Astronomlar, Güneş Sistemi’nde şimdiye kadar gözlemlenen en hızlı yıldızlararası ziyaretçi olan 3I/ATLAS’ı gözlemleyerek sıra dışı özelliklerini ortaya çıkardı.

NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’yla yapılan kısa gözlem, 3I/ATLAS’ın Dünya’yı ziyaret eden uzaylılara ait bir teknolojik araç olup olmadığı tartışmasını sona erdirebilir.

Bilim insanlarının önemli bir kısmı bu gizemli ziyaretçinin bir kuyruklu yıldız olduğunu söylese de Harvard Üniversitesi’nden Astrofizikçi Avi Loeb ve ekibi bu görüşe katılmıyordu. Loeb, 3I/ATLAS’ın uzaylıların gezegenimizi gözetlemek için gönderdiği bir uzay aracı olabileceğini iddia ediyordu.

“KOMA”SI VAR

James Webb Uzay Teleskobu’nun gözlemi, 3I/ATLAS’ın komasının (kuyruklu yıldızdaki buzun Güneş’e yaklaşırken gaz haline dönüşmesiyle oluşan kuyruk) bileşimini detaylı şekilde ortaya koydu. Loeb ve meslektaşları 3I/ATLAS’ın bir kuyruklu yıldız olmayabileceğini, çünkü bir komaya sahip olmadığını ileri sürmüştü.

Yeni araştırmaya göre 3I/ATLAS, özellikle karbondioksit salımı açısından rekor kırıyor. Hatta şimdiye kadar insanlık tarafından gözlemlenen kuyruklu yıldızlar arasında en fazla karbondioksiti yayan nesnelerden biri.

Araştırmanın baş yazarı Dr. Martin Cordiner, en heyecan verici yanını şöyle anlattı:

“Teleskop ile bir yıldızlararası uzay kayasını gözlemledik! Sadece 10 dakikalık kısa bir gözlem olmasına rağmen elde ettiğimiz veri miktarı muazzam.”

Araştırma ekibi, 3I/ATLAS’ın Güneş yönüne doğru sıradışı gaz salımı yaptığını doğruladı. Buna göre, koma ağırlıklı olarak karbondioksit içeriyor.

FARKLI AMA TANIDIK

Dr. Cordiner, IFLScience’a şunları söyledi:

“3I/ATLAS, alışık olduğumuz kuyruklu yıldızlardan çok farklı. Öte yandan, normal kuyruklu yıldızlarla birçok spektral özelliği de ortak: buz, gaz ve toz içeriyor.”

Araştırmacılar, kuyruklu yıldızın çekirdeğinin karbondioksit açısından zengin olduğunu düşünüyor.

3I/ATLAS, 30 Ekim 2025’te Güneş’e 210 milyon kilometre kadar yaklaşacak. Eylül ayına kadar Dünya’dan görülebilecek, ardından Güneş’in arkasına geçecek ve aralık ayında yeniden gözlemlenebilir hale gelecek.

Araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisine gönderildi ve ArXiv sitesi üzerinden erişime açıldı.

Türkiye’de bu yıl ihalesi yapılarak gelecek yıl hizmete sunulması planlanan 5G teknolojisi, iletişim süreçlerini hızlandırarak daha yüksek veri hızı, daha düşük gecikme ve daha geniş kapasiteyle birçok yeni imkanın kapısını aralayacak.

Türkiye’de 2G, 3G ve 4,5G ile gelişen mobil haberleşme teknolojileri gelecek yıl 5G ile devrim niteliğinde dönüşüme sahne olacak.

Resmi Gazete’nin 16 Ağustos 2025 tarihli sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile mobil haberleşme alanında 5G ihalesinin resmi süreci asgari değerlerin belirlenmesiyle başladı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu da ihale ilanının eylül-ekim döneminde yayımlanabileceğini ve 2026 yılı içinde 5G kullanımının yurt genelinde sunulabileceğini bildirdi.

Türkiye’de şu an 5G teknolojisi, 4 büyük takımın stadyumları, İstanbul Havalimanı ve aralarında Türkiye Büyük Millet Meclisinin de bulunduğu 30 civarındaki tesiste deneyimlenebiliyor.

2026 DÖNÜŞÜM YILI OLACAK

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun (BTK) büyük veri ve yapay zekaya ilişkin hazırladığı raporunda yer alan 5G ve ötesi teknolojilere ilişkin tespitler, yaşanacak dönüşümü ortaya koydu.

Rapora göre, dünya genelinde kullanıcı sayısı giderek artan bu teknolojinin sağlayacağı kolaylıklar özetle şöyle:

– 5G, yeni teknolojilerin kullanımına imkan verecek. Son dönemde popüler hale gelen VR uygulamaları, nesnelerin interneti kavramının, otonom araçların ve Metaverse tecrübesinin, 5G teknolojisiyle ivme kazanması bekleniyor. Büyük veri, yapay zeka, bulut bilişim, sanal/artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti gibi teknolojiler son dönemde hızla yaygınlaşmıştı.

