10. Yargı Paketi TBMM Genel Kurulu’nda Kabul Edildi: Hukuk Sistemine Getirilen Yenilikler

Açıklaması:
10. Yargı Paketi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek idari yargıda “ivedi yargılama” uygulamasından cezai yaptırımlara kadar pek çok yeniliği hayata geçirdi. Detaylar ve yürütme takvimi.

Giriş

10. Yargı Paketi, 3 Haziran 2025 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Paket, idari yargıda “ivedi yargılama usulü”nü düzenleyen maddelerden aile ve çocuk suçlarına yönelik cezai yaptırımlara kadar geniş kapsamlı düzenlemeler içeriyor. Bu makalede, paketin içeriği, getirdiği temel değişiklikler ve yürürlüğe giriş takvimi ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

1. Paket’in Kapsamı ve Yürürlüğe Giriş Tarihleri

• Yasalaşma Tarihi: TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildiği 3 Haziran 2025 tarihinde paket, Resmî Gazete’de yayımlanmasının akabinde yürürlüğe girecek.

• Geçiş Süreçleri:

  • Sulh ceza mahkemelerinin kaldırılmasına ilişkin düzenleme yürürlüğe girdiğinde, 20 gün içinde sulh ceza hakimlikleri kurulacak ve mevcut dava dosyaları bir ay içinde yetkili asliye ceza mahkemelerine devredilecek.

  • Bölge idare mahkemelerinin yeniden yapılandırılmasına dair hükümler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde yeni mahal mahkemelerinin faaliyetlerine başlanmasını öngörüyor.

2. İdari Yargıda “İvedi Yargılama Usulü”

2.1. İvedi Yargılama Usulü’nün Kapsamı

• Paket, idari yargıda ivedi yargılama usulü kavramını ilk kez tanımlıyor. Buna göre, aşağıdaki uyuşmazlıklarda ivedi yargılama usulü uygulanacak:

• İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri,

• Acele kamulaştırma işlemleri,

• Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları,

• Turizmi Teşvik Kanunu’na göre yapılan satış/tahsis/ kiralama işlemleri,

• Çevre Kanunu uyarınca verilen idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi kararı,

• Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun çerçevesindeki Bakanlar Kurulu kararlarına ilişkin uyuşmazlıklar.

2.2. İvedi Yargılamanın İşleyişi

• Bu usulde, dava açma süresi 30 gün olarak belirleniyor.

• Dava dilekçesi ve ekleri tebliğe çıkarılacak, ilk inceleme kararı 7 gün içinde verilecek.

• Savunma süresi, dilekçenin tebliğinden itibaren 15 gün, bir defaya mahsus en fazla 15 gün uzatma hakkı tanınacak.

• Yürütmenin durdurulması taleplerine ilişkin verilen kararlara itiraz yolu kapalı olacak.

• Dosyanın tekemmülünden itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanması zorunlu tutuluyor.

2.3. İstinaf ve Temyiz Hakkındaki Düzenlemeler

• İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına, farklı kanunlarda aksi belirtilmiş olsa bile, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde istinaf yoluna başvurulabilecek.

• Ancak; konusu 5.000 TL’yi aşmayan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları kesin sayıldığı için istinaf edilemeyecek.

3. Yargı Mekanizmalarında Yapısal Düzenlemeler

3.1. Bölge İdare Mahkemelerinin Kurulması

• Yasayla, mevcut bölge idare mahkemeleri yeni kurulan mahkemelere üye ve dosya devirleri gözetilerek kademeli biçimde taşınacak.

• Yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içinde tüm yeni bölge idare mahkemeleri göreve başlayacak.

3.2. Sulh Ceza Mahkemeleri ve Hakimliklerine İlişkin Değişiklikler

• Paketle sulh ceza mahkemeleri kaldırılıyor; 20 gün içinde sulh ceza hakimlikleri kurulacak.

• Sulh ceza mahkemelerindeki dosyalar bir ay içinde yetkili asliye ceza mahkemelerine aktarılacak.

