Yanlış kullanım omurgayı eğiyor! Uzmanlardan ebeveynlere kritik uyarı: “Okul çantası alırken bunlara dikkat edin

Yanlış kullanım omurgayı eğiyor! Uzmanlardan ebeveynlere kritik uyarı: “Okul çantası alırken bunlara dikkat edin…”

Yayımlanma: 27 Eylül 2025, 14:00 (Europe/Istanbul) · Okuma süresi: ~4 dakika
Haber: FatihDoğanMedya

Uzmanlar, ağır veya yanlış taşınan okul çantalarının çocuklarda sırt, boyun ve omurga problemlerini tetikleyebildiğini; doğru seçim ve kullanımla bu risklerin büyük oranda azaltılabileceğini vurguluyor. Ailelere düşen görev ise hem çanta ağırlığını kontrol etmek hem de ergonomik özelliklere dikkat etmek

Neden endişelenmeliyiz?

Araştırmalar, okul çağındaki çocukların çanta yüklerinin vücut ağırlığına göre %10–25 arasında değişebildiğini; daha yüksek oranlarda ise kas-iskelet sistemi sorunları, duruş bozuklukları ve kronik ağrı riskinin arttığını gösteriyor. Aynı çalışmalar, çantanın ağırlığı ve kullanım biçiminin (tek omuz vs. iki omuz, bel/ göğüs kayışı kullanımı vb.) ağrı ile doğrudan ilişkili olduğunu belirtiyor.

Bir çalışmada çocukların önemli bir kısmının çanta ağırlığının vücut ağırlığının %20–25’inden fazla olduğunu ve bu durumun özellikle 8–13 yaş aralığında yaygın olduğunu rapor ediyor. Bu veriler, okul çantası konusu için okul/veli politikalarının ve farkındalığın önemini gösteriyor.

Uzmanların net önerisi: Ağırlık sınırı ve kullanım kuralları

• Hedef ağırlık aralığı: Birçok uzman ve kurum, çanta ağırlığının çocuğun vücut ağırlığının %10–15’ini geçmemesini öneriyor; daha küçük çocuklar için ideal sınır %10 civarı kabul ediliyor. (Bazı kaynaklarda daha konservatif %5–10 tavsiyeleri de bulunuyor.)

• Pratik örnek: 30 kg ağırlığındaki bir çocuk için önerilen maksimum çanta ağırlığı yaklaşık 5–5,5 kg civarında.

Özetle: Özellikle ilkokul çağında çantanın ağır olmaması, ders araç-gereçlerinin (kitap, defter, beslenme çantası vb.) günlük olarak kontrol edilmesi gerekiyor.

Çanta seçerken mutlaka bakılması gereken özellikler

1. İki geniş ve dolgulu omuz askısı — Ağırlığı iki omuza eşit dağıtır; tek askı kullanımından kaçınılmalı.

2. Göğüs (sternum) ve bel (kalça) kemeri — Ağırlığın kalçaya da aktarılmasını sağlayarak omurlara binen yükü azaltır.

3. Çocuğun boyuna uygun boyut (torso genişliğiyle uyum) — Çanta ne çok büyük ne de çok küçük olmalı; çanta tabanı bel hizasının biraz üzerinde bitmeli.

4. Bölmeli iç düzen / ağır eşyaları arkaya koyma imkânı — Ağır eşya arkaya ve sırtla temas eden bölmeye yerleştirilmeli; böylece yük denge kazanır.

5. Hafif ama sağlam malzeme — Ağır kumaş/aksesuarlar çantanın kendi ağırlığını artırır.

6. Reflektör/işaretler (güvenlik artısı) — Trafikte görünürlük sağlar; sağlık dışı ama önemli bir güvenlik artısıdır.

Okul-aile iş birliği: Çocuğun çantası nasıl hafifletilir?

• Günlük kontrol: Okula sadece o gün kullanılacak kitap/defter götürülmeli; gereksiz eşyalar çıkarılmalı

• Dijital alternatifler: Okulun izin verdiği ders materyallerinin dijitalleştirilmesi, ağır kitap yükünü azaltır.

• Dolap / sınıf içi saklama: Ağırlığın tamamı her gün taşınmak zorunda bırakılmamalı; mümkünse dersler arasında sınıf dolabı kullanımı teşvik edilmeli.

• Çekçek (trolley) kullanımı: Uzun yürüyüşler veya ağır yük söz konusuysa, yürüyüş yolu ve okul düzeni izin veriyorsa tekerlekli çantalar bir seçenek olabilir — ancak merdiven/kalabalık tipleri için dikkatli olunmalı.

Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken uyarı işaretleri

Eğer çocukta aşağıdaki belirtiler varsa, çantadaki sorun ihmal edilmemeli ve gerekirse sağlık kuruluşuna danışılmalı:

• Sürekli veya tekrarlayan sırt, boyun, omuz ağrısı

• Tek taraflı taşıma nedeniyle eğik duruş/omurga simetrisi bozukluğu

• Omuzda kızarıklık, kesinti ya da omuz askılarında izler

• El/kol uyuşması, güçsüzlük veya taşıma sırasında zorlanma.

Uzman uyarısı — kronikleşmesine izin vermeyin

Fizyoterapistler ve ortopedistler, uzun süreli yanlış yüklenmenin çocukların omurga gelişimini olumsuz etkileyebileceğini; erken müdahale ile çoğu duruş bozukluğunun ve ağrının geriye döndürülebileceğini söylüyor. Bu nedenle düzenli kontrol ve doğru alışkanlıklar kritik

Hızlı Alışveriş Kontrol Listesi (Checklist)

• Çanta ağırlığı: vücut ağırlığının %10–15’ini geçmiyor mu?

• İki adet geniş, dolgulu omuz askısı var mı?

• Göğüs/bele sabitleme kemeri bulunuyor mu?

• Çanta sırtla uyumlu boyutta mı (bel hizasını geçmiyor mu)?

• Ağır eşyalar arkaya yerleştirilebilir bölme var mı?

• Çanta kendi başına ağır mı (malzeme kalitesi)?