SON DAKİKA — Google ve Amazon’un Project Nimbus sözleşmesinde “gizli uyarı” mekanizması: Sızdırılan belgeler şirketlerin yabancı hükümetlere veri tesliminde İsrail’i kodla bilgilendirmeyi kabul ettiğini gösteriyor

SON DAKİKA — Google ve Amazon’un Project Nimbus sözleşmesinde “gizli uyarı” mekanizması: Sızdırılan belgeler şirketlerin yabancı hükümetlere veri tesliminde İsrail’i kodla bilgilendirmeyi kabul ettiğini gösteriyor

Yayın tarihi: 31 Ekim 2025, 10:00 (TSİ)
Okuma süresi: 4 dakika

Guardian, +972 Magazine ve Local Call ortak soruşturmasıyla ortaya çıkan sızdırılan İsrail Maliye Bakanlığı belgeleri, Google ve Amazon’un 2021’de imzalanan 1,2 milyar dolarlık Project Nimbus bulut sözleşmesi kapsamındaki şartlarda, yabancı mahkeme veya güvenlik talepleri nedeniyle İsrail verileri paylaşıldığında bile —yayın yasağı (gag order) olsa dahi— İsrail’e gizli şekilde haber vermeyi sağlayacak bir “kod” (soruşturmada winking mechanism / “göz kırpma mekanizması” olarak anılıyor) kabul ettiklerini gösteriyor

Detaylar — belgeler ne diyor?

Sızdırılan sözleşme ve ek belgeler, şirketlerin “özel tazminat” adı verilen ödeme mekanizmasıyla İsrail’i bilgilendirmeyi kabul ettiğini gösteriyor. Buna göre, yabancı bir yetkili kurumun (ör. ABD, İtalya vb.) talebiyle İsrail verileri verildiğinde, şirketler 24 saat içinde ülke koduna karşılık gelen miktarda (ör. ABD için 1.000 şekel; İtalya için +39 → 3.900 şekel) İsrail’e ödeme yapacak; eğer gag order yüzünden ülke bile açılamıyorsa 100.000 şekel gibi yüksek bir tutar ödenecek. Bu yöntemin amacı, resmi olarak talep hakkında açıklama yapılmasına engel olsa dahi İsrail’e “hangi ülkenin eriştiğini” gizli olarak bildirmek.

Bu düzenleme, şirketlerin standart kabul edilebilir kullanım (acceptable use) politikalarına ve olası çalışan/aktivist baskısına rağmen İsrail’in erişimini kısıtlamasını önleyecek maddeler de içeriyor; belgeler, anlaşmanın şirketlerin bazı kısıtlama yetkilerini fiilen askıya aldığına işaret ediyor.

Sözleşmenin kapsamı ve tarihçe

Project Nimbus, İsrail hükümeti ile Google ve Amazon’un bulut birimleri arasında 2021’de imzalanan ve ilk etapta 7 yıllık öngörülen —toplam değeri yaklaşık 1,2 milyar dolar— bir bulut/AI hizmetleri paketidir. Sözleşme, devlet kurumu ve askeri verilerin özel bulut altyapılarına taşınmasını içeriyor ve belgeler, anlaşmanın bazı bölümlerinin idari/askeri kullanım için özel olarak şekillendirildiğini gösteriyor.

Şirketlerin ve hükümetin açıklamaları

Google ve Amazon, Guardian’a yaptıkları açıklamalarda yasal yükümlülüklerini atlatacak herhangi bir uygulamayı reddettiklerini ve “hukuki yükümlülüklerden kaçınmayı” kategorik biçimde yanlış bulduklarını belirtti. İsrail Maliye Bakanlığı ise “devletin şirketleri yasadışı bir eyleme zorladığı” yönündeki ima ve iddiaları “asılsız” olarak nitelendirdi. Ancak yayınlanan iç belgeler, anlaşmada bu tip gizli işaretleşmeye imkan tanıyan maddelerin varlığına işaret ediyor.

Hukuki ve etik endişeler

Eski ABD savcıları ve hukuk uzmanları, gag order ile örtülmüş talepleri üçüncü taraflara “kodlu ödeme” şeklinde bildirme uygulamasının hem hukuki açıdan riskli hem de şeffaflık/etik bakımından sorunlu olduğunu vurguladı. Uzmanlar, bu tür mekanizmaların mahkeme emirleriyle çelişebileceğini ve şirketleri ABD/Yabancı mahkeme prosedürleri ile çatışmaya sokabileceğini belirtiyor. Ayrıca insan hakları grupları, Nimbus kapsamında sağlanan altyapının olası askeri/istihbarat kullanımı nedeniyle kaygılarını zaten defalarca dile getirmişti.

Ne değişecek? Olası sonuçlar

• Hukuki soruşturmalar: Sözleşme hükümlerinin uygulatılması veya uygulandığı iddiaları, ilgili ülke hukuk makamlarının incelemesine yol açabilir. Uzmanlar, özellikle ABD’de mahkeme emri gizliliğinin ihlali iddialarının izlenebileceğini söylüyor.

• Kamuoyu ve çalışan tepkisi: Geçmişte Nimbus’a karşı çalışan protestoları ve iç muhalefet gündeme gelmişti; bu yeni iddialar da şirket içi / kamuoyu baskısını artırabilir.

• Sözleşme ve politika revizyonları: Şirket politikaları, hükümet sözleşmeleri ve uluslararası veri paylaşımı protokollerinin gözden geçirilmesi yönünde çağrılar yükselebilir.