Daha fazla hava durumu tahmini: 15 günlük hava durumu İstanbul
Bizimle İletişimde Kalın

Teknoloji

Bilim insanları laboratuvarda ilk kez insan dişi üretti

Yayımlandı

üzerinde

‘deki King’s College London’dan insanları, laboratuvar ortamında ilk kez başarılı bir şekilde insan dişi üretmeyi başardı. 10 yılı aşkın süredir Imperial College London işbirliğiyle yürütülen çalışma, kaybedilen dişlerin yeniden çıkmasını sağlayarak diş bakımında çığır açacak yeniliklerin kapısını aralıyor.

DOĞAL BİR DİŞ GİBİ  KENDİNİ ONARACAK 

Araştırma ekibi, diş gelişimi için gerekli sinyalleri taklit eden özel bir malzeme geliştirerek, hücrelerin doğal bir diş oluşturmasını sağladı. Bu yöntem sayesinde sabit yapılı implant ve dolgular yerine, çeneye entegre olabilen ve doğal diş gibi kendini onarabilen biyolojik dişler üretilebilecek.

King’s College London Rejeneratif Hekimliği Direktörü Dr. Ana Angelova-Volponi, çalışmanın “diş bakımında devrim yaratma potansiyeline sahip” olduğunu vurguladı.

Çalışmada, köpekbalıkları ve filler gibi bazı hayvanların ömürleri boyunca yeni dişler çıkarabildiğine dikkat çekilirken, insanların yetişkinlikte yalnızca bir set dişe sahip olduğu hatırlatıldı. Bu nedenle, dişlerin yenilenebilir hale gelmesi diş hekimliği açısından büyük bir sıçrama olarak değerlendiriliyor.

Araştırmacı Xuechen Zhang, dolguların zamanla dişleri zayıflattığını, implantların ise invaziv cerrahi gerektirdiğini belirtti. Her iki çözümün de yapay yapılar olduğuna dikkat çeken Zhang, laboratuvarda üretilen doğal dişlerin daha uzun ömürlü, daha güçlü ve biyolojik olarak uyumlu olacağını ifade etti.

İKİ FARKLI YÖNTEM ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR 

Araştırmacılar şu anda iki olası yaklaşımı test ediyor: İlki, dişi tamamen laboratuvarda üretip hastanın çenesine yerleştirmek. İkincisi ise erken evredeki diş hücrelerini doğrudan çeneye naklederek orada büyümelerini sağlamak.

Dr. Angelova-Volponi, “Bu yenilikçi tekniklerin entegrasyonu, sürdürülebilir ve etkili çözümlerle diş bakımında devrim yaratabilir” diyerek, teknolojinin gelecekteki potansiyeline dikkat çekti.

Okumaya Devam Et
Yorum yapmak için tıklayın

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Teknoloji

Beynine çip takılan ALS hastası, şarkı söylemeye başladı

Yayımlandı

üzerinde

Yapay zeka destekli bir beyin–bilgisayar arayüzü (BCI) ile çalışan cihaz, adamın beyin sinyallerini neredeyse anında sözcüklere çeviriyor, soru sorma gibi anlar için ses tonunu değiştirebiliyor, istediği kelimeleri vurgulayabiliyor ve üç farklı perdede mırıldanmasına olanak tanıyor.

Sistem, kullanıcının konuşma girişimine karşılık oluşan elektriksel beyin aktivitelerini analiz ederek, gerçek zamanlı olarak sesi yeniden oluşturuyor. Bu tür bir cihaz ilk kez sadece kelimeleri değil, aynı zamanda doğal konuşmadaki tonlama, vurgu ve ses perdesi gibi duygusal ve anlamsal öğeleri de başarılı şekilde taklit ediyor.

