TARİHTE BUGÜN — 5 Ekim 1925: İlk Cumhuriyet Altını basıldı, presten çıkan ilk sikke Mustafa Kemal Atatürk’e takdim edildi

Yayın: 05 Ekim 2025 — Saat: 10:00 (TSİ)
Kaynak: FatihDoğanMedya Haber Servisi
Okuma süresi: 3 dakika

Cumhuriyet tarihinin simgelerinden biri olan Cumhuriyet Altını’nın (beş lira meskük) ilk baskısı 5 Ekim 1925 tarihinde Darphane’de basıldı. Presten çıkan ilk Cumhuriyet Altını, Mustafa Kemal Atatürk’e takdim edilmek üzere dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda’ya verildi. Bu olay, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin para düzeni ve sembolik kimliğinin oluşturulmasında önemli bir kilometre taşı olarak kabul ediliyor.

Haber Detayları

1923’te Cumhuriyet’in ilanından sonra eski para kalıpları ile sikke basımı sona erdi; yeni devletin para ve sembollerinin oluşturulması için çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalar sonucunda Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk altın meskükleri 1925 sonbaharında Darphane’de basıldı. İlk basılan beş liralık Cumhuriyet Altını (meskük), özel bir törenle presten çıkarıldı ve Mustafa Kemal Atatürk’e sunulmak üzere Maliye Vekili Abdülhalik Renda’ya teslim edildi.

Sikke ve Tasarım Hakkında Teknik Bilgiler

• Türü: 5 lira Cumhuriyet Altını (meskük)

• Basım Tarihi: 5 Ekim 1925 (ilk presten çıkan örnek) — Darphane İstanbul.

• Ön yüz: Genellikle Atatürk profili veya “Türkiye Cumhuriyeti” ibaresi ile tarihsel işaretlemeler (o dönemin takvimine göre tarih gösterimleri ve harf/alfabe farklılıkları bulunur).

• Arka yüz: Darphane/şehir ve basım yılına ilişkin ibareler; çeşitli yıllarda küçük farklılıklar gözlemlenmiştir. Detaylı teknik özellikler için Darphane kayıtları ve “Sorularla Cumhuriyet Altını” dokümanı incelenebilir

Neden Önemli?

Cumhuriyet Altını yalnızca ekonomik bir değer taşımı aracı değil; aynı zamanda yeni devletin kimlik inşasının paraya yansımış hâlidir. 1923’ten sonra para basımında kullanılan harf, tarih ve ikonografi değişiklikleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin sembolik yeniden inşasının paraya geçirilmiş göstergelerindendir. İlk presten çıkan altının Atatürk’e sunulması, yeni devletin kurucusunun bu sembolik sürecin merkezi olduğunun da ifadesidir.

Kısa kronoloji

• 29 Ekim 1923: Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Bu tarihten sonra eski para kalıpları değiştirilmeye başlandı

• 05 Ekim 1925: İlk Cumhuriyet Altını (5 lira meskük) Darphane’de basıldı; presten çıkan ilk sikke Atatürk’e takdim edilmek üzere teslim edildi

• 1927 ve sonrası: Ziynet (takı amaçlı) altın ve farklı nominaldeki Cumhuriyet altınlarının üretimleri takip eden yıllarda düzenli hâle geldi.

Cumhurbaşkanlığı Sarayı yakınlarındaki protestoculara tazyikli su sıktı

Tarih: 4 Ekim 2025
Saat (yayın): 21:30 (TSİ)
Okuma süresi: 2 dakika

AL JAZEERA

Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te bugün düzenlenen geniş çaplı gösterilerde bazı göstericilerin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na yaklaşma girişimleri sonrası özel kuvvetler tazyikli su ve biber gazı ile müdahale etti. Olaylar, aynı gün yapılan yerel seçimler sırasında yaşandı ve güvenlik güçlerinin kalabalığı dağıtmak için su topları kullandığı bildirildi.

Detaylar

• Öğleden akşam saatlerine yayılan protesto gösterileri, muhalefet partilerinin yerel seçimleri boykot etme çağrısı sonrası Tiflis’te binlerce kişinin katılımıyla gerçekleşti. Göstericiler arasında AB yanlısı ve seçimleri meşru görmeyen gruplar vardı.