– İnternette 5G ile daha yüksek hıza geçilecek. Bu teknolojide geçen yıl laboratuvar ortamında 7,5 Gbit/saniye hıza ulaşıldı. Gerçek şebekelerde ölçülen hız 4,7 Gbit/saniyeyi geçti. Türkiye’de 2026 itibarıyla sunulacak 5G, kullanıcılara yüksek veri hızı, daha düşük gecikme ve daha geniş kapasite imkanı sağlayacak. Veri indirme hızı süresinin 1-10 milisaniyeler seviyesine inmesi bekleniyor.

– Kapasite artacak. Yüksek kapasiteyle çalışabilme özelliğine sahip olacak 5G, 20 milyardan fazla bağlı cihaza 1 gigabayta kadar iletim hızı sunacak. Bu da birçok sektörde önemli değişiklikleri beraberinde getirecek.

– Daha verimli frekans kullanımı ve bant genişlikleri farklı imkanlar ortaya çıkaracak. 5G’nin getireceği ultra hız ve kapasite, minimum gecikme süreleriyle birleşince kullanılan servislerin yetenekleri de tamamen kişiselleştirilebilecek.

– 5G, kullanılan servise göre kapasite planlaması imkanı verecek. “Slicing” adı verilen şebeke kapasitesinin bölümlenerek sunulmasıyla şebeke farklı ihtiyaçlara göre kaynak ayırabilir hale gelecek. Bu özellik sayesinde bir bina içinde farklı katlara veya aynı evin içinde farklı odalara dahi uygun şebeke özellikleri tanımlanabilecek.

– Bu teknolojiyle yüksek hızla hareket halindeyken bile kesintisiz iletişim olacak. Saatte 500 kilometre ve üzeri hızlarda hareket halindeyken dahi akıllı cihazlar iletişimlerine kesintisiz olarak devam edebilecek.

– 5G ile enerji tasarrufu da artacak. Akıllı cihazlar, 5G şebekesi sayesinde daha verimli pil kullanımına sahip olacak. Böylece enerji kullanımında yüzde 90’lara varan tasarruf sağlanacak.

Avrupalı gökbilimciler, ilk kez çok halkalı toz ve gaz diski içinde doğmakta olan bir gezegeni net biçimde gözlemledi. WISPIT 2b adı verilen genç gezegen, Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) bağlı Çok Büyük Teleskop (VLT) kullanılarak keşfedildi.

Bu bulgu, bilim insanlarına gezegen oluşumunun en erken evrelerini inceleme fırsatı sunuyor.

Yaklaşık 5 milyon yaşında olduğu tahmin edilen WISPIT 2b, Dünya’nın 4,5 milyar yıllık yaşıyla karşılaştırıldığında kozmik anlamda bir “bebek” sayılıyor.

Genç bir Güneş benzeri yıldızın yörüngesinde dönen gezegenin, Jüpiter’in beş katı kütleye sahip büyük bir gaz devi olduğu ve kızılötesi ışıkta hâlâ parladığı belirtiliyor.

GEZEGENLERİN DOĞUMU

Yıldızların etrafında genellikle öngözegen diski adı verilen gaz ve toz bulutları bulunuyor. Bu disklerdeki küçük parçacıklar zamanla birleşerek gezegenlere dönüşüyor.

Astronomların aktardığına göre, WISPIT 2b de ev sahibi yıldızının etrafındaki bu dev diskin içinde dönerek çevresindeki malzemeyi süpürüyor ve kendi yörüngesinde bir boşluk açıyor. Bu süreçte hidrojen gazını çekerek kalın bir atmosfer oluşturmaya devam ediyor.

WISPIT 2b’nin yıldız sistemi, Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin yaklaşık 380 katı genişliğinde bir diske sahip. Çok halkalı yapısıyla dikkat çeken bu disk, gezegenin oluşum sürecini adeta gözler önüne seriyor.

İLK KEZ BU KADAR NET GÖZLEMLENDİ

Bilim insanları daha önce genç gezegenlerin ipuçlarını yakalamıştı, ancak WISPIT 2b, çok halkalı disk içinde doğrudan tespit edilen ilk gezegen oldu. Ayrıca Güneş benzeri bir yıldız etrafında bu kadar erken evrede doğrulanan yalnızca ikinci gezegen olma özelliğini taşıyor.

VLT’nin SPHERE cihazı gezegenin kızılötesinde parlayan noktasını yakalarken, Şili’deki Magellan teleskobu üzerine düşen hidrojen gazını tespit etti. Bu, gezegenin hâlâ aktif olarak oluştuğunun güçlü bir kanıtı.

BBC Sky Night Magazine’e konuşan araştırmacı Richelle van Capelleveen ise, “Böyle bir sistemi bulmak inanılmaz bir şanstı. WISPIT 2, genç Güneş’imizin adeta erken versiyonu. Bu keşif, yıllarca gezegen oluşumunu inceleyenler için referans noktası olacak” ifadelerini kullandı.