Balığın tazeliğini anında söyleyen cihaz tescillendi: “TVB-N/TMA PROB” Erzurum’dan çıktı

Yazan: FatihDoganMedya Haber Merkezi
Yayın Tarihi: 17 Kasım 2025, 15:10
Okuma süresi: 3 dk

Erzurum — Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gonca Alak tarafından geliştirilen ve Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “buluş” olarak tescillenen ölçüm cihazı, elektronik burun sensörleriyle balığın taze olup olmadığını anında belirleyebiliyor. Cihazın laboratuvar analizlerinde harcanan yaklaşık 45 dakikalık standart sürenin çok daha altına indiği, verilerin akıllı yazılımı sayesinde anında sınıflandırma yapabildiği belirtiliyor.

Hızlı, taşınabilir ve “ateş ölçer”gibi kullanım

Prof. Dr. Alak’ın üç yıllık çalışmasını sisteme entegre ettiği “TVB-N/TMA PROB” adlı cihaz; balık dokusundaki TVB-N (Total Volatile Basic Nitrogen) ve TMA (Trimethylamine) düzeylerini elektronik burun sensörleriyle tespit ediyor. Araştırma ekibi, sensörlerden gelen veriyi bir algoritmayla eşleştirerek balığı kalite sınıflarına ayıran bir prob sistemi geliştirdi. Böylece cihaz “bir ateş ölçer gibi” kolay kullanılabilir hâle geliyor.

Prof. Dr. Alak, cihazın hem deniz hem tatlı su balıklarında sonuç verdiğini, probun saplamalı yapısıyla dokunun içine girerek ölçüm yapabildiğini ve sonuçların cep telefonuna mesaj olarak iletilebileceğini aktardı. Cihaz hem laboratuvar hem saha kullanımı için taşınabilir çözüm sunuyor.

Neden TVB-N ve TMA?

Uzmanlar, kimyasal bozulmayı gösteren en geçerli parametrelerden birinin TVB-N, diğerinin ise TMA olduğunu vurguluyor. TVB-N miktarı düşükse ürünün kaliteli; yükseliyorsa bozulmaya yakın olduğu; tüketimin sakıncalı hale geldiği yorumlanıyor. Bu nedenle cihazın hedefi, akademik analiz gerektirmeden saha personelinin veya satıcının “tüketilebilir / tüketilemez” kararını hızlıca verebilmesi.

Nerelerde kullanılacak, ticarileşme ne durumda?

Alak, üniversite desteğiyle cihazın ticarileşmesi ve sanayileşmesi için çalışmaların sürdüğünü söyledi. Cihazın sadece ham balıkta değil, işlenmiş, yarı işlenmiş et ürünleri ve kanatlılarda da kullanılabilecek potansiyelde olduğu belirtiliyor; böylece tedarik zincirinin farklı halkalarında gıda güvenliği ve tüketici güveni artırılabilir.

Geliştiricinin akademik geçmişi

Prof. Dr. Gonca Alak, Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi olarak sektörde uzun yıllardır çalışıyor; akademik profili ve projeleri üniversitenin veritabanında yer alıyor. Araştırmalarında multidisipliner ekiplerle (ör. bilgisayar mühendisliği yazılım desteği) saha ve laboratuvar testlerini birlikte yürüttü.

Kısa değerlendirme (Editör notu)

Gıda güvenliğinde hız ve güvenilirlik ön planda. Laboratuvar gerektiren geleneksel TVB-N/TMA analizleri, zaman ve uzmanlık maliyeti getiriyor. Elektronik burun tabanlı, taşınabilir bir probun tescillenmesi; balıkçılık, perakende ve denetim mekanizmalarında pratik bir araç sunabilir. Ancak ticarileşme ve saha validasyonları, geniş kullanıcı kitlesine ulaşmadan önce önemli adımlar olmaya devam edecek.