“Gazze Cephelerinden Son Durum: 7 Ekim’den Bu Yana İsrail-Filistin Çatışmasının Anatomisi”

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları ve İsrail–Filistin çatışmasının güncel boyutu, uzun ve karmaşık bir tarihsel arka planın, bölgedeki politik gelişmelerin ve 7 Ekim 2023’te Hamas’ın düzenlediği büyük çaplı saldırının bir sonucudur. Özellikle Gazze Şeridi’ndeki Hamas yönetimi, 2007’den bu yana uygulanan ablukayı derinleştirerek İsrail güvenliği adına “terör sızmalarını” önleme gerekçesiyle sınırları sıkı denetim altına almıştır . 7 Ekim’de Hamas’ın gerçekleştirdiği ve 1.200’den fazla İsraillinin ölümüne, yüzlerce rehineye yol açan saldırının ardından İsrail, Hamas’ı etkisiz hâle getirme, rehineleri kurtarma ve gelecekte benzer tehditleri bertaraf etme amacıyla Gazze’ye yönelik kapsamlı bir askeri harekât başlatmıştır . Aşağıda hem tarihsel hem de güncel boyutlarıyla bu dinamiklerin ayrıntılarına yer verilmiştir.

Tarihsel Arka Plan

Osmanlı’dan Mandaya, 1948’e

• Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı kontrolünden çıkan Filistin, 1920’de Birleşik Krallık’in mandası altına girmiştir. 1947’de BM’in iki devletli çözüm önerisinin kabul edilmesiyle, 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti ilan edilmiş; Arap devletleri bu kararı reddederek İsrail’e savaş açmıştır .

1967 Altı Gün Savaşı ve İşgaller

• Haziran 1967’de patlak veren Altı Gün Savaşı’nda, İsrail Mısır, Suriye ve Ürdün’e karşı hızlı bir zafer kazanarak Gazze Şeridi’ni, Batı Şeria’yı ve Doğu Kudüs’ü işgal etmiştir. Bu işgal, Filistinliler için göç ve yerinden edilmeyi artırmış; bölgedeki gerilimin temelini oluşturmuştur.

• 

Gazze’ye Özgü Dinamikler

Hamas’ın Kontrolü ve Abluka (2007–günümüz)

• Hamas, 2006 seçimlerini takip eden iç kavgada 2007’de Gazze’yi fiilen ele geçirmiştir. Bunun ardından İsrail ve Mısır, “terör unsurlarının sızmasını önleme” gerekçesiyle kara, deniz ve hava abluka rejimi kurmuştur .

• Abluka, insani yardım malzemelerini, temel ilaç ve yakıtı dahi sık sık engellemiş; Gazze nüfusunun %64’ü gıda güvensizliği riski altında kalmıştır .

Roket Saldırıları ve Karşılıklı Körfez

• Abluka döneminde Gazze’den İsrail’e düzenlenen roket saldırıları artmış, İsrail de buna hava ve kara operasyonlarıyla yanıt vermiştir. 2008–09, 2012, 2014 ve 2021 yıllarında kısa süreli yoğun çatışma dalgaları yaşanmıştır .

• 

7 Ekim 2023: Anlık Tetikleyici

• Hamas’ın Operasyonu “El-Aksa Sel’i”: Hamas lideri Muhammed Deif’in savaş sebebi olarak gösterdiği gerekçeler arasında İsrail’in işgal, abluka, El-Aksa’ya yönelik kısıtlamalar ve Batı Şeria’daki ağır güvenlik politikaları yer almıştır .

• 7 Ekim’de düzenlenen saldırıda 1.200’den fazla İsrailli katledilmiş, 240’a yakın kişi rehin alınmıştır. Saldırı, İsrail’i “savaş hâline” sokarak Gazze’ye büyük çaplı askeri harekât başlatmasına yol açmıştır .

İsrail’in Hedef ve Yöntemleri

Askeri ve Stratejik Hedefler

• İsrail Hükûmeti’nin resmî açıklamasına göre operasyonun amaçları, Hamas’ın askeri kapasitesini “temelden çökertmek”, rehineleri kurtarmak ve Gazze’den gelecek yeni saldırıları önlemek olarak belirlenmiştir.

Uygulanan Taktikler

• Hava ve Topçu Saldırıları: Operasyon başlangıcında yoğun hava bombardımanı düzenlenmiş, ardından kara birlikleri sızma harekâtına geçmiştir .

• Kara Ablukası ve İnsani Yardım Kısıtlamaları: “Tam kuşatma” ilan edilerek sivil koridorlar dahi büyük ölçüde kapatılmış, Gazze’de kritik insani yardıma erişim zorlaşmıştır.

İnsanî ve Hukukî Boyut

Sivil Kayıplar ve Altyapı Tahribatı

• Mayıs 2025 itibarıyla kamu verilerine göre 52.000’i aşkın Filistinli yaşamını yitirmiş, Gazze nüfusunun %92’sinin yerleşim altyapısı ağır hasar görmüştür .

• Eğitim, sağlık ve su altyapısı felç noktasına gelmiş, uluslararası kuruluşlar “açlığa yakın” durum uyarısında bulunmuştur .

Uluslararası Tepkiler

• BM ve insan hakları örgütleri, sivillere yönelik orantısız güç kullanımı ve ablukayı “toplu cezalandırma” olarak nitelendirmiştir

• Bazı ayrımcı karşı çıkışlar da İsrail içinden gelmiş; İsrail yedek birliklerinde reddiye hareketleri ve sivillerin büyük zarar gördüğü eleştirileri yükselmiştir .

Sonuç

İsrail’in Gazze saldırıları, 1948’den bu yana süregelen toprak, kimlik ve güvenlik mücadelesinin güncel bir yansımasıdır. 7 Ekim 2023’te Hamas’ın düzenlediği saldırı, İsrail’i sert askeri karşılık almaya itmiş; Gazze’deki abluka ve hava harekâtı sivil trajediyi derinleştirmiştir. Hem İsrail’in güvenlik kaygıları hem de Filistinlilerin uluslararası hukuk çerçevesindeki hak talepleri, çatışmayı içinden çıkılmaz bir sarmala dönüştürmüştür. Uluslararası toplumun etkin bir barış ve iki devletli çözüm çabası, şu ana kadar kalıcı bir çatışmasızlık ortamı sağlayamamıştır. Bu nedenle, kalıcı bir çözüm için bölgesel ve küresel aktörlerin barış inisiyatiflerini güçlendirmesi kritik önem taşımaktadır.

HAZIRLAYAN

FATİH DOGAN