Her Hasta Bir Kuğu: Bolu’da İlaç Şirketiyle Anlaşarak Rüşvet Skandalı ve Mesleğin Yüz Karaları

Açıklaması

Bolu’da hyalüronik asit ve PRP tedavilerinde ilaç mümessiliyle “kuğu emojili” rüşvet ağı ortaya çıktı. Sadece bu vaka mı? Türkiye ve dünya çapında sağlık sektörü yolsuzluklarına detaylı bakış.

Giriş

Sağlık hizmetlerine duyulan güven, hekimin şefkatli ellerine ve mesleki etik kurallara bağlıdır. Ancak 2024 Haziran’ında Bolu İzzet Baysal Hastanesi ve Rehabilitasyon Hastanesi’nde ortaya çıkan “kuğu emojili” rüşvet skandalı, bu güveni derinden sarstı. Ortopedi hekimlerinin hastaların reçetelerine yazdıkları Hyalüronik Asit ve PRP işlemlerinden elde edilen ilaç gelirinin yarısını, doğrudan ilaç temsilcisine ilettiği iddiasıyla başlatılan soruşturmada, WhatsApp mesajlarında her kupür için bir “kuğu” emojisi kullanılması ise olayın boyutlarını ve gizli mesajlarını gözler önüne seriyor .

Bolu Davası: “Her Kupür İçin Bir Kuğu” İddiası

• Olayın Detayları: 5 Haziran 2025’te SABİM’e yapılan şikâyetin ardından, ortopedi uzmanları U.G., H.K., R.Ö. ve M.T. hakkında soruşturma başlatıldı. İddiaya göre, doktorlar; Hyalüronik Asit ve PRP kitlerinin reçetelerine kupononu sisteme kaydetmeden hastalara uygulayıp, ilaç mümessilinden her doz için alınan ilacın maliyetinin yarısını nakit alıyordu .

• Kuğu Emojisi ve Gizli Mesajlar: Doktorların, her reçete kupürü için WhatsApp gruplarında birer “🦢” emojisi kullanması, hem ödemelerin miktarını hem de “işin bitti” onayını simgeleyen metaforik bir dil oluşturdu. Bu yöntem, denetim mekanizmalarını atlatmak ve takip izlerini gizlemek için tercih edildi.

Resmî Süreç ve Mahkeme Aşaması

• Valilik Kararı: Bolu Valiliği İl İdare Kurulu, 30 kit stok hareketi ve miad yaklaşımlarını gerekçe göstererek “disiplin kapsamında değerlendirilebilir” diyerek soruşturma izni vermedi.

• Savcılık İtirazı ve Mahkeme: Bolu Cumhuriyet Savcılığı’nın itirazını değerlendiren Ankara Bölge İdare Mahkemesi, 3. İdari Dava Dairesi, itirazı oy birliğiyle kabul ederek dosyanın Mesleki Sorumluluk Kurulu’na gönderilmesine karar verdi.

Türkiye’de ve Dünyada Sağlık Sektörü Yolsuzluklarına Kısa Bakış

1. Türkiye’deki Büyük Rüşvet Dosyaları:

   • 2021’de bir ilaç firmasının kamu bürokratlarına yönelik 36,3 Milyon €’luk rüşvet skandalı, PR ve akademik toplantılar aracıyla yapıldı .

2. Uluslararası Örnekler:

   • Swiss ilaç devi Novartis, Türkiye’de 85 Milyon $’lık rüşvet iddialarıyla soruşturuldu. İddialar, ilaçların kamu hastanelerine eklenmesi için karar vericilere ödeme yapıldığına dayanıyordu .

   • Fresenius Medical Care, 2019’da ABD FCPA kapsamında 231 Milyon $ ceza ödemeyi kabul etti .

Kuğu Emojisinin Psikolojisi ve Mesajı

Gizli kodlar ve emojiler, suç şebekelerinde dahi kolaylıkla kullanılabiliyor:

• Onay Sembolü: Müessil ile hekim arasında “iş tamam” mesajı.

• Gizlilik Kodu: Denetim otoritelerinin yazılı delilleri anlamasını engelleyen şifreli dil.

• Psikolojik Manipülasyon: Suç ortaklarını motive eden, ‘eğlenceli’ bir dil ile meşrulaştırma.

Sonuç ve Öneriler

Bolu’daki vaka, sağlık sektöründe etik ve hukukun ne denli hayati olduğunu ortaya koydu. Kurumsal denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi, dijital mesajlaşma kayıtlarının izlenebilmesi ve yolsuzluk karşıtı şeffaflık politikaları, benzer skandalların önüne geçebilir. Ayrıca;

• Mesleki Sorumluluk Kurulları hızlı ve etkin karar almalı,

• Hastalar reçetelerini ve uygulamaları sorgulayarak bilinçli olmalı,

• Hükümet denetim kaynaklarını arttırarak “kuğu emojileri” gibi şifreli yollara fırsat vermemelidir.