Açıklaması

“Fırat Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ercan Aksoy, uzun süredir sessiz kalan Palu – Bingöl segmentinin “kritik sismik boşluk” olarak deprem riski taşıdığını vurguluyor. 1784’ten bu yana 240 yıl aradan sonra 7+ büyüklüğünde bir sarsıntı ihtimaline karşı alınması gereken önlemler ve bölgede yapılacak çalışmalar hakkında detaylı bilgi.”

Özet olarak, Fırat Üniversitesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinin ardından kırılan fay hatları üzerinde kısa vadede büyük bir deprem beklemenin doğru olmadığını; esas tehlikenin uzun süredir sessiz kalan Palu – Bingöl arasındaki sismik boşluk bölgesinde olduğunu vurgulamıştır. Bu hattın 1784’ten bu yana deprem üretmediği; deprem tekrarlanma aralığının dolduğu ve 75 km’lik fay segmentinin tamamen kırılması durumunda 7 ve üzeri büyüklükte bir depremin meydana gelme ihtimalinin bulunduğu belirtilmektedir. Uzman, erken uyarı sistemlerinin ve zemin-etüt çalışmalarının tamamlanması ile yapılaşmada zemin özelliklerine uygun inşaat tekniklerinin benimsenmesi gerektiğini ifade etmiştir .

Giriş

Türkiye, coğrafi konumu gereği Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF) ve Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF) gibi aktif kırıklara sahiptir. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrasında birçok fay parçasında enerji boşalması gerçekleşmiş, ancak enerji birikiminin sürdüğü farklı segmentler hâlâ büyük risk taşımaktadır. Prof. Dr. Ercan Aksoy, kırılan fay hatları üzerinde kısa sürede büyük bir sarsıntı beklemenin gerçekçi olmadığını; dikkatlerin, uzun süredir sessiz kalan sismik boşluklara yönelmesi gerektiğini belirtmiştir .

Sismik Boşluk ve Bölgenin Önemi

“Sismik boşluk” terimi, uzun süre deprem üretmeyen ve dolayısıyla bir enerji birikiminin gerçekleştiği fay segmentleri için kullanılır. Palu – Bingöl arası bu tanıma uyan en kritik hatlardan biridir. Yedisu Fayı’nın Erzincan ile Karlıova (Bingöl) arasında kalan son kaydedilmiş etkinliği 1784 yılına dayanmaktadır; bu da yaklaşık 250 yıllık bir sessizlik anlamına gelir. Jeolojik çalışmalara göre, bu zaman dilimi, o fay segmentinin bir sonraki deprem döngüsünü tetikleyecek enerji birikimini tamamlamıştır .

Palu – Bingöl Arasındaki Risk Faktörleri

• Enerji Birikimi: 6 Şubat 2023 depremleri, DAF’ın 400 km üzerindeki bir bölümünü kırarak önemli miktarda enerjiyi boşaltmıştır. Dolayısıyla aynı kırıklar üzerinde kısa vadede yeni bir büyük sarsıntı beklenmemektedir .

• Sessizlik Süresi: Palu – Bingöl hattının 1784–2025 arası 240 yılı aşkın süredir deprem üretmemesi, bilimsel literatürde “kritik sismik boşluk” olarak tanımlanır .

• Segment Uzunluğu: Bu hattın tamamının kırılması senaryosunda, büyüklüğü 7 ve üzerine ulaşabilecek bir depremin oluşma ihtimali yüksektir .

Olası Senaryolar ve Etkileri

Jeolojik modellere göre, Palu – Bingöl segmentinin kırılması halinde:

1. Büyüklük 7,0+: Orta büyüklükte (M7+) bir depremin meydana gelme ihtimali, segment uzunluğu ölçüsünde yüksektir .

2. Yıkıcı Etkiler: Depremden etkilenecek başlıca bölgeler Elazığ, Bingöl, Malatya ve çevre illerdir; yerleşim yerleri ve kritik altyapı üzerinde ciddi hasar riski bulunmaktadır .

3. Zaman Belirsizliği: Depremin kesin zamanı bilinemez; ancak “nerede” sorusunun cevabı haritalar ve saha verileriyle bellidir .

Alınabilecek Önlemler

• Zemin Etütleri ve Haritalama: Bölgedeki yüzey kırıklarının ve derin fay hatlarının detaylı saha çalışmalarıyla haritalanması .

• Yapı Güvenliği: Zemin özelliklerine uygun deprem yönetmeliğine dayalı inşaat tekniklerinin uygulanması; özellikle kritik yapılarda zemin iyileştirme çalışmalarının yapılması .

• Erken Uyarı Sistemleri: Sismik aktiviteyi anlık izleyen yer istasyonlarının yaygınlaştırılması ve toplumsal bilinçlendirme programlarının artırılması

Açıklaması

23 Nisan 2025’teki 6.2 büyüklüğündeki deprem sonrası İstanbul Küçükçekmece’deki Doğuş Sitesi’nde yaşanan çatlak kolon dehşeti ve kentsel dönüşüm sürecindeki engelleri, site yönetiminin açıklamalarıyla detaylıca inceledik. Acil tahliye ve güçlendirme önerileri bu makalede.

