Daha fazla hava durumu tahmini: 15 günlük hava durumu İstanbul
Bizimle İletişimde Kalın

Teknoloji

Samanyolu’nun merkezindeki kara delik uzay-zamanı nasıl büküyor?

Yayımlandı

üzerinde

NASA’nın Chandra X-Işını Gözlemevi ve VLA (Very Large Array) radyo teleskobundan elde edilen yeni verilere göre, Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli Sagittarius A* (Sgr A*), o kadar hızlı dönüyor ki, etrafındaki -zaman dokusunu eğip büküyor.

Bilim insanları, kara deliğin bu dönüş hızının onu rugby topuna benzer bir şekle soktuğunu söylüyor.

Astronomlara göre çoğu büyük galaksinin merkezinde bir süper kütleli kara delik bulunuyor; Samanyolu da buna dahil. Sagittarius A*, Güneş’in yaklaşık 4 milyon katı kütleye sahip.

Kara deliklerin davranışlarını anlamak için bilim insanları genellikle iki temel özelliğe bakıyor: Kütleleri ve dönme hızları (spinleri). Ancak Sagittarius A* üzerine yapılan önceki çalışmalar, dönüş hızı konusunda farklı sonuçlara ulaşmıştı; bazıları hiç dönmediğini, bazıları ise maksimum hızda döndüğünü öne sürmüştü.

YENİ ARAŞTIRMA NE GÖSTERDİ?

Araştırmacılar, X-ışını ve radyo dalgası verilerini kullanarak kara deliğin çevresindeki maddenin nasıl hareket ettiğini inceledi.

Sonuçlara göre Sagittarius A* maksimum olası açısal hızın yüzde 60’ı kadar bir hızla dönüyor. Maksimum açısal momentumun ise yüzde 90’ına sahip.

Bu da, kara deliğin uzay-zamanı güçlü biçimde büktüğünü ve etrafındaki maddeyi etkilediğini gösteriyor.

Araştırmayla birlikte paylaşılan bir çizimde, kara deliğin çevresindeki uzay-zaman, oval bir yapı şeklinde betimleniyor. Sarı bölgeler, kara deliğe doğru sürüklenen gazı temsil ediyor. O oval şeklin içinde ama olay ufkunun dışında kalan bölge “boşluk (cavity)” olarak adlandırılıyor. Mavi noktalar ise kara deliğin kutuplarından ışık hızına yakın hızlarla fırlayan jetleri simgeliyor.

NEDEN ÖNEMLİ?

Dönen süper kütleli kara delikler, çevrelerindeki maddeyle etkileşime girerek plazma jetleri oluşturabiliyor.

Sgr A* son birkaç bin yıldır nispeten sessiz olsa da, çevresindeki madde yoğunluğu artarsa bu durum değişebilir ve kara delik yeniden aktif hale gelebilir.

Okumaya Devam Et
Yorum yapmak için tıklayın

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Teknoloji

ChatGPT’nin erkeklere verdiği “korkunç flört tavsiyeleri”

Yayımlandı

üzerinde

İnsan- ilişkilerini duymuş olabilirsiniz, peki yapay zeka sizin flört hayatınızı sabote etmeye başlarsa ne olur?

Son dönemde “yapay zeka destekli çöpçatan asistanları” (AI wingmen) yüzünden tam da bu soruyla karşılaşanların sayısı hızla artıyor.

Bu olgu, metin tabanlı flört uygulamalarının yaygınlaşmasıyla bağlantılı.

Araştırmalara göre, 30 yaş altı her beş yetişkinden biri partnerini flört uygulamasında tanışarak buluyor; yarısından fazlası halen bu uygulamaları aktif olarak kullanıyor.

Ancak çevrimiçi flört, uzun zamandır yabancılaşma ve yalnızlığın sembolü olarak görülüyor. Şimdi bu yalnızlık, büyük dil modellerinin (LLM) devreye girmesiyle daha da derinleşiyor: insanlar flörtleşmeyi bile algoritmalara devretmeye başladı.

YARDIM FELAKETE DÖNÜŞTÜ

The Guardian’ın haberine göre, bazı durumlarda bu yapay zeka “yardımı” tam bir felakete dönüşüyor.

Gazeteye konuşan 32 yaşındaki Rich, bir barda tanıştığı kadına ne zaman ve nasıl mesaj atması gerektiğini ChatGPT’ye sorduğunu söyledi. Rich’e göre yapay zekanın önerisi şöyle oldu:

“İki gün bekle, pazartesi sabahı mesaj at. Temponu sen belirlemiş olursun.”

