Bir yılda 62 bin ölüme neden oldu: Türkiye’de havası en kirli üç şehir belli oldu

Tarih / Saat: 16 Ekim 2025, 08:30 (Europe/Istanbul)
Okuma süresi: 3 dakika

Yazar: FatihDoğanMedya Haber Merkezi

Giriş — Kısa ve vurucu

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun yayımladığı “Kara Rapor 2025”e göre 2024’te ince partikül madde (PM2.5) kirliliğine bağlı 62.644 erken ölüm kaydedildi. Raporda, partikül kirliliğinin ekonomik maliyeti yıllık 138 milyar dolar olarak hesaplanırken, PM2.5 kaynaklı en yüksek kirliliğe sahip iller Osmaniye, Iğdır ve Malatya olarak sıralandı.

Detaylar — Rakamlar ve hangi iller etkilendi

• 62.644 erken ölüm (2024): THHP hesaplamalarına göre 2024’te PM2.5 maruziyeti nedeniyle Türkiye’de 62.644 kişi erken yaşamını yitirdi. Bu, 30 yaş üstü nüfusta toplam ölümlerin yaklaşık %13’üne tekabül ediyor.

• En kirli ilk üç il: Raporda partikül madde (PM2.5) yönünden en yüksek kirlilik gösteren iller Osmaniye, Iğdır ve Malatya olarak belirtiliyor. (Raporda bazı özet bölümler farklı maddeler veya alt-sıralamalara göre farklılaştırılmış veriler sunduğu için haberlerde zaman zaman il farklılıkları görülebiliyor; burada THHP’nin rapor metnindeki sıralama esas alınmıştır.)

• Ekonomik yük: PM2.5 kaynaklı sağlık etkilerinin Türkiye ekonomisine yıllık maliyeti yaklaşık 138 milyar dolar — bu rakam 2024 GSYH’sinin yaklaşık %10’una denk düşüyor.

PM2.5 nedir, neden tehlikeli?

PM2.5, çapı 2.5 mikrometreden küçük ince partikülleri ifade eder. Bu parçacıklar akciğerlere ve kanda dolaşıma geçerek KOAH, iskemik kalp hastalıkları, inme ve akciğer kanseri gibi hastalıklara katkıda bulunur; uzun süreli maruziyet demans riskini de artırır. THHP, PM2.5 azaltıldığında yılda on binlerce hayatın kurtarılabileceğini vurguluyor.

Kaynaklar ve neden artıyor?

Raporda kirliliğin başlıca kaynakları arasında ısınma (kömür ve düşük kaliteli yakıtlar), endüstri, trafik ve orman yangınları gösteriliyor. Bazı illerde (ör. Osmaniye) yıl boyunca ortalama PM2.5 değerleri DSÖ önerilerinin katları halinde ölçüldü; bazı sanayi bölgelerinde ise yılın çoğunda halk sağlığı açısından tehlikeli seviyeler tespit edildi.

Uzmanların çağrısı — Neler yapılmalı?

THHP, raporda başlıca çözüm önerilerini madde madde sıralıyor: PM2.5 için bağlayıcı ulusal limit belirlenmesi, izleme altyapısının güçlendirilmesi, verilerin şeffaf paylaşımı, kirlilik önleme politikalarının kamu yatırım planlarına entegre edilmesi ve fosil yakıt kullanımının azaltılması. Platform, DSÖ yıllık ortalama hedefi olan 5 µg/m³ hedefinin politika önceliği olması gerektiğini belirtiyor.

Kısa analiz — Neden bu haber önemli?

Hava kirliliği yalnızca çevresel bir sorun değil; doğrudan ölüm, hastalık ve ekonomik kayıpla bağlantılı bir halk sağlığı krizidir. THHP’nin raporu, hem yerel yönetimlerin hem de merkezi idarenin somut ve acil adımlar atması gerektiğini ortaya koyuyor. Medikal, ekonomik ve sosyal maliyetler azaltılmadıkça yıllık on binlerce erken ölüm riski sürecek.

Meteoroloji ve AKOM’dan art arda uyarı: “Bu akşama dikkat — sıcaklık düşüyor, çok kuvvetli geliyor”

Tarih.Saat: 06.10.2025 — 21:00 (TSİ)
Okuma süresi: ~3 dakika

Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM), bu akşamdan itibaren güneybatıdan giriş yapacak yağışlı ve siklonik sistem nedeniyle birçok bölgede ani sıcaklık düşüşü, kuvvetli-rüzgâr, yer yer çok kuvvetli sağanak, dolu ve sel riskine karşı vatandaşlara uyarıda bulundu. MGM’nin bölgesel uyarısına göre Marmara’nın batısı ile Kuzey Ege kıyılarında akşam saatlerinden sonra yerel kuvvetli yağışlar bekleniyor.

Neler bekleniyor? (Detaylar)

• Zamanlama: Uyarılar özellikle bu akşam ve gece için yapıldı; bazı kaynaklar yağışların gece yarısından itibaren yoğunlaşacağını bildiriyor.

• Sıcaklık: Meteoroloji ve yerel kaynaklar sıcaklıkların 6–8°C arasında ani düşüş gösterebileceğini bildiriyor — özellikle Marmara başta olmak üzere Trakya ve kıyı Ege’de hissedilir bir soğuma bekleniyor.

• Şiddetli hava olayları: Yer yer çok kuvvetli sağanak, gök gürültülü sağanak, dolu, kuvvetli rüzgâr (lodos/ güneybatı yönünde yer yer 40–60 km/s ve üzerinde hamleler) ve bazı kıyılarda fırtına riskleri üzerinde duruluyor. Sel, su baskını ve ulaşım aksaması riski var.

Hangi bölgeler risk altında?

Özetle en yüksek riskli bölgeler şunlar:

• Marmara (özellikle batı kesimleri: Tekirdağ, Yalova, Kocaeli çevresi, İstanbul’un bazı kesimleri).

• Kuzey Ege ve Ege kıyıları — yerel olarak kuvvetli ve çok kuvvetli sağanak bekleniyor.

• Trakya, Batı Akdeniz ve bazı kıyı Muğla/İzmir çevresi için de kuvvetli sistem uyarıları yapıldı.

Vatandaşların alması gereken tedbirler

1. Akşam saatlerinde dışarı çıkacaklar için yağmurluk/şemsiye ve ani soğumaya karşı üstlük bulundurmak.

2. Sel/yağmur riski bulunan alt geçitler, dere yatakları ve eğimli yollar kullanılmamalı; araçla riskli yollar tercih edilmemeli.

3. Açıkta bırakılamayacak eşyalar bağlanmalı; balkon/teras eşya sabitlemesi yapılmalı.

4. Şiddetli rüzgâr ve dolu ihtimaline karşı araçların mümkünse kapalı otoparka çekilmesi, araç üstü zararlarının önlenmesi.

5. Ani sel veya fırtına halinde yetkililerin yönlendirmelerine uyulması — acil durumlarda 112/153 gibi ilgili hatalara başvurulması

Resmi kaynaklar ve takip

Güncel radar görüntüleri ve uyarılar için Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) ile AKOM’un resmi duyuruları takip edilmeli; saatlik radar/uyarı ekranları anlık değişebiliyor. MGM’nin günlük uyarı sayfasında bölge bölge uyarılar yayımlanıyor.

Nepal’de Şiddetli Yağışlar: En Az 47 Kişi Hayatını Kaybetti, Yollar Kapandı

Yayın Tarihi: 5 Ekim 2025, 16:30 (TSİ)
Okuma Süresi: ~3 dakika

REUTERS

Nepal’i etkileyen yoğun yağışlar nedeniyle meydana gelen heyelanlar ve sel baskınlarında yetkililere göre en az 47 kişi öldü, bazı bölgelerde yollar ve köprüler yıkıldı veya trafiğe kapandı; arama-kurtarma çalışmaları sürüyor.

Haberin Ayrıntıları

Nepal’de 3–5 Ekim tarihlerinde etkili olan şiddetli sağanak yağışlar, özellikle ülkenin doğu kesimlerinde büyük hasara yol açtı. Yetkililer, Ilam (Illam) bölgesinde ayrı ayrı meydana gelen heyelanlarda 35 kişinin yaşamını yitirdiğini; ülke genelinde ise toplam en az 47 can kaybı rapor edildiğini açıkladı. Ayrıca selde sürüklenen 9 kişinin kayıp olduğu, bazı bölgelerde yıldırım sonucu can kayıpları da yaşandığı bildirildi.

Doğudaki Ilam’da köyler heyelanlarla yerinden edildi; yollar göçük ve su nedeniyle kullanılamaz hale geldi. Birçok ana yol ve köprü yıkıldı veya ağır hasar aldı; bu durum sahadaki kurtarma ve yardım ulaşımını zorlaştırıyor. Özellikle BP Highway gibi ana arterlerde ve bölgesel güzergâhlarda geçişler durdu.

Koshi Nehri ve çevresinde su seviyeleri tehlike sınırının üzerine çıkınca, yetkililer su akışını kontrol altına almak için Koshi Barajı’ndaki tüm 56 set kapağını açtı; köprülerde ve nehir kenarındaki yollar trafiğe kapatıldı. Bu önlemler taşkın riskini azaltmayı amaçlasa da yerleşim yerlerinde su baskınlarına yol açtı.

Hükümet ve afet kurumları, bölgede helikopterle arama-kurtarma ve tahliye operasyonları yürütüyor; ülke içi bazı uçuşlar geçici olarak aksadı veya iptal edildi. Yetkililer, yağışların birkaç gün daha sürebileceği uyarısında bulunarak sel ve yeni heyelan riskine dikkat çekti.

Bölgesel Etki ve Alınan Önlemler

• Ilam (Doğu): En ağır kayıpların olduğu bölge; birden çok köy etkilenmiş durumda.

• oshi Havzası: Su seviyeleri yükseldi; baraj kapaklarının açılması ve köprü yasakları uygulandı.

• Başkent Kathmandu: Bazı bölgelerde cadde ve yerleşimsel taşkın raporları; ulaşımda aksamalar görüldü.

• Karayolları: BP Highway ve çeşitli bölgesel yolların birçok kesimi heyelan ve su sebebiyle kapatıldı.

Yetkililerin Çağrısı

Yetkililer vatandaşları sel ve heyelan riski bulunan alandan uzak durmaya, nehir kıyısı ve düşük rakımlı bölgelerde tahliye edilmeye açık olmaya çağırdı. İlgili kurumlar yardım ekiplerini sevk ederken, vatandaşların resmi duyuruları ve meteoroloji uyarılarını takip etmesi istendi.