Açıklaması :

Celal Şengör ve İlber Ortaylı’nın geçmişte destekleyip bugün eleştirdiği Kanal İstanbul sözleri gündemde. Değişen uzman görüşlerini keşfedin.

Özet

Silivri açıklarındaki 6,2 büyüklüğündeki deprem, uzun süredir tartışma konusu olan Kanal İstanbul projesini yeniden gündeme taşıdı. Depremin ardından bir zamanlar projeyi “zararsız” bulup destekleyen Prof. Dr. Celal Şengör’ün “çok akılsızca, facia olur” sözleri sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın 2017’de dile getirdiği “o çılgın kanal yapılmalıdır” açıklaması da yeniden paylaşılarak uzmanların bakış açıları tartışılıyor. Bu makalede, iki bilim insanının proje hakkındaki görüş değişimleri, eleştiriler ve destek ifadeleri detaylı şekilde ele alınacak.

---

1. Kanal İstanbul ve Deprem Gündemi

1.1. Depremin Projeyi Canlandırması

24 Nisan 2025’te Silivri açıklarında meydana gelen 6,2’lik deprem, Kanal İstanbul’un fay hattı üzerindeki potansiyel riskini yeniden gündeme taşıdı​. Birçok jeolog ve şehir plancısı, projenin deprem etkilerini artırabileceği endişesini dile getirirken, tartışma bir kez daha alevlendi​

1.2. Siyasi ve Toplumsal Tepkiler

Depremin hemen ardından CHP’li Ekrem İmamoğlu, projeye “ihanet” diyerek karşı çıktı ve “Kanal İstanbul gibi projelerden İstanbul’u uzak tutmalıyız” ifadesini kullandı​. Bu açıklama, projenin hem teknik hem de siyasi boyutlarının ne kadar iç içe olduğunu gösterdi.

---

2. Prof. Dr. Celal Şengör’ün Görüş Değişimi

2.1. İlk Destek Açıklaması (2011)

2011 yılında Show TV’de katıldığı bir programda Şengör, Kanal İstanbul’un Boğaz’ın yükünü azaltacağını ve “hiçbir zarar vermeyeceğini” söyleyerek projeye olumlu bakmıştı​. O dönemde, İstanbul Boğazı’ndan uluslararası trafik yükünü hafifleteceği gerekçesiyle destek verdiği ifade edilmişti​

2.2. Son Eleştirel Çıkışı (2025)

Deprem sonrası Fatih Altaylı ile yaptığı ropörtajda ise Kanal İstanbul’u “çok akılsızca bir proje” olarak nitelendirdi ve “bir tsunami geldiğinde kanaldan içeri girer, tarumar eder” diyerek şiddetle eleştirdi​ Video dökümüne göre Şengör, “Ne köprü kalır ne bir şey kalır. Facia olur” sözleriyle projenin inşasına kesinlikle karşı olduğunu belirtti​

---

3. Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın Destek Açıklaması

3.1. 2017 Yılındaki “Çılgın Kanal” Vurgusu

2017’de bir programda Ortaylı, “O çılgın kanal yapılmalıdır” diyerek projenin gerekliliğine dikkat çekti. “Lozan ve Montrö değişti, Boğaz bu trafiği kaldıramaz; aklı başında jeologlar bu işe evet diyor” ifadelerini kullandı​

3.2. Güncel Durum ve Doğrulama

Ancak bağımsız doğrulama platformu Doğrula’ya göre Ortaylı’nın bu beyanatı, projenin kesin hattı belli olmadan önce verilmiş ve sonrasında yeni ÇED raporlarına dair bir güncel yorum yapmamıştır. Dolayısıyla “İlber Ortaylı güncel olarak %100 destekliyor” iddiası yanlış olarak değerlendirilmektedir​.

---

4. Tartışma ve Gelecek Perspektifi

4.1. Uzmanlar Arasındaki Farklı Bakış Açıları

Şengör ve Ortaylı’nın geçmişte destekleyici ancak farklı vurgu ve zamanlarda eleştirel tutum alışları, projenin bilimsel zeminde dahi fikir birliği yaratmadığını ortaya koyuyor​

4.2. Depreme Hazırlık ve Öncelik

Afet riskleri bakımından İstanbul’un mevcut zayıf yapı stoğu, Kanal İstanbul’dan önce ele alınması gereken öncelik olarak gösteriliyor. Birçok mühendislik derneği, kentsel dönüşüm ve erken uyarı sistemlerine kaynak ayrılmasını savunuyor.