• Bazı gruplar Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na doğru ilerleyip bariyerleri aşma veya saray girişine yaklaşma girişiminde bulundu. Bu bölgeye yönelen göstericilere karşı polis, kalabalığı dağıtmak için tazyikli su (water cannon) ve biber gazı/solzaveçici sprey kullandı.

• Olayların çıkış nedeni olarak muhalefetin uzun süredir iktidarı ve seçim süreçlerini eleştirmesi, hükümetin Rusya ile ilişkileri ve AB’ye entegrasyon konusundaki politikalara yönelik memnuniyetsizlik gösteriliyor. Bugünkü gösteriler, geçen yıldan beri süregelen siyasi gerilimlerin bir devamı olarak değerlendiriliyor.

• Yetkililer ve bazı medya kaynakları, olaylarda ülke genelinde önemli can kaybı raporu olmadığını; ancak sokak çatışmalarında yaralanmalar ve bazı kısa süreli arbede anları yaşandığını bildiriyor. Resmi makamlar, kanun dışı girişimlere karşı gerekli önlemlerin alındığını açıkladı. (Resmi sayılar ve gözaltı bilgileri henüz netleşmedi.)

• 

Arka plan (kısa)

Gürcistan’da son 12 ayda siyaset sahnesi sert tartışmalara sahne oldu; muhalefet, önceki seçimleri ve hükümetin bazı adımlarını eleştiriyor. Bugünkü kalabalık gösteriler ve saraya yönelik girişimlerin de bu daha geniş siyasi krizin parçası olduğu değerlendirmeleri yapılıyor.

Adana’da Hastaneye Yetiştirilmeye Çalışılan Hamile Kadın Takside Doğum Yaptı — “Yesen” Bebek Sağlıklı Doğdu

Yayın Tarihi: 04 Ekim 2025 · 14:00 (TSİ)
Olayın Gerçekleştiği Tarih: 03 Ekim 2025, akşam saatleri.
Okuma Süresi: 2 dakika

Adana’nın Seyhan ilçesi Sümer Mahallesi’nden hastaneye götürülmek üzere taksiye bindirilen hamile bir kadın, araç hastaneye ulaşamadan arka koltukta doğum yaptı. Anne ve bebeğin sağlık durumunun iyi olduğu, bebeğe “Yesen” adı verildiği bildirildi.

Olayı anlatan taksici Samet Aygün (30), durağa gelen acil çağrı üzerine adrese gittiğini, kadını ve yakınlarını alıp Marsa Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi’ne doğru yola çıktıklarını; fakat yolculuk sırasında doğumun aniden gerçekleştiğini söyledi. Bebeğin ilk müdahalesi taksi önünde ve aracın içinde sağlık ekipleri tarafından yapıldı; göbek bağı ise hastane önünde sağlık personeli tarafından kesildi. Anne ve bebeğin sağlık kontrolleri sonrası iyi olduğu aktarıldı.

Taksici Aygün, yaşananın hem kendisi hem de ailenin unutamayacağı bir an olduğunu belirterek, bebeğin ve ailesinin bundan sonra taksi hizmetlerinden ücretsiz yararlanacağını duyurdu. Bazı yerel kaynaklar, taksi durağının da aileye ömür boyu ücretsiz ulaşım sözü verdiğini aktardı.

Olayın Detayları ve Yetkililerin Açıklamaları

• Olayın yeri: Adana — Seyhan, Sümer Mahallesi.

• Taksici: Samet Aygün.

• Ailenin milliyeti: Haber kaynakları olayda annenin Suriye uyruklu olduğunu bildirdi.

• Doğum yapılan hastane hedefi: Marsa Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi (haberlerde belirtilen hedef hastane).

Kısa Değerlendirme

Bu tür vakalar acil doğum durumlarını ve şehir içi acil ulaşımın önemini bir kez daha gösteriyor. Hastanelere ulaşım sürecinde 112 acil servis ve sağlık personelinin hızlı müdahalesi kritik. Ayrıca yerel ulaşım hizmetlerinin (taksiler gibi) acil durumlara teklif ettikleri destek ve insiyatif yerel topluluklar açısından dayanışma örneği teşkil ediyor. (Kaynak haberler olayı ve taksicinin jestini aktarmıştır.)