• Sulh ceza hakimlikleri faaliyete geçene kadar, söz konusu mahkemelerin alanına giren tüm kararları kaldırılan sulh ceza mahkemelerinin yerine yetkili hâkimlikler verecek.

3.3. Yargıtay ve Hâkim Atamalarına Dair Düzenlemeler

• Paket, Yargıtay’ın yapısını doğrudan değiştirmese de, bölge idare mahkemelerindeki yeni işbölümüne yönelik uygulamaların Yargıtay iş yükünü dolaylı olarak etkilemesi bekleniyor.

• Ayrıca, Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu’nun yeni hâkim dağılımına dair tasarıları 30 gün içinde hazırlayıp Yargıtay Büyük Genel Kurulu’na sunması öngörülüyor

3.4. Adalet Bakanlığı Personeline Eğitim Merkezi Kurulması

• Paketle birlikte Personel Eğitim Merkezleri kurulacak; bu merkezlerde Adalet Bakanlığı personeline adaylık, hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimler ücretsiz olarak verilecek.

• Adli ve idari yargıdaki hâkim ve savcılara yönelik meslek içi eğitim faaliyetleri de burada yürütülecek.

4. Ceza Hukukunda Getirilen Yenilikler

4.1. Cinsel İstismar, Ensest ve Cinsel Taciz Suçları

• Cinsel istismarın; çocuklara karşı cebir veya tehdit, silah kullanma suretiyle işlenmesi hâlinde, cezalar yarı oranında artırılacak.

• Cinsel istismar amacıyla başvurulan cebir ve şiddetin ağır neticelere (mağdurun bitkisel hayata girme veya ölüm) sebebiyet vermesi durumunda, ağırlaştırılmış müebbet hapis öngörülüyor.

• Ensest suçlarında, 15 yaşını geçmiş çocukla rıza olsa dahi cinsel ilişkide bulunan kişiye şikayet hâlinde 2–5 yıl hapis; mağdur ile arasında evlenme yasağı bulunan veya koruyucu aile ilişkisi çerçevesinde bakım yükümlülüğü bulunan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, şikayet aranmaksızın 10–15 yıl hapis cezası verilece

• Cinsel taciz suçu: Mağdurun şikayeti üzerine 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası; çocuklara karşı işlenmesi hâlinde bu ceza 6 aydan 3 yıla kadar yükseltiliyor.

• Suçun; kamu görevinin, eğitim/koruma ilişkisinin sağladığı kolaylıktan yararlanarak, aynı işyerinde çalışmanın kolaylığından faydalanarak, elektronik haberleşme araçlarıyla veya teşhir suretiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılacak.

• Bu suçlar nedeniyle mağdur işi bırakmak, okul veya aileden ayrılmak zorunda kalmışsa, verilecek ceza bir yıldan az olamayacak

4.2. Hırsızlık Suçlarında Cezai Artışlar

• Nitelikli hırsızlık suçunun alt sınırı 3 yıldan 5 yıla, üst sınırı 7 yıldan 10 yıla çıkarıldı.

• Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından, doğal afet veya toplumsal kargaşa ortamından yararlanarak, bilişim sistemlerini kullanarak veya resmi sıfat takınarak işlenen hırsızlıklar nitelikli hırsızlık kapsamına giriyor.

• Hırsızlık sonucu kamu hizmetlerinin (haberleşme, enerji, demiryolu, havayolu) aksaması hâlinde, cezalar “yarı oranından iki katına kadar” artırılabilecek.

• Gece vakti işlenen hırsızlıkta ceza üçte bir oranında artırılıyor.

4.3. Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Suçları

• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal eden/ithal eden/ihraç eden kişiye verilen “10 yıldan az olmamak üzere hapis” cezası, “20–30 yıl” aralığına çıkarıldı.

• Uyuşturucu madde satan/verme fiilini çocuklara karşı işleyenlere verilecek alt sınır ceza 15 yıldan az olamaz kuralı getirildi.

• Ülke içinde satan/verme/taşıma/depolama suçlarında alt sınır 10 yıl olarak korunurken, çocuklara yönelik fiillerde 15 yıl olarak belirlendi.

