Tarihin Seyrini Değiştiren Keşif: Ateş Sanılandan 350 Bin Yıl Daha Önce Yakılmış

Tarihin Seyrini Değiştiren Keşif: Ateş Sanılandan 350 Bin Yıl Daha Önce Yakılmış

Tarih: 13 Aralık 2025
Okuma Süresi: 4 DAKİKA SAAT: 03:00

İngiltere’deki Barnham bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar, insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından birine ışık tuttu. Bilim insanları, 400.000 yıl önce Neandertaller tarafından kasıtlı olarak yakılan ateşlere dair şimdiye kadarki en eski kanıtı ortaya çıkardı. Bu keşif, insanın ateşle olan ilişkisinin tarihini yüz binlerce yıl geriye çekiyor.

Dünyanın önde gelen bilim dergilerinden Nature’da 10 Aralık 2025’te yayınlanan bir makale, arkeoloji dünyasını sarsan bir keşfi duyurdu. İngiltere’nin Suffolk bölgesindeki Barnham’da sürdürülen kazılarda, yaklaşık 400.000 yıl öncesine tarihlenen bir ocakta, ısıdan çatlamış taş aletler ve ateş yakmak için kullanıldığı düşünülen demir pirit (aptal altını) parçaları bulundu.

Araştırmayı yürüten British Museum ekibinden arkeolog Nick Ashton, “36 yılı aşkın bir süredir bu bölgede çalışıyoruz. İlk kez, piriti ısı etkisiyle parçalanmış el baltaları ve pişmiş tortuların yanında buluyoruz” dedi.

 Keşfin Anahtar Kanıtları: “Aptal Altını” ve Isınmış Toprak

Keşfin en çarpıcı yanı, bir arada bulunan ve birbirini destekleyen farklı kanıt türleri.

· Demir Pirit (“Aptal Altını”): Altın rengi parlaklığıyla bilinen bu mineral, çakmaktaşına vurulduğunda kıvılcım çıkarabiliyor. Araştırmacılar, Barnham bölgesinde doğal olarak bulunmayan bu mineralin, kasıtlı olarak ateş yakmak için alana getirildiğini düşünüyor.
· Isıdan Çatlamış El Baltaları: Ocak yerinin yakınında bulunan dört adet çakmaktaşı el baltası, yüksek sıcaklığa maruz kaldığı için çatlamış durumda.
· Yanmış Toprak ve Tekrarlanan Kullanım: Yapılan jeokimyasal analizler, toprağın 700 santigrat derecenin üzerinde ısıtıldığını ve aynı noktada defalarca ateş yakıldığını gösteriyor.

Ateşi Kimler Yakıyordu? Muhtemel Cevap: Neandertaller

Keşif alanında henüz insan fosili bulunmamış olsa da, araştırmacılar bulguların erken Neandertallere ait olduğu görüşünde. Yakın bölgedeki Swanscombe’da bulunan ve aynı döneme tarihlenen bir kafatası parçası, bu düşünceyi destekliyor.

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Prof. Chris Stringer, “Barnham’daki ateşlerin erken Neandertaller tarafından yakıldığını varsayıyoruz” ifadelerini kullandı.

Ateş Kontrolünün İnsan Evrimine Etkileri

Bu keşif, ateşin sadece bir icat değil, insanın biyolojik ve sosyal evrimini şekillendiren temel bir teknoloji olduğunu bir kez daha hatırlatıyor.

· Beyin Gelişimi: Yiyecekleri pişirmek, besinlerin daha kolay sindirilmesini ve daha fazla enerji açığa çıkmasını sağladı. Uzmanlar, bu artan enerji kaynağının, insanlarda daha büyük beyinlerin evrimleşmesi için kritik bir rol oynamış olabileceğini belirtiyor.
· Sosyal Yaşam: Kamp ateşleri, erken insan toplulukları için bir araya gelme, iletişim kurma, hikaye anlatma ve bilgi aktarma merkezleri oldu.
· Coğrafi Yayılım: Ateş sayesinde ısınabilen ve yırtıcılardan korunabilen atalarımız, daha soğuk iklimlere yayılma imkanı buldu.

Bilim Dünyasında Tartışmalar ve Farklı Görüşler

Keşif büyük heyecan yaratsa da, tüm bilim insanları aynı derecede ikna olmuş değil. Bazı uzmanlar kanıtları “dolaylı” buluyor.

· Destekleyen Görüş: Simon Fraser Üniversitesi’nden arkeolog Dennis Sandgathe, araştırmayı “oldukça zorlayıcı” olarak nitelendirerek, grupların ateş yakmayı bildiğine dair güçlü bir durum oluşturduğunu söyledi.
· Temkinli Yaklaşan Görüş: Leiden Üniversitesi’nden Wil Roebroeks ise, 50.000 yıl öncesine ait başka alanlardaki aletler üzerinde ateş yakmaya dair “sigara tabancası” niteliğinde aşınma izleri bulunduğunu, ancak Barnham’da böyle bir kanıt olmadığını belirterek daha temkinli yaklaştı.

Bu bulgu, insanlığın en büyük başarılarından birinin modern insandan (Homo sapiens) çok daha önce, kuzenlerimiz Neandertaller tarafından gerçekleştirilmiş olabileceğini göstererek, insanlık tarihine dair algıları kökten değiştirme potansiyeli taşıyor.