Nature dergisinde yayımlanan çalışmada, cihaz kullanıcının söylemeyi amaçladığı kelimeleri beyin sinyallerinden yalnızca 10 milisaniye sonra yapay bir sesle dile getiriyor. Bu, önceki BCI sistemlerine kıyasla büyük bir ilerleme; çünkü eski sistemler ya yanıtı 3 saniye gecikmeyle veriyordu ya da kullanıcının tüm cümleyi tamamlamasını bekliyordu.

Maastricht Üniversitesi’nden, çalışmada yer almayan hesaplamalı sinirbilimci Christian Herff bu gelişmeyi “Konuşmaya yönelik beyin–bilgisayar arayüzlerinde bu, kutsal kaseydi. Artık gerçek, kendiliğinden ve kesintisiz konuşma mümkün” ifadeleriyle yorumladı.

GERÇEK ZAMANLI SES KODLAMA

Çalışmaya katılan 45 yaşındaki adam, kas hareketlerini kontrol eden sinirleri etkileyen bir motor nöron hastalığı olan ALS (Amiyotrofik Lateral Skleroz) nedeniyle konuşma yetisini büyük ölçüde kaybetmişti. Ses çıkarabiliyor ve kelimeleri ağzıyla şekillendirebiliyordu ama konuşması oldukça yavaştı ve anlaşılmazdı.

Hastalığın başlamasından beş yıl sonra, beyninin hareket kontrolüyle ilgili bölgesine 256 adet silikon elektrot yerleştiren bir ameliyat geçirdi. Kaliforniya Üniversitesi Davis’ten sinirbilimci Maitreyee Wairagkar ve ekibi, beynindeki sinyalleri her 10 milisaniyede bir yakalayacak şekilde derin öğrenme algoritmaları geliştirdi. Bu sistem, adamın ne demek istediğini değil, üretmeye çalıştığı sesleri doğrudan çözümlüyor. Bu da önceden tanımlanmış bir kelime dağarcığına bağlı kalmadan, daha doğal ve özgür bir iletişim sağlıyor.

Wairagkar, “Her zaman kelimelerle iletişim kurmayız. Ünlemlerimiz, sözcük dışı sesli ifadelerimiz vardır. Bu yüzden tamamen sınırsız bir yaklaşımı benimsedik” dedi.

Ekip, hastalığın başlangıcından önce adamın verdiği röportajlardan elde edilen kayıtlarla yapay sesi kişiselleştirerek, kendi sesi gibi duyulmasını sağladı.

KISITLAMASIZ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

Hasta, cihaz sayesinde kelimeleri heceleyebildi, açık uçlu sorulara cevap verebildi ve daha önce algoritmanın eğitilmediği bazı yeni kelimeleri dahi kullanabildi. Adam, yapay sesin kendi konuşmalarını seslendirmesinin “mutlu hissettirdiğini” ve bunun “gerçek sesi gibi” olduğunu söyledi.

Başka deneylerde ise sistem, adamın cümle kurarken soru mu yoksa düz bir ifade mi söylediğini ayırt edebildi. Ayrıca aynı cümle içinde hangi kelimeyi vurguladığını anlayarak ses tonunu buna göre ayarladı. 

Cenevre Üniversitesi’nden nöromühendis Silvia Marchesotti ise, “Bu sistem, gerçek yaşamda kullanılabilecek bir araca dönüşme potansiyeli taşıyor” diyerek teknolojinin günlük kullanım için uygun hale gelmeye başladığını vurguladı.

BEYİN-BİLGİSAYAR ARAYÜZÜ (BBA) NEDİR?

Medyada beyin çipi diye anılan bu teknolojiye “beyin-bilgisayar arayüzü” (BBA) adı veriliyor.

-bilgisayar arayüzü nedir, nasıl çalışır?

Araştırmacılar ve şirketler insan beynini harici cihazlara bağlamak için yaratıcı çözümler geliştirdikçe BAA alanında da sıradışı ilerlemeler kaydediliyor. Kısacası bu teknoloji alanı, insan beynini bilgisayara bağlamak için geliştirilen tüm yöntemleri kapsıyor.