Böylece Rich, hafta sonu boyunca mesaj atmadığını ama saatlerce “mükemmel açılış cümlesini” üretmek için ChatGPT’yle uğraştığını belirtti.

Rich, sohbet botunun önerisiyle sonunda şu mesajı attı:

“Hey Sarah, seninle buluşmak güzeldi.”

Ancak Rich, kadının iki haftadır cevap vermediğini söyledi.

“KİMSE BÖYLE KONUŞMAZ”

Bazı kullanıcılar da yapay zekanın yapay övgülerinin anında fark edildiğini belirtiyor.

35 yaşındaki Nina, bir flört uygulamasında şu mesajı almış: “Gülüşün zahmetsizce büyüleyici.”

Nina, “Tuhaf. Kimse böyle konuşmaz. Mesaja yanıt bile vermedim” diyor.
Bir diğer örnekte ise 36 yaşındaki Rachel, bir uygulamada tanıştığı biriyle üç hafta boyunca harika bir iletişim kurduğunu düşündüğünü söylüyor.

Ama yüz yüze buluştuklarında tablonun değiştiğini aktarıyor:

“Karşımda sanki hiç konuşmadığım biri oturuyordu. Sohbeti sürdürmeye çalıştım ama bomboştu. Meğer tüm mesajları ChatGPT yazıyormuş.”

“CHATFISHING” DÖNEMİ

Uzmanlar bu sahte flörtleşme biçimine “chatfishing” adını veriyor. Ancak yapay zeka, flörtü kolaylaştırmak yerine duygusal kopukluğu artırabilir çünkü yüz yüze iletişim başladığında söz konusu “karakter” bir anda ortadan kaybolabiliyor.

Okumaya Devam Et

Teknoloji

Japonya’da yapay zeka ile deepfake içerik suçuna gözaltı

Yayımlandı

üzerinde

‘da 31 yaşındaki Hiroya Yokoi, kullanarak kadın ünlülere ait sahte (deepfake) müstehcen görüntüler ürettiği ve bunları internette paylaştığı gerekçesiyle gözaltına alındı.

Yomiuri Shimbun gazetesinin haberine göre bu operasyon, Japonya’da kamuya mal olmuş kişilere ait cinsel içerikli sahte görüntü üretilmesi konusunda ilk gözaltı oldu.

“OKUL HARCIMI ÇIKARMAK İÇİN YAPTIM”

Tokyo Emniyet Müdürlüğünden yapılan açıklamaya göre, Akita kentinde yaşayan Yokoi, sahte görüntüleri ek gelir elde etmek amacıyla oluşturduğunu itiraf etti.

Yokoi, bu parayı mutfak masraflarını karşılamak ve okul harcını ödemek için kullandığını söyledi.

20 BİN GÖRÜNTÜ ÜRETTİ

The Japan Times gazetesinin aktardığına göre soruşturma ekibi, Yokoi’nin geçen yıl ekim ayından bu yıl eylüle kadar 262 kadına ait yaklaşık 20 bin müstehcen görüntü ürettiğini tespit etti.

Şüphelinin bu yolla yaklaşık 1,2 milyon yen (yaklaşık 330 bin Türk Lirası) gelir elde ettiği belirlendi.

Ayrıca Yokoi’nin, 7 Ocak ile 2 Haziran arasında üç kadın oyuncunun sahte cinsel içerikli görüntülerini internette yayımladığı gerekçesiyle gözaltına alındığı bildirildi.

Polis, şüphelinin bu işlemleri ücretsiz bir üretken yapay zeka yazılımı kullanarak yaptığını açıkladı.

Yokoi’nin, süreci internetteki makaleler ve eğitim videolarından öğrendiği, ünlülerin fotoğraflarını programa yükleyerek sahte görüntüler oluşturduğu kaydedildi.

ÖZEL SİPARİŞ BİLE ALMIŞ

Edinilen bilgiye göre üretilen görüntüler, aylık abonelikle erişilen çevrimiçi bir platformda paylaşılıyordu.

Platformda üyeler, belirli bir ücret ödeyerek sahte içerikleri görüntülerken, “premium” üyelik planına sahip olanlar istedikleri ünlülerin ve pozların siparişini verebiliyordu.

Öte yandan yetkililer, yapay zeka ile üretilen cinsel içerikli sahte görüntülerin Japonya’da giderek artan bir toplumsal endişeye yol açtığını belirtti.

Japon Ulusal Polis Teşkilatının verilerine göre, geçen yıl ülke genelinde 100’den fazla cinsel içerikli sahte görüntü vakası tespit edildi.

Bunların 17’sinde üretken yapay zekanın kullanıldığı, çoğunun ise sınıf arkadaşları tarafından oluşturulan sahte fotoğraflardan kaynaklandığı bilgisi paylaşıldı.

