Politika
TRUMP: “SUUDİLER’E F-35 SATACAĞIZ” — ORTADOĞU DENGELERİNDE KÖKLÜ DEĞİŞİM Mİ?
TRUMP: “SUUDİLER’E F-35 SATACAĞIZ” — ORTADOĞU DENGELERİNDE KÖKLÜ DEĞİŞİM Mİ?
FatihDoganMedya | Yayın Tarihi: 17 Kasım 2025 · Saat: 22:30 (TSİ) · Okuma süresi: 3 dk
ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’a F-35 savaş uçakları satmayı planladığını açıkladı. Beyaz Saray açıklaması ve Trump’ın sözleri, Riyad’ın Washington ziyaretinin eşiğinde geldi; bu adım İsrail’in bölgesel üstünlüğü ve teknoloji güvenliği konusunda geniş çaplı tartışma yarattı.
Başkan Trump’ın açıklaması: “Satacağız”
ABD Başkanı Donald Trump, 17 Kasım’da Oval Ofis’te yaptığı kısa basın konuşmasında Suudi Arabistan’a F-35 savaş uçaklarının satılacağını belirtti. Trump, “Bunları satacağız, Suudiler istiyorlar” ifadelerini kullandı. Açıklama, Prens Mohammad bin Salman’ın Washington ziyaretinin hemen öncesinde geldi.
Neden tartışmalı?
Uzmanlar ve bölge aktörleri bu adımı birkaç nedenle endişeyle karşılıyor:
-
İsrail’in bölgesel askeri üstünlüğü: İsrail’in teknik olarak “niceliksel/kalitatif askeri üstünlüğünün” korunması ABD politikasının uzun süreli parçası oldu; F-35 transferi bu dengeyi değiştirebilir ve Tel Aviv’de büyük tepkiye yol açtı.
-
Gelişmiş teknoloji riski: F-35’in hassas sistemleri ve yazılımları paylaşım gerektiriyor; Suudi Arabistan-Çin ilişkilerine dair kaygılar, ileri teknoloji parçalarının güvenliğinin sağlanması gerektiğini gündeme getiriyor. Daha önceki Körfez anlaşmalarında (ör. BAE) benzer güvenlik endişeleri satışları etkiledi.
-
Bölgesel silahlanma ve yarış: Komşu devletlerin de benzer platformlara erişim araması, Ortadoğu’da yeni bir hızlanan modernizasyon dalgası başlatabilir.
Miktar ve süreç
Bazı haber kaynakları, ilk aşamada yüzeyi 48 uçak civarında bir paketten bahsedildiğini bildiriyor; ancak resmi FMS (Foreign Military Sales) süreci, ABD Savunma Bakanlığı ve Kongre onaylarını gerektirir. Trump’ın beyanı niyet bildirimi niteliğinde olup, teknik detaylar ve nihai sözleşme aşamaları için resmi duyurular bekleniyor.
Bölgesel ve diplomatik yansımalar
-
İsrail: Satışın koşullara bağlanmasını savunan yoğun diplomatik lobi çalışmaları var; bazı yetkililer normalizasyon adımlarının (İsrail-Suudi ilişkileri) ilerlemesi karşılığında böyle bir transferin daha kabul edilebilir olacağını belirtiyor.
-
Suudi Arabistan: Riyad’ın uzun süredir F-35 talebi olduğu biliniyor; modernizasyon programı ve caydırıcılık ihtiyacı ABD-Suud ilişkilerinde önemli bir gündem maddesi.
Ne olacak? (Kısa yol haritası)
-
Beyanat → Beyan niyet bildirimi olarak algılanacak.
-
Teknik ve güvenlik değerlendirmeleri → Savunma ve istihbarat kurumları tarafından yapılacak.
-
Kongre bildirimi/incelemesi → Büyük savunma satışlarında Kongre’nin bilgilendirilmesi ve olası itirazlar süreci etkileyebilir.
-
Nihai sözleşme ve teslimat takvimi → Yılları bulabilecek lojistik, eğitim ve entegrasyon adımları gerektirir.
Uzman yorumu (kısa)
Bu tür bir satış, sadece bir ticari anlaşma değil; bölgesel strateji, ittifaklar ve teknoloji güvenliğiyle ilgili yeni normlar yaratır. İsrail’in güvenlik endişeleri, Kongre’deki politik dengeler ve Suudi-Çin ilişkileri gibi faktörler, süreci belirleyecek ana etkenlerdir.
Sonuç: Trump’ın açıklaması, Ortadoğu’da askeri dengeleri yeniden şekillendirme potansiyeli taşıyan iddialı bir adım. Ancak niyetten nihai teslimata uzanan yol; teknik, hukuki, diplomatik ve siyasi aşamalardan geçecek — dolayısıyla gözler şimdi Beyaz Saray, Pentagon ve Kongre’de.