Teknolojiye ilişkin araştırmalar 1970’lerde Kaliforniya Üniversitesi Beyin Araştırma Enstitüsü’nden nörolog Dr. Jacques J. Vidal’ın gözetiminde başladı. Araştırmacıların hayvan modellerinden ilerlemek için gereken temel teknolojik altyapıyı oluşturması 20 yıldan fazla zaman aldı. 1990’ların ortalarına gelindiğindeyse ilk BBA prototipleri insan kafatasına yerleştirilmeye başlamıştı.

İnsanların daha iyi iletişim kurması ve bilişsel yeteneklerinin artırılması amacıyla çalışan araştırmacılar, yıllar içinde hem invaziv hem de invaziv olmayan BBA teknikleri geliştirildi.

Cerrahi operasyonla beyne müdahale edilerek yerleştirilen çipler invaziv diye nitelenirken, ameliyat gerektirmeyen teknolojilere de invaziv olmayan yöntemler deniyor.

Okumaya Devam Et

Teknoloji

Türk Telekom’dan İnternet Ücretlerine Büyük Zam: 1 Temmuz 2025’ten İtibaren Geçerli Yeni Tarifeler

Yayımlandı

üzerinde

Açıklaması:
Türk Telekom, sabit internet paketleri, hat işlemleri ve statik IP ücretlerinde yüzde 10–27 arasında zam yaparak 1 Temmuz 2025’ten itibaren yeni tarifeleri yürürlüğe koyuyor. Taahhütlü müşteriler avantajını korurken, taahhütsüz paketlerde fiyatlar ortalama %20 artacak. Detaylı fiyat tablosu için tıklayın.

1. Zam Oranları ve Yürürlük Tarihi

Türk Telekom, sabit internet paketleri, hat işlemleri ve statik IP ücretlerinde yüzde 10–27 arasında değişen oranlarda zam yapacağını açıkladı. Yeni fiyatlar 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren tüm taahhütsüz aboneler ve yeni kullanıcılar için geçerli olacak .


2. Taahhütlü Müşterilerin Durumu

  • Mevcut taahhütlü müşteriler, taahhüt süreleri boyunca mevcut fiyatlardan faydalanmaya devam edecek.

  • Taahhüt yenileme aşamasındaki kullanıcılar ise zamlı fiyatlar üzerinden ücretlendirilecek.

  • Taahhüt bitmeden aboneliğini sonlandırmak isteyenlere, zamlı fiyatlar üzerinden cayma bedeli uygulanacak .


3. Taahhütsüz İnternet Tarifeleri (1 Temmuz 2025)

Aşağıdaki tabloda, ADSL, VDSL ve Fiber taahhütsüz limitsiz paketlerin eski ve yeni fiyatları yer almaktadır :

İnternet Türü / Hız Mevcut Fiyat 1 Temmuz 2025’den İtibaren
12 Mbps’e kadar (ADSL/VDSL/Fiber) ₺755 ₺950
16 Mbps’e kadar (ADSL/VDSL/Fiber) ₺760 ₺970
24 Mbps’e kadar (ADSL/VDSL/Fiber) ₺785 ₺990
35 Mbps’e kadar (VDSL/Fiber) ₺795 ₺1.010
50 Mbps’e kadar (VDSL/Fiber) ₺805 ₺1.020
75 Mbps’e kadar (VDSL/Fiber) ₺825 ₺1.070
100 Mbps’e kadar (VDSL/Fiber) ₺885 ₺1.120
200 Mbps’e kadar (Fiber) ₺1.030 ₺1.300
500 Mbps’e kadar (Fiber) ₺1.375 ₺1.600
1.000 Mbps’e kadar (Fiber) ₺1.720 ₺1.900

4. Tek Seferlik Hizmet Ücretleri

Hat dondurma, kapama, devir, nakil ve statik IP gibi ek işlemlerde de ortalama %20 oranında artış yapıldı. Yeni ücretler şu şekilde güncellendi :