• Bu suçların 3 veya daha fazla kişiyle işlenmesi durumunda ceza yarı oranda, bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde ceza bir kat artırılacak.

• Uyuşturucu kullanımını kolaylaştırma veya özendirme suçu için mevcut “2–5 yıl hapis” cezası, “5–10 yıl” aralığına yükseltildi. Kullanmak için satın alan veya bulunduranlar 2–5 yıl hapis alacak.

• Soruşturma aşamasında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları ertelendi.

• “Koşullu salıverilme” süreleri, ağırlaştırılmış müebbet hapis ve müebbet hapis cezasının önemli bölümlerini cezaevinde geçirenler için yeniden düzenlendi; çocuklara yönelik cinsel saldırı suçları da bu kapsamda değerlendirilecek. akparti.org.tr

5. Elektronik Tebligat ve İdari Para Cezaları

• “Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi” ve “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi” kanunlarına göre yapılacak tebligatlar elektronik ortamda yapılabilecek; elektronik tebligata elektronik ortamda cevap verme imkânı getirildi.

• Elektronik tebligat yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi/kurumlara her tespit için 10.000 TL idari para cezası uygulanacak; bir yıl içindeki toplam ceza 250.000 TL’yi aşamayacak.

• Banka ve finans kuruluşlarının, müşterilerinin kimlik tespitini yapmama veya şüpheli durumu bildirmeme yükümlülüğünü ihlal etmesi hâlinde, her bir yükümlülük için iki kat idari para cezası uygulanacak. Bu cezalar 2.000.000 TL’yi, diğer yükümlüler için 500.000 TL’yi aşamayacak.

• Beş yıl geçtikten sonra idari para cezası uygulanamayacak.

6. Uygulama Takvimi ve Beklenen Sonuçlar

1. Yürürlüğe Giriş:

   • 3 Haziran 2025 (Resmî Gazete’de yayımlanma sonrası)

   • Sulh ceza mahkemeleri kalkış 20 gün, dosya devirleri bir ay içinde tamamlanacak.

   • Bölge idare mahkemeleri üç ay içinde yeniden yapılandırılacak.

2. Eğitim ve Altyapı Hazırlıkları:

   • Personel Eğitim Merkezleri’nin kurulumu için Adalet Bakanlığı’nın üç aylık hazırlık süreci bulunacak.

   • İdari yargıda ivedi yargılama altyapısı, hâkim ve yazı işleri personeline yönelik eğitimle desteklenecek.

3. Ceza Hukuku Düzenlemeleri:

   • Cinsel suçlar ve uyuşturucu maddelere ilişkin cezai artışlar, paket yürürlüğe girdiği anda geçerli olacak.

   • Nitelikli hırsızlık ve cinsel taciz suçlarına dair düzenlemeler, ilgili hâkimlik ve savcılıklara kılavuz yürürlüğe girdiğinde derhal uygulanacak.

Beklenen Etkiler:

• İdari yargıda hızlı çözüm mekanizmaları sayesinde, devlet-vatandaş uyuşmazlıklarında karar süreci kısalacak.

• Yeni cezai yaptırımlar, özellikle çocuklara yönelik suçlar ve organize hırsızlık/uyuşturucu trafiği alanında caydırıcılığı artıracak.

• Elektronik tebligat uygulamaları ile yargı süreçlerinde gecikmeler azalacak, adımların takibi şeffaflaşacak.

Sonuç

10. Yargı Paketi, idari yargıda “ivedi yargılama usulü”nü hayata geçirerek hızlı ve etkin adalet ilkelerini güçlendiriyor. Aynı zamanda cinsel suçlardan uyuşturucuya, hırsızlıktan elektronik tebligat sistemine kadar geniş yelpazede cezai ve yapısal düzenlemeler getiriyor. Paket, uzun vadede hem yargı süreçlerinin hızlanmasını hem de toplum güvenliğinin artmasını hedefliyor. Yürürlüğe giriş takvimi ile birlikte Adalet Bakanlığı’nın koordinasyonunda yapılacak eğitim ve altyapı hazırlıkları, bu değişikliklerin sahada etkin biçimde uygulanmasını sağlayacaktır.