Bir yılda 62 bin ölüme neden oldu: Türkiye’de havası en kirli üç şehir belli oldu

Bir yılda 62 bin ölüme neden oldu: Türkiye’de havası en kirli üç şehir belli oldu

Tarih / Saat: 16 Ekim 2025, 08:30 (Europe/Istanbul)
Okuma süresi: 3 dakika

Yazar: FatihDoğanMedya Haber Merkezi

Giriş — Kısa ve vurucu

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun yayımladığı “Kara Rapor 2025”e göre 2024’te ince partikül madde (PM2.5) kirliliğine bağlı 62.644 erken ölüm kaydedildi. Raporda, partikül kirliliğinin ekonomik maliyeti yıllık 138 milyar dolar olarak hesaplanırken, PM2.5 kaynaklı en yüksek kirliliğe sahip iller Osmaniye, Iğdır ve Malatya olarak sıralandı.

Detaylar — Rakamlar ve hangi iller etkilendi

• 62.644 erken ölüm (2024): THHP hesaplamalarına göre 2024’te PM2.5 maruziyeti nedeniyle Türkiye’de 62.644 kişi erken yaşamını yitirdi. Bu, 30 yaş üstü nüfusta toplam ölümlerin yaklaşık %13’üne tekabül ediyor.

• En kirli ilk üç il: Raporda partikül madde (PM2.5) yönünden en yüksek kirlilik gösteren iller Osmaniye, Iğdır ve Malatya olarak belirtiliyor. (Raporda bazı özet bölümler farklı maddeler veya alt-sıralamalara göre farklılaştırılmış veriler sunduğu için haberlerde zaman zaman il farklılıkları görülebiliyor; burada THHP’nin rapor metnindeki sıralama esas alınmıştır.)

• Ekonomik yük: PM2.5 kaynaklı sağlık etkilerinin Türkiye ekonomisine yıllık maliyeti yaklaşık 138 milyar dolar — bu rakam 2024 GSYH’sinin yaklaşık %10’una denk düşüyor.

PM2.5 nedir, neden tehlikeli?

PM2.5, çapı 2.5 mikrometreden küçük ince partikülleri ifade eder. Bu parçacıklar akciğerlere ve kanda dolaşıma geçerek KOAH, iskemik kalp hastalıkları, inme ve akciğer kanseri gibi hastalıklara katkıda bulunur; uzun süreli maruziyet demans riskini de artırır. THHP, PM2.5 azaltıldığında yılda on binlerce hayatın kurtarılabileceğini vurguluyor.

Kaynaklar ve neden artıyor?

Raporda kirliliğin başlıca kaynakları arasında ısınma (kömür ve düşük kaliteli yakıtlar), endüstri, trafik ve orman yangınları gösteriliyor. Bazı illerde (ör. Osmaniye) yıl boyunca ortalama PM2.5 değerleri DSÖ önerilerinin katları halinde ölçüldü; bazı sanayi bölgelerinde ise yılın çoğunda halk sağlığı açısından tehlikeli seviyeler tespit edildi.

Uzmanların çağrısı — Neler yapılmalı?

THHP, raporda başlıca çözüm önerilerini madde madde sıralıyor: PM2.5 için bağlayıcı ulusal limit belirlenmesi, izleme altyapısının güçlendirilmesi, verilerin şeffaf paylaşımı, kirlilik önleme politikalarının kamu yatırım planlarına entegre edilmesi ve fosil yakıt kullanımının azaltılması. Platform, DSÖ yıllık ortalama hedefi olan 5 µg/m³ hedefinin politika önceliği olması gerektiğini belirtiyor.

Kısa analiz — Neden bu haber önemli?

Hava kirliliği yalnızca çevresel bir sorun değil; doğrudan ölüm, hastalık ve ekonomik kayıpla bağlantılı bir halk sağlığı krizidir. THHP’nin raporu, hem yerel yönetimlerin hem de merkezi idarenin somut ve acil adımlar atması gerektiğini ortaya koyuyor. Medikal, ekonomik ve sosyal maliyetler azaltılmadıkça yıllık on binlerce erken ölüm riski sürecek.