Hizmet Eski Fiyat Yeni Fiyat
Hat Dondurma ₺125 ₺150
Hat Kapama (Dunning) ₺250 ₺300
Devir Ücreti ₺290 ₺385
Nakil Ücreti ₺600 ₺750
Yalın Erişim Ücreti ₺60 ₺75
ADSL‑NDSL Geçiş Ücreti ₺66 ₺80
NDSL Devre Hazırlama Ücreti ₺27 ₺33
Aylık Tekli Statik IP ₺149 ₺175
Yıllık Tekli Statik IP ₺1.490 ₺1.750

5. Resmî Duyuru ve Kaynak

Resmî olarak Türk Telekom’un web sitesinde yayımlanan “1 Temmuz 2025 Tarife Güncellemesi” duyurusunda, sadece taahhütsüz müşterilerin zamdan etkileneceği, mevcut taahhüt sahiplerinin ise fiyat değişikliğine tabi tutulmayacağı belirtildi .


6. Öneriler

  • Taahhütlü Paket Avantajı: Mevcut avantajınızı korumak istiyorsanız, taahhüt sürenizi sonlandırmadan yeni taahhüte geçmeyi düşünün.

  • Paket Değişikliği: Daha yüksek hız veya ek hizmetleri değerlendirirken, yeni fiyat tablosunu mutlaka karşılaştırın.

  • Cayma Bedeli Bilgisi: Taahhüt bitmeden iptal etmeniz durumunda uygulanacak zamlı cayma bedelini göz önünde bulundurun.


Hazırlayan: [FATİH DOĞAN]
Yayın Tarihi: 11 Haziran 2025

Okumaya Devam Et

Teknoloji

“Robotaxi” ifşa oldu: Tesla’nın sürücüsüz taksi deneyimi

Yayımlandı

üzerinde

’ın CEO’su olduğu elektrikli otomobil şirketi ’nın merakla beklenen ve “robotaxi” diye bilinen sürücüsüz araçlarının geçici lansman tarihi 22 Haziran olarak duyuruldu.

ABD’nin Teksas eyaletindeki Austin kentinde yola çıkacak olan robotaxi, Google’ın ana şirketi Alphabet’in halihazırda aynı bölgede sürüşte olan Waymo otomobillerine rakip olacak.

Bizzat Musk’ın yaptığı açıklamaya göre Tesla robotaxileri, 22 Haziran itibarıyla sınırlı sayıda araçla ön deneme için yola çıkıyor.

YOLDA GÖRÜNTÜLENDİ

Şimdiden Austin’de bir robotaxi test sürüşündeyken görüntülendi. ABD’li bir vatandaşın çektiği görüntüleri X hesabından paylaşan yazarı Sawyer Meritt, “Sürücü koltuğunda hiç kimse yok. İlk Tesla Model Y robotaxi, Austin’deki kamu yollarında test edilirken görüldü!” diye yazdı.

Videodaki otonom aracın tasarımının siyah bir Model Y ile aynı olduğu ama yan tarafında “Robotaxi” yazdığı görülüyor.

Meritt’in gönderisini alıntılayan Musk, “Güzel biçimde sade bir tasarım” ifadelerini kullandı.

“KESİN TARİH DEĞİL”

Musk, salı akşamı X’teki bir kullanıcıya yanıt olarak, robotaxi’nin “geçici lansman kapsamında 22 Haziran’da” yolculuk hizmeti sunmaya başlayacağını belirtti. Ancak bunun kesin bir tarih olmadığını da ekledi.

“Güvenlik konusunda aşırı paranoyak davranıyoruz, bu yüzden tarih değişebilir. Fabrika hattının sonundan müşterinin evine kadar kendi kendine giden ilk Tesla 28 Haziran’da.”

Musk daha önce ilk lansmanın 10 ila 20 sürücüsüz Model Y aracını içereceğini ve Austin’in sınırlı alanlarında deneneceğini söylemişti.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar