12 milyondan fazla ölüm vakasının incelendiği yeni araştırma, borsa oynaklığının kalp krizi, inme (felç) ve intihar oranlarında artışa neden olduğunu gösterdi.

Engineering adlı bilimsel dergide yayınlanan çalışmaya göre, hem borsa yükselişleri hem de düşüşleri, özellikle yaşlı erkekler ve düşük eğitim seviyesine sahip bireyler arasında sağlık açısından ciddi riskler yaratıyor.

YENİ HALK SAĞLIĞI RİSKİ Mİ?

2013-2019 yılları arasında Çin ana karasında toplanan bireysel ölüm kayıtlarını analiz eden araştırma ekibi, borsa dalgalanmaları ile ölüm oranları arasında çarpıcı bağlantılar buldu.

Buna göre, borsada günlük yüzde 1’lik bir düşüş, kalp krizi ve felç kaynaklı ölümlerde yüzde 0,74 ila 1,04’lük bir artışa yol açtı. Aynı düşüş, intihar riskini de yüzde 1,77 artırdı.

Borsadaki yüzde 1’lik yükseliş de kalp-damar ölümlerinde yüzde 0,85’e, intihar oranlarında ise yüzde 0,92’ye varan artış ile ilişkilendirildi.

Gün içi fiyat dalgalanmalarının (intra-day volatilite) da özellikle intihar riskini artırdığı tespit edildi.

Kanamalı inme ve intihar, en hassas iki sonuç olarak öne çıktı.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Araştırma, bazı demografik grupların bu dalgalanmalardan daha fazla etkilendiğini ortaya koydu.

Bunlar arasında 65-74 yaş arası bireyler, erkekler, ortaokul veya daha düşük eğitim düzeyine sahip olanlar ve Çin’in orta bölgelerinde yaşayanlar da var.

İlginç bir bulguya göre, intihar oranları sıcak mevsimlerde artarken, kalp-damar kaynaklı ölümler soğuk aylarda daha belirgin hale geliyor. Bu da, finansal stres, fizyoloji ve çevresel faktörler arasında karmaşık bir etkileşim olduğunu gösteriyor.

SAĞLIĞI NASIL ETKİLEYEBİLİYOR?

Uzmanlar, bulguların arkasında stres hormonlarının yattığını belirtiyor. Ani mali kayıplar veya kazanımlar, kortizol ve katekolamin gibi hormonları harekete geçirerek kan basıncını artırıyor, damarları iltihaplandırıyor, kalp ritmini bozuyor ve pıhtılaşmayı tetikliyor

Bu da kalp krizi ve inme gibi olaylara zemin hazırlıyor. Öte yandan, finansal kayıplar özellikle baskı altında olan kişilerde umutsuzluk hissini derinleştirerek intihar riskini artırabiliyor.

Fakat Scienceblog’a göre araştırmacılar şunu da vurguluyor: “Borsa kazançları da zararsız değil. Fırsatı kaçırma korkusu veya yanlış işlem yapmanın pişmanlığı da yoğun stres tepkileri yaratabiliyor.”

SADECE YATIRIMCILAR ETKİLENMİYOR

Araştırmada incelenen ölümlerin tamamı aktif yatırımcılar değil. Ancak dolaylı etkilenme söz konusu olabilir.

Örneğin emeklilik fonları, bireysel tasarruflar, hatta haberlerdeki piyasa haberleri dahi toplumda yaygın stres yaratabiliyor.

Çalışmanın yazarları, bu riskleri azaltmak için bazı önerilerde bulunuyor.

Bunlar arasında ekonomik durgunluk dönemlerinde ruh sağlığı hizmetlerini artırmak, finansal okuryazarlığı yaygınlaştırmak, topluluk destek ağlarını güçlendirmek, stres yönetimi hakkında kamusal bilgilendirme kampanyaları başlatmak ve ekonomi haberlerinin psikolojik etkilerini gözeterek daha şeffaf bir piyasa yönetimi sağlamak var.

3. RUH HALİ BOZUKLUĞU

Hepatik ensefalopati olarak adlandırılan bu durum, karaciğerin toksinleri filtreleyememesi sonucu ortaya çıkar. Beyne ulaşan toksinler, unutkanlık, kafa karışıklığı, ruh hali değişimleri ve duygusal dengesizliklere yol açabilir.

4. CİLT SORUNLARI

Karaciğer hastalıkları palmar eritem (avuç içlerinde kızarıklık), örümcek anjiyomları (deri altında kırmızı damar kümeleri), açıklanamayan morluklar ve sürekli kaşıntı gibi çeşitli cilt rahatsızlıklarına neden olabilir.

Açıklaması

Bolu’da hyalüronik asit ve PRP tedavilerinde ilaç mümessiliyle “kuğu emojili” rüşvet ağı ortaya çıktı. Sadece bu vaka mı? Türkiye ve dünya çapında sağlık sektörü yolsuzluklarına detaylı bakış.

Giriş

Sağlık hizmetlerine duyulan güven, hekimin şefkatli ellerine ve mesleki etik kurallara bağlıdır. Ancak 2024 Haziran’ında Bolu İzzet Baysal Hastanesi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde ortaya çıkan “kuğu emojili” rüşvet skandalı, bu güveni derinden sarstı. Ortopedi hekimlerinin hastaların reçetelerine yazdıkları Hyalüronik Asit ve PRP işlemlerinden elde edilen ilaç gelirinin yarısını, doğrudan ilaç temsilcisine ilettiği iddiasıyla başlatılan soruşturmada, WhatsApp mesajlarında her kupür için bir “kuğu” emojisi kullanılması ise olayın boyutlarını ve gizli mesajlarını gözler önüne seriyor .

Bolu Davası: “Her Kupür İçin Bir Kuğu” İddiası

• Olayın Detayları: 5 Haziran 2025’te SABİM’e yapılan şikâyetin ardından, ortopedi uzmanları U.G., H.K., R.Ö. ve M.T. hakkında soruşturma başlatıldı. İddiaya göre, doktorlar; Hyalüronik Asit ve PRP kitlerinin reçetelerine kupononu sisteme kaydetmeden hastalara uygulayıp, ilaç mümessilinden her doz için alınan ilacın maliyetinin yarısını nakit alıyordu .

• Kuğu Emojisi ve Gizli Mesajlar: Doktorların, her reçete kupürü için WhatsApp gruplarında birer “🦢” emojisi kullanması, hem ödemelerin miktarını hem de “işin bitti” onayını simgeleyen metaforik bir dil oluşturdu. Bu yöntem, denetim mekanizmalarını atlatmak ve takip izlerini gizlemek için tercih edildi.

Resmî Süreç ve Mahkeme Aşaması

• Valilik Kararı: Bolu Valiliği İl İdare Kurulu, 30 kit stok hareketi ve miad yaklaşımlarını gerekçe göstererek “disiplin kapsamında değerlendirilebilir” diyerek soruşturma izni vermedi.

• Savcılık İtirazı ve Mahkeme: Bolu Cumhuriyet Savcılığı’nın itirazını değerlendiren Ankara Bölge İdare Mahkemesi, 3. İdari Dava Dairesi, itirazı oy birliğiyle kabul ederek dosyanın Mesleki Sorumluluk Kurulu’na gönderilmesine karar verdi.

Türkiye’de ve Dünyada Sağlık Sektörü Yolsuzluklarına Kısa Bakış

1. Türkiye’deki Büyük Rüşvet Dosyaları:

   • 2021’de bir ilaç firmasının kamu bürokratlarına yönelik 36,3 Milyon €’luk rüşvet skandalı, PR ve akademik toplantılar aracıyla yapıldı .

2. Uluslararası Örnekler:

   • Swiss ilaç devi Novartis, Türkiye’de 85 Milyon $’lık rüşvet iddialarıyla soruşturuldu. İddialar, ilaçların kamu hastanelerine eklenmesi için karar vericilere ödeme yapıldığına dayanıyordu .

   • Fresenius Medical Care, 2019’da ABD FCPA kapsamında 231 Milyon $ ceza ödemeyi kabul etti .

Kuğu Emojisinin Psikolojisi ve Mesajı

Gizli kodlar ve emojiler, suç şebekelerinde dahi kolaylıkla kullanılabiliyor:

• Onay Sembolü: Müessil ile hekim arasında “iş tamam” mesajı.

• Gizlilik Kodu: Denetim otoritelerinin yazılı delilleri anlamasını engelleyen şifreli dil.

• Psikolojik Manipülasyon: Suç ortaklarını motive eden, ‘eğlenceli’ bir dil ile meşrulaştırma.

Sonuç ve Öneriler

Bolu’daki vaka, sağlık sektöründe etik ve hukukun ne denli hayati olduğunu ortaya koydu. Kurumsal denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi, dijital mesajlaşma kayıtlarının izlenebilmesi ve yolsuzluk karşıtı şeffaflık politikaları, benzer skandalların önüne geçebilir. Ayrıca;

• Mesleki Sorumluluk Kurulları hızlı ve etkin karar almalı,

• Hastalar reçetelerini ve uygulamaları sorgulayarak bilinçli olmalı,

• Hükümet denetim kaynaklarını arttırarak “kuğu emojileri” gibi şifreli yollara fırsat vermemelidir.