Kolon kanseri, kalın bağırsağın kolon adı verilen bir bölümünde başlayan kontrolsüz hücre büyümesidir. Kolon, kalın bağırsağın ilk ve en uzun kısmıdır. Kalın bağırsak, sindirim sisteminin son kısmıdır.

Yaş, aile geçmişi, kişisel geçmiş ve yaşam tarzı faktörleri dahil olmak üzere birçok faktör kolon kanseri riskini artırabilir. Kolon kanseri, kolorektal kanserin (kolon veya rektumda başlayan kanser) bir türüdür. İşte asla göz ardı edilmemesi gereken beş kolon kanseri belirtisi.

The Guardian tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, TikTok’ta #mentalhealthtips (ruh sağlığı tavsiyeleri) etiketiyle paylaşılan en çok izlenen 100 videodan 52’si en az bir miktar yanlış veya yanıltıcı bilgi içeriyor. Bu videolarda anksiyete, depresyon, bipolar bozukluk, travma ve nöroçeşitlilik gibi pek çok ruhsal sağlık konuları işleniyor. 

İngiliz Psikoloji Derneği tarafından akredite edilen psikolog Amber Johnston, travma üzerine yayınlanan videoları inceleyerek şunları söyledi:

“TikTok, evrensel ve gizli bazı çözümler varmış gibi göstererek insanlara bu yöntemler işe yaramadığında kendilerini daha kötü, hatta başarısız hissettirebiliyor.”

YANILTICI İÇERİKLER DÖRT KATEGORİDE TOPLANDI

Uzmanlar, videolardaki yanlış bilgileri dört ana temada topladı:

Normal duyguların hastalık gibi sunulması: Yorgunluk ya da değişim karşısında hissedilen kaygı gibi günlük duygular, belirli ruhsal rahatsızlıkların net işaretiymiş gibi gösteriliyor.

Terapi diline yanlış anlam yüklenmesi: Ruhsal rahatsızlıkların hatalı tanımlanması ya da “istismar” gibi kavramların bağlamdan kopuk şekilde kullanılması da yaygın.

Bilinçsiz tedavi önerileri ve yanlış iddialar: Travmanın bir saat içinde iyileştirilebileceği, bazı gıdaların depresyona yol açtığı ya da takviye ürünlerle anksiyetenin çözülebileceği gibi bilimsel dayanağı olmayan içerikler bu kategoriye giriyor. Bu tür videoların en yaygın olanlar olduğu belirtiliyor.

Sosyal medyada yanlış bilgi yayılımı ciddi bir sorun haline gelirken, teknoloji şirketlerinin bu konuda yeterince adım atmaması eleştirilere neden oluyor. Örneğin Meta, geçtiğimiz nisan ayında ABD’deki doğruluk kontrolü (fact-checking) programını sonlandırdı ve bunun yerine kitle kaynaklı yorum sistemine geçti.

TikTok ise yıllardır sorunlu içerikleri kaldırdığını savunuyor. Şirket, The Guardian’a yaptığı açıklamada platformun insanların ruh sağlığı deneyimlerini paylaşabilecekleri bir alan sunduğunu belirtti ve “Bu çalışma, insanların kendi hikayelerini paylaşmasını engelleyen bir yaklaşımı yansıtıyor ve özgür ifadeye karşı çıkıyor” ifadeleriyle araştırmayı eleştirdi. 

TikTok ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve İngiltere’deki Ulusal Sağlık Servisi (NHS) ile iş birliği yaptığını ve “zararlı yanlış bilgilerin yüzde 98’ini kullanıcılar şikayet etmeden önce kaldırdığını” iddia etti.

Yakın tarihli bir araştırmanın, ABD’li ilaç devi Pfizer’ın yaygın kullanılan Depo-Provera doğum kontrol iğnesinin beyin tümörü riskini artırdığını ortaya koymasının ardından yüzlerce kadın şirkete dava açtı.

Toplu dava kapsamında yaklaşık 400 davacı adına yapılan basın açıklamasında, Pfizer ve enjekte edilebilir doğum kontrol hapının jenerik versiyonlarını üreten diğer şirketlerin, aşı ile tehlikeli tümörler arasındaki bağlantıyı bildikleri, ancak kullanıcıları gerektiği gibi uyarmadıkları iddia ediliyor.

Geçen yıl mart ayında hakemli tıp dergisi British Medical Journal’da yayınlanan bir araştırmada bir yıl veya daha uzun süre progestin bazlı iğne kullanan kişilerde menenjiyom geliştirme olasılığının 5,6 kat daha fazla olduğu tespit edilmişti. Beyni ve omuriliği kaplayan doku katmanlarında oluşan ve yavaş gelişen beyin tümörüne menenjiyom adı veriliyor.

UYARI ETİKETİ YAPIŞTIRILMADI

Pfizer, 2015’te Kanada’da satılanlara ve 2024 tarihli çalışmanın yayınlanmasının ardından İngiltere, Avrupa ve Güney Afrika’da satılan Depo-Provera’ya menenjiyom hakkında uyarı etiketleri yapıştırmıştı. Ancak ABD’de böyle bir etiket kullanılmamıştı. Dava belgelerinde bu durum, “küresel güvenlik standartlarıyla tutarsız” olarak nitelendi.

Davacılardan biri olan ve adını açıklamak istemeyen bir kadın, DrugWatch’a verdiği röportajda, kendisine “Depo-Provera’nın ne kadar harika olduğunun söylendiğini” ifade etti.

“Her gün almak zorunda kalmayacağım için daha güvenilir ve kullanışlı olacağını düşündüm. Bunun bu kadar ciddi sağlık sorunlarına yol açacağını hiç düşünmemiştim.”

Üç yıl boyunca doğum kontrol iğnesi kullandıktan sonra davacı kadın, yoğun baş ağrıları, aylarca süren rahim kanaması ve kilo alımı şikayetleriyle doktoruna danıştı ve menenjiyom teşhisi aldı.

GENELLİKLE İYİ HUYLU: MENENJİYOM NEDİR?

Menenjiyom, beyin ve omuriliği saran zar tabakalarından biri olan meninkslerden köken alan genellikle iyi huylu (benign) bir tümördür. Beynin kendisinden değil, onu çevreleyen zar dokusundan gelişir.

Yavaş büyüyen menenjiyomlar, beyin tümörlerinin yaklaşık yüzde 30’unu oluşturur. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

Grade I diye tanımlanan en yaygın tip, genellikle çevre dokulara yayılmaz. Belirtilere neden olmazsa yıllarca fark edilmeden kalabilir. Grade II ve III olarak tanımlanan türler ise daha agresif ve hızlı büyüyen türlerdir. Bunların tekrar etme ve çevre dokulara zarar verme ihtimalleri yüksektir.

Belirtiler arasında baş ağrısı, görme bozuklukları, hafıza problemleri, nöbetler, kol veya bacaklarda güçsüzlük ve denge sorunları yer alır.