Hiiragi Net adlı özel bir internet denetim grubunun başkanı Sumire Nagamori, “Böyle bir suçtan kendini korumanın neredeyse hiçbir yolu yok. Cinsiyet veya yaş fark etmeksizin herkes mağdur olabilir” değerlendirmesini yaptı.

Okumaya Devam Et

Teknoloji

5G ihalesinin kazananları belli oldu

Yayımlandı

üzerinde

5G ihalesinin kazananları belli oldu

Tarih.Saat: 16 Ekim 2025 — İhale saat 10:30

Okuma süresi: ~3 dakika

BTK ihalede teklif alma sürecini başlattı; asgari başlangıç değeri 2,125 milyar Dolar; Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone ihalede yer aldı; 11 frekans paketi, 700 MHz + 3.5 GHz; ticari 5G hizmetleri Nisan 2026’da başlaması planlanıyor.

None


Öne Çıkanlar (TL;DR)

  • Türkiye’nin uzun süredir beklenen 5G frekans ihalesi bugün BTK merkezinde başladı; operatörler kapalı tekliflerini sundu.

  • İhalenin asgari toplam değeri 2,125 milyar Dolar olarak belirlendi; toplam 400 MHz (11 paket) satışa çıkarıldı.

  • İhaleye katılan ana oyuncular: Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone Türkiye.

  • Ticari 5G hizmetlerinin 1 Nisan 2026‘da başlaması hedefleniyor.


Detaylı Haber: Süreç, Paketler ve Beklentiler

Bugün saat 10:30’da Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) binasında başlayan ihalede, operatörler kapalı tekliflerini komisyona sundu; süreç komisyon denetiminde ilerleyecek. İhale, 700 MHz ve 3.5 GHz bantlarında toplam 400 MHz’lik 11 frekans paketini kapsıyor ve asgari toplam fiyat 2,125 milyar Dolar olarak açıklandı.

İhale şartlarına göre operatörler frekans paketleri için kapalı teklif yöntemiyle yarışıyor; sonuçlar ve hangi operatörün hangi paketi aldığı BTK tarafından duyurulacak. Resmi takvime göre, frekans tahsisleri tamamlandıktan sonra mobil operatörlerin altyapı kurulum ve test süreçleri hızlandırılarak 1 Nisan 2026‘da ticari 5G hizmetlerinin başlaması hedefleniyor.


Kim Katıldı? Rekabetin Ölçeği

Beklendiği üzere ihalede Türkiye’nin üç büyük mobil operatörü—Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone Türkiye—yer aldı. Üç operatörün rekabeti, frekans fiyatlarının yukarı yönlü hareket etmesine neden olabilir; piyasa uzmanları ihalenin telekom sektöründe yatırım ivmesi ve yeni hizmet paketleri için katalizör olacağını belirtiyor.


Yerli Üretim, Lisans Süreleri ve Ek Koşullar

Hükümetin teknoloji stratejisi kapsamında ihalede yerli ekipman kullanımına ilişkin şartlar ve bazı üretim teşvikleri yer alıyor; bu sayede yerli baz istasyonu ve ekipman üreticilerinin pazara girişinin desteklenmesi amaçlanıyor. Ayrıca daha önce açıklanan düzenlemeler çerçevesinde yeni yetkilendirme ve lisans düzenlemeleri de gündemde.

(BTK ve ilgili bakanlıkların yayımladığı şartname ile ihaleye ilişkin teknik ve hukuki ayrıntılar resmi duyuruda yer alıyor; net hükümlere ilişkin en güncel bilgi BTK’nın resmi yayınlarıyla teyit edilmelidir.)

HALEYİ KAZANANLAR BELLİ OLDU

5G ihalesinde 700 MHz frekansında A1 paketine en yüksek teklifi 429 milyon dolarla Turkcell, A2’ye 426 milyon dolarla Vodafone ve A3’e 425 milyon dolarla Türk Telekom verdi.

5G ihalesinde 3,5 GHz frekansında B1 paketine en yüksek teklifi 214 milyon dolarla Turkcell, B2’ye 209 milyon dolarla Türk Telekom ve B3’e 201 milyon dolarla Vodafone verdi.


Ekonomi ve Kullanıcıya Etkisi

  • Yatırım büyüklüğü: İhalenin sektöre ve yan sanayiye getireceği yatırım milyonlarca doları aşarak yerli üretim fırsatlarını artırabilir

  • Tüketici faydası: Daha yüksek hız, düşük gecikme (latency) ile sağlık, endüstri, akıllı şehirler ve otonom uygulamalarda yeni servisler mümkün olacak.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar