Rusya’dan özgür bir yaşam için kaçan genç Çeçen kadın nasıl öldü, failleri kim?

Rusya’dan özgür