Açıklaması
24 Nisan 2025’te Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem sonrası Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul’daki 1,5 milyon riskli binanın yüzde 30’unun “acilen” dönüştürülmesi gerektiğini, yapı stokunun “1 saniye bile kayba tahammülü olmadığını” vurguladı.

Özet

24 Nisan 2025’te Marmara Denizi Silivri açıklarında saat 12.49’da 6,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. AFAD verilerine göre, ilk 24 saatte en büyüğü 5,9 olan 266 artçı sarsıntı kaydedildi . Habertürk’e göre depremde can kaybı yaşanmazken 151 kişi yaralandı . Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 7 binanın az hasar aldığını, orta veya ağır hasar kaydı olmadığını; Fatih’te metruk bir binanın yıkıldığını açıkladı . Kurum ayrıca İstanbul’daki 1,5 milyon riskli binanın yüzde 30’unun “acilen” dönüştürülmesi, yapı stokunun ise “1 saniye bile kayba tahammülünün olmadığı” uyarısında bulundu .

Depremin Detayları

• Merkez Üs ve Büyüklük
  Silivri açıklarında ilk olarak 3,9 büyüklüğünde hafif bir sarsıntı yaşandı; devamında saat 12.49’da 6,2 büyüklüğünde güçlü bir deprem gerçekleşti .

• Artçı Sarsıntılar
  AFAD, bir gün içinde 0–4 arası 258, 4–5 arası 7 ve 5’in üzeri 1 olmak üzere toplam 266 artçı sarsıntı kayıtlara geçtiğini bildirdi

• Hasar ve Yaralanmalar
  Resmi açıklamalara göre herhangi bir can kaybı yaşanmadı; ancak yüksekten atlama ve panik kaynaklı 151 yaralanma rapor edildi .

Bakan Kurum’un Açıklamaları

• Hasar Tespiti
  Kurum, yapılan incelemelerde 7 binanın az hasarlı olduğunu, orta veya ağır hasarlı yapı kaydı bulunmadığını; Fatih semtinde metruk bir binanın çöktüğünü belirtt

• Kamu Binaları İncelemesi
  “28 bin 500 kamu binası incelenecek; KYK yurtlarında hasar yok. Tespit ve bilgilendirme çalışmalarını 4 gün içinde tamamlayacağız,” dedi .

• Riskli Yapı Stoğu
  İstanbul’da 1,5 milyon riskli bina bulunduğunu, riskli yapıların yüzde 30’unun “acilen dönüştürülmesi” gerektiğini vurguladı

• Vurgu ve Uyarı
  “İstanbul’daki yapı stokunun 1 dakika, 1 saniye bile kayba tahammülü yoktur,” diyerek dönüşümün afet yönetiminde hayati bir adım olduğunu tekrar etti .

• Kapsamlı Dönüşüm Çalışmaları
  Bakanlık olarak 39 ilçede, 365 ayrı alanda kentsel dönüşüm projelerinin devam ettiğini açıkladı

Yapı Stoku ve Risk Yönetimi

Türkiye’nin en büyük metropolü İstanbul’da, depreme hazırlık ve risk azaltmaya yönelik kentsel dönüşüm programları büyük önem taşıyor.

• Riskli Bina Envanteri: AFAD ve Çevre Bakanlığı işbirliğiyle düzenli güncellenen veri tabanları, öncelikli dönüşüm alanlarını belirliyor

• Finansman ve Teşvikler: Halkbank, Ziraat Bankası ve TOKİ destek paketleriyle, hak sahiplerine faiz indirimli kredi ve hibe imkânları sunuluyor

Hükümetin Alacağı Önlemler

1. Hızlı Hasar Tespiti: Kamu binalarında 4 gün, sivil yapılarda 7 gün içinde ilk tespitlerin tamamlanması planlanıyor

2. Acil Dönüşüm Programı: Yüzde 30 acil dönüşüm bandındaki binalar için öncelikli ruhsat ve imar izinleri hızlandırılacak

3. Ulusal Afet Stratejisi: Deprem sonrası kriz masası 24/7 esasına göre çalışacak; AFAD, belediyeler ve bakanlıklar koordinasyonu artıracak

Sonuç ve Çağrı

İstanbul’da yaşanan son deprem, kentsel dönüşümün bir kader değil, bir zorunluluk olduğunu bir kez daha gösterdi. Bakan Kurum’un “1 saniye bile kayba tahammül yok” uyarısı, hem yerel yönetimler hem de vatandaşlar için acil eylem sinyali niteliğindedir . Şimdi birlik olup; dayanıklı, güvenli ve sürdürülebilir bir İstanbul inşa etme zamanı.