Özet

23 Nisan 2025’te Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, İstanbul’un birçok ilçesinde hissedilirken, Küçükçekmece’deki Doğuş Sitesi’nde yıllardır devam eden çatlak kolon sorununu yeniden gün yüzüne çıkardı. Deprem anında binaların şiddetli sallanması, site sakinlerinde büyük endişe ve korku yarattı. Uzun süredir tamamlanamayan kentsel dönüşüm sürecindeki aksaklıklar, maliklerin imzalarıyla ilgili yaşanan çekinceler ve tahliye sürecinin gecikmesi deprem sonrası duyulan tedirginliği daha da artırdı. Site Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Tağ’ın “Korkudan kimse binaların altına giremedi” sözleri, binlerce İstanbullunun da benzer yapısal kaygılar taşıdığını gösteriyor. Önümüzdeki günlerde kentsel dönüşüm çalışmalarının hızlandırılması ve acil tahliye planlarının devreye alınması öncelik kazanacak.

Depremin Teknik Detayları

İstanbul Valiliği ve AFAD verilerine göre, 23 Nisan 2025 günü saat 12:49’da Silivri açıklarında 6.2 büyüklüğünde ana şok meydana geldi. Depremin merkez üssüne yakın ilçeler başta olmak üzere, çevre illerde de hissedilen sarsıntının ardından 0–5 arasında büyüklüğe sahip toplam 266 artçı sarsıntı kaydedildi . AFAD’ın yaptığı uyarılarda, riskli binalara girilmemesi ve zorunlu haller dışında trafiğe çıkılmaması istendi

Doğuş Sitesi’nde Korku Dolu Anlar

Küçükçekmece’deki Doğuş Sitesi sakinleri, deprem esnasında çatlak kolonlu binaların şiddetli sallanmasıyla büyük panik yaşadı . Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, blokların kamera kayıtlarına yansıyan sallantıları sitesakinlerinin korkuyla dışarı çıkmasına neden oldu . Deprem sonrası site yönetimi, yapısal hasar tespiti için karot numunesi alınan binalarda hasar durumunu değerlendirmeye başlad

Kentsel Dönüşüm Sürecindeki Engeller

Doğuş Sitesi’nde uzun yıllardır süren kentsel dönüşüm çalışmalarının önündeki en büyük engel, maliklerin yeterli oranda muvafakatname vermemesi oldu . Site Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Tağ, yaklaşık üç yıldır 162 maliki ikna etmeye çalıştıklarını ve yalnızca üç binada karot örneği alınabildiğini belirtti . SuperHaber’in aktardığına göre, 6306 sayılı Kanun gereğince bazı maliklerin imza atmaması durumunda payların açık artırmayla satılabileceği, ancak yasal süreçlerin uzadığı vurgulandı .

Tahliye ve Acil Eylem Talebi

Deprem sonrası korkudan binaların altına girilmeye korkulurken, site sakinleri ve yönetimi acil tahliye planlarının hızlandırılmasını talep ediyor  Ensonhaber’in haberine göre, tahliye işlemlerinin gecikmesi nedeniyle sakinler arasında “Kendimizi güvende hissetmiyoruz” söylemleri öne çıktı . Ajans Manisa’nın aktardığı gibi, 100’e yakın malik muvafakatname imzalayarak sürece destek verirken, geri kalanların da hızlıca imza vermesi için çalışmalar sürüyor .

Yetkililerin Açıklamaları ve Destek

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul genelinde 1.399 yapı ihbarı aldıklarını ve yalnızca 7 binada az hasar tespit edildiğini açıkladı . Bakan Kurum, “Hasar gören binalara girmeyin, ekiplerimiz sahada” diyerek vatandaşları uyardı . İstanbul Valisi Davut Gül de Küçükçekmece’de yapılan toplantılarda kentsel dönüşümün hızlandırılacağını belirtti .

Gelecek Adımlar ve Öneriler

1. Acil Tahliye Planı

   • Riskli binalar için hızla tahliye süreci başlatılmalı.

   • Geçici barınma alanları oluşturularak mağdurlara destek sağlanmalı .

2. Kentsel Dönüşüm Reformu

   • Maliklerin muvafakat süreci ve imza toplama yöntemleri yeniden gözden geçirilmeli.

   • Yasal düzenlemelerle sürecin hızlanması için alternatif mekanizmalar devreye sokulmalı .

3. Yapısal Güçlendirme

   • Çatlak kolonlu binalarda detaylı inceleme yapılmalı.

   • Gerekli görülen yapılar, AFAD ve Belediyeler iş birliğiyle güçlendirilmeli veya yıkılıp yeniden inşa edilmeli