel Ekonomi Ödülü, Nobel’in vasiyetinde yer alan asıl ödüller arasında bulunmuyor.

İlk kez 1969’da ekonometrinin öncülerinden Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen’e verilmişti. Geçen yıl ödül Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’a verilmişti.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisine göre, söz konusu isimlerin araştırmaları “hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve sömürücü kurumların egemen olduğu toplumların neden büyüme ve kalkınma üretemediğini” ortaya koydu.

Bir önceki yıl ise Harvard Üniversitesinden Claudia Goldin, işgücü piyasalarındaki cinsiyet eşitsizliklerine ilişkin öncü analiziyle Nobel Ekonomi Ödülünü kazanan üçüncü kadın olmuştu.

Yıllar içinde Nobel Ekonomi Ödülü, neoliberal iktisadın kurucuları Milton Friedman, Paul Krugman ve ABD Merkez Bankasının eski başkanı Ben Bernanke gibi pek çok isme takdim edildi.

Bugüne kadarki en genç ödül sahibi 46 yaşında ödülü alan Esther Duflo olurken, en yaşlısı 90 yaşında ödüle layık görülen Leonid Hurwicz oldu.
Resmi Nobel Ödül Töreni, 10 Aralık’ta Stockholm’de yapılacak. Ödül sahipleri madalyalarını ve diplomalarını İsveç Kralı 16. Carl Gustaf’ın elinden alacak.

İlgili Konular:
Okumaya Devam Et
Yorum yapmak için tıklayın

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Ekonomi

GSB Burs ve Öğrenim Kredisi Başvuruları BAŞLADI

Yayımlandı

5 saat önce

üzerinde

Ekim 13, 2025

By

GSB Burs ve Öğrenim Kredisi Başvuruları BAŞLADI

FatihDoganMedya — 13 Ekim 2025, 10:40 · Okuma süresi: 4 dakika

Gençlik ve Spor Bakanlığı (GSB) 2025–2026 eğitim-öğretim yılı için KYK burs ve öğrenim kredisi başvurularının başladığını duyurdu. Başvurular e-Devlet üzerinden alınıyor — öğrencilerin bilgilerini kontrol etmeleri ve son tarihe dikkat etmeleri gerekiyor.

Başlıkta ne var?

Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak’ın duyurusuna göre GSB (KYK) burs ve öğrenim kredisi başvuru ekranı açıldı. Başvurular yalnızca e-Devlet üzerinden yapılacak; başvuru, güncelleme veya iptal işlemleri de aynı ekran üzerinden gerçekleştirilebiliyor.

Son başvuru tarihi

Resmi duyurularda yer alan bilgiye göre başvurular 17 Ekim 2025, saat 23:59 itibarıyla sona erecek. (Bakanlık duyurusu ve resmi kurum açıklamalarında son tarih olarak 17 Ekim gösterilmiştir — öğrenciler e-Devlet ekranını takip etmelidir.)

Adım adım: Başvuru nasıl yapılır?

  1. e-Devlet hesabınıza giriş yapın (e-Devlet şifresi, mobil imza, elektronik imza, TC kimlik kartı veya internet bankacılığı ile).

  2. Arama bölümüne “Gençlik ve Spor Bakanlığı – Burs/Öğrenim Kredisi Başvurusu” yazın ve ilgili hizmete tıklayın.

  3. Öğrenim, aile ve ekonomik bilgilerinizi eksiksiz doldurun; gerekli alanları doğru beyan edin. (Başvuru e-Devlet’te kayıtlı öğrenim bilgilerine göre alınır; bilgide hata varsa öğrenci işleri ile düzeltme yaptırın.) e-

  4. Bilgileri kontrol edip “Başvuru Yap” tuşuna basarak işlemi tamamlayın. Başvuru süresi içinde bilgileri güncelleyebilir veya iptal edebilirsiniz.

Kimler başvurabilir?

  • İlk kez yükseköğretime kayıt yaptıran öğrenciler, ara sınıf öğrencileri ve yurt dışında öğrenim gören Türk vatandaşları gibi daha önceki yıllarda açıklandığı şekilde hak sahibi gruplar başvuru yapabilir. Başvuru koşulları ve öncelikler mevzuata göre değerlendirilir; değerlendirmeler kurumlar arası teyitlerle yapılır.

Önemli notlar — başvuru yapmadan önce dikkat!

  • Yalancı beyanın cezası: Başvuru sırasında yanlış beyanda bulunanların başvuruları geçersiz sayılabilir.

  • Belge yükleme: Özel durum beyan eden öğrenciler için belge gönderme zorunluluğu hakkında resmi açıklamalara göre bazı işlemler kurumlar arası teyitlerle yapılır; ayrıntılar başvuru ekranında yer alır.

  • Taahhütname onayı: Burs/kredi almaya hak kazanan öğrenciler, duyurulan tarihlerde e-Devlet üzerinden taahhütname onayı yapmazlarsa ödeme yapılamaz.

  • Bilgi kontrolü: e-Devlet’te görünen okul/bölüm bilgilerinizin doğruluğunu mutlaka kontrol edin; düzeltme gerekiyorsa üniversitenizin öğrenci işleriyle iletişime geçin.

Sonuçlar ve ödemeler

Başvuru değerlendirme ve sonuç açıklama tarihleri ile ödeme takvimi Gençlik ve Spor Bakanlığı / Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü tarafından ilan edilecektir. Sonuçlar resmi kurumun internet sitesinde ve e-Devlet’te duyurulacaktır.

