Açıklaması:
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile özel halk otobüsü şoförleri arasında ödeme krizine ilişkin uzlaşı sağlandı. Dört aydır süren kontak kapatma eylemi sona erdi, 3.041 otobüs bugün içinde yeniden sefere çıkacak. Ayrıntılar, anlaşmanın maddeleri ve yolcular için alınan ek tedbirler makalemizde.

Krizin Kısa Özeti ve Son Dakika Gelişmesi

İstanbul’da sabah saatlerinde özel halk otobüsü şoförleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) dört aydır hak ediş ödemelerini alamadıkları gerekçesiyle kontak kapatma eylemi başlatmıştı. Paniğe neden olan bu gelişme, yolcuları mağdur etmiş ve 3.041 otobüsün sefere çıkamamasına yol açmıştı. Ancak bugün öğle saatlerinde İBB ile Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası arasında gerçekleştirilen toplantıda uzlaşı sağlandı ve kritik anlaşma imzalandı. Buna göre, seferler gün içinde yeniden başlayacak.

Eylemin Temel Nedenleri ve Mağduriyetin Boyutu

Özel halk otobüsü işletmecileri, Aralık 2020’den bu yana Özel Taşımacılık İşletim Sistemi (ÖTİS) çerçevesinde İBB’den alınan ödemelerde düzensizlik ve gecikmeler yaşadıklarını belirtiyor. Özellikle son dört ayda ödenmeyen hak ediş tutarlarının 6 milyar TL’ye yaklaştığı, sektör temsilcileri tarafından kamuoyuna duyurulmuştu. Bu ödemelerin yapılmaması, şoförlerin hem yakıt hem de bakım masraflarını karşılamasını önemli ölçüde zorlaştırdı ve iş bırakma kararına iten temel etken oldu.

Müzakere Süreci ve Tarafların Rolü

Anlaşmaya giden süreçte, İBB yetkilileri ile Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası yönetimi arasında sabah saatlerinde başlayan görüşmeler yaklaşık üç saat sürdü. Toplantıya; İBB Ulaşım Daire Başkanlığı, İETT Genel Müdürü ve Esnaf Odası Başkanı Göksel Ovacık katıldı. Taraflar, eylemin toplu ulaşımı felç etmesinin yarattığı kamu baskısını göz önünde bulundurarak hızlı bir mutabakata vardı. Ayrıca, görüşmeler sırasında Taşımacılar Konfederasyonu Genel Başkanı Murat Kılınç da sürecin sağlıklı ilerlemesine destek verdi.

Anlaşmanın Detayları: Ödeme Planı ve Yeniden Başlama Tarihi

Sağlanan mutabakata göre, İBB; ödenmemiş hak edişlerin tamamını 1 Haziran 2025 tarihine kadar aylık taksitler halinde gerçekleştirecek yeni bir ödeme planı hazırladı. Ayrıca geçmişe dönük 6 milyar TL tutarındaki borcun 30 Haziran’a kadar tek seferde ödemenmesi konusunda garanti verildi. Bu çerçevede dün kontak kapatan otobüslerin %100’ü, anlaşmanın resmi olarak duyurulmasının ardından bugün sabah saatlerinden itibaren hatlarına çıkacak.

İETT’nin Yolcular İçin Aldığı Ek Tedbirler

Eylem süresince İstanbul genelinde toplu ulaşımda aksamaların önüne geçmek üzere İETT, mevcut otobüs hatlarına ek 500 sefer koyarak kriz yönetimi planı devreye aldı. Ayrıca metro, tramvay ve metrobüs hatlarında kapasite artırımı sağlayan ek seferler düzenlendi. Yolcuların mağduriyetini en aza indirmek amacıyla mobil uygulamada “Canlı Araç Takip” bildirimleri çoğaltıldı ve alternatif hat önerileri paylaşıldı. Bugün itibarıyla ise, tüm hatlar normal programına geri dönecek.

Krizin Yolcu ve Şehir Ulaşımına Etkisi

Kontak kapatma eylemi sabah saatlerinde İstanbul trafiğinde yoğun bir karmaşa yarattı; duraklarda uzun kuyruklar oluştu, yolcular toplu taşıma yerine taksi ve özel araç kullanımına yöneldi. Uzmanlar, benzer aksaklıkların gelecekte önüne geçmek için kalıcı finansal düzenleme ve sözleşme savunucu mekanizmaların güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Eylemin sona ermesiyle birlikte, toplu ulaşımın tekrar forsa girmesi bekleniyor; ancak yolcuların güveninin tam olarak geri kazanılması zaman alabilir.

Gelecek Perspektifi ve Kalıcı Çözüm Arayışı

Özel halk otobüsleri sektörü ile İBB arasındaki bu kriz, İstanbul’un devasa ulaşım ağı içinde finansal sürdürülebilirliğin önemini bir kez daha ortaya koydu. Eyleme son veren uzlaşı, kısa vadeli bir rahatlama sağlasa da, benzer sorunların tekrarlanmaması için ÖTİS modelinin gözden geçirilmesi, işleyiş süreçlerinin şeffaflaştırılması ve dijital ödeme altyapısının güçlendirilmesi gerekiyor. Uzmanlar, sektörün sağlıklı işleyişi için düzenli ödemelerin yanı sıra performans bazlı teşvik mekanizmalarının geliştirilmesini öneriyor. Böylece hem yolcularda memnuniyet artacak hem de şehir içi ulaşımda süreklilik sağlanacak.