Okumaya Devam Et

Ekonomi

Japonya, Dünyanın İlk Otonom Hidrojen Yakıt Hücreli Traktörünü Tanıttı — Kubota’dan Sıfır Emisyonlu Tarım Hamlesi

Yayımlandı

1 gün önce

üzerinde

Ekim 12, 2025

By

Japonya, Dünyanın İlk Otonom Hidrojen Yakıt Hücreli Traktörünü Tanıttı — Kubota’dan Sıfır Emisyonlu Tarım Hamlesi

Tarih: 12 Ekim 2025, 14:00 (TSİ)
Okuma süresi: 4 dk

Japon tarım ekipmanı devi Kubota, Expo 2025 Osaka Kansai kapsamında sergilenen “Autonomous Fuel Cell Tractor” konsept modeliyle dünyanın ilk otonom, hidrojen yakıt hücreli traktörünü kamuoyuna tanıttı. Makine; sıkıştırılmış hidrojen, katı polimer yakıt hücresi ve otonom sürüş/uzaktan kumanda yetenekleriyle sıfır emisyon hedefliyor.

Neden önemli?

Kubota’nın tanıttığı konsept, tarımda iki kritik soruna doğrudan temas ediyor: karbon ayak izinin azaltılması ve işgücü yetersizliğinin hafifletilmesi. Özellikle büyük tarım makinelerinde ihtiyaç duyulan yüksek güç ve uzun çalışma süreleri için hidrojen yakıt hücreleri; bataryalı alternatiflere kıyasla daha yüksek enerji yoğunluğu ve hızlı dolum avantajı sunuyor. Kubota, bu gereksinimlere yönelik olarak hidrojen sistemini traktöre optimize ettiklerini açıkladı.

Teknik özet — Bilmeniz gerekenler

  • Üretici: Kubota Corporation (Naniwa-ku, Osaka).

  • Kamuya duyuru / sergi: Expo 2025 Osaka Kansai, “Hydrogen Energy Park” etkinliği (22–25 Eylül 2025) — ilk kamu gösterimi.

  • Model türü: Konsept model — otonom yakıt hücresi (fuel cell) traktör.

  • Güç: Yaklaşık 100 beygir (dizel eşdeğeri).

  • Yakıt: Sıkıştırılmış hidrojen; yakıt hücresi tipi solid polymer (katı polimer)

  • Boyutlar: 4.380 mm (U) × 2.200 mm (G) × 2.290 mm (Y).

  • İşletim süresi (medyada bildirilen): Bir dolumla yaklaşık 8–12 saat / yarım gün aralığında çalışabileceğine dair raporlar bulunuyor (medya kaynakları Kubota açıklamalarını referans gösteriyor). Kesin saha testleri ve resmi çalışma süreleri ilerleyen demo/araştırma aşamalarında doğrulanacak.

Otonomluk ve işlevler

Traktör, kamera, lidar, GPS ve yapay zekâ tabanlı yönlendirme sistemleriyle otonom tarla çalışması yapabilecek şekilde geliştirildi. Hem operatör taşımayan tam otonom çalışma hem de gerektiğinde uzaktan kumanda ile kontrol edilebilme özellikleri öne çıkıyor. Kubota, ilerleyen dönemde Japonya’daki tarlarda saha testleri yapmayı planladığını belirtti.

Dezavantajlar ve zorluklar

  • Altyapı: Hidrojen ikmali için kırsal bölgelerde güçlü bir dolum ağı gerekiyor — bu hâlen küresel ölçekte sınırlı.

  • Maliyet: Konsept aşamasındaki ileri teknoloji makinelerin başlangıç maliyetleri geleneksel dizel modellere göre yüksek olabiliyor; toplam sahip olma maliyeti ve amortisman saha testleriyle netleşecek. AInvest

  • Test ve sertifikasyon: Konsept modelin ticarileşmesi için uzun dönem saha testleri, güvenlik onayları ve iş akışı entegrasyonları gerekiyor. Kubota Global Site

Uzman yorumu (kısa)

Tarım ekipmanlarında hidrojen + otonomi kombinasyonu, özellikle geniş alan ve uzun çalışma süreleri gerektiren uygulamalarda bataryalı alternatiflere göre çekici olabilir. Ancak pratikte başarısı; hidrojen tedarik zinciri, maliyet verimliliği ve güvenilir otonom kontrol çözümlerinin saha koşullarında nasıl performans gösterdiğine bağlı olacak.

Kubota ne diyor — sonraki adımlar

Kubota, bu konsept modelle saha denemeleri yapmayı, tarımsal kullanım senaryolarını test etmeyi ve hidrojen tedarik yöntemlerini araştırmayı planladığını açıkladı. Şirket, sürdürülebilir tarım ve işgücü verimliliği konularında araştırma-geliştirme çalışmalarını sürdüreceklerini belirtti.

Okumaya Devam Et

Ekonomi

EGM promosyon ihalesinde son gelişmeler: EGM promosyonu ne kadar olacak, ne zaman yatacak?

Yayımlandı

1 gün önce

üzerinde

Ekim 12, 2025

By

SENDİKANIN TALEBİ VE BEKLENEN PROMOSYON TUTARI

Emniyet Teşkilatı Sendikası, 2025 dönemi promosyon için 270.000 TL tutarında peşin ödeme talebinde bulundu. Ayrıca sendika, promosyonu tercih etmeyen personele 600.000 TL’ye kadar faizsiz kredi seçeneği tanınmasını da önerdi.

İhale şartnamesinde, 164.440 TL taban fiyat belirlenmesi yönünde talep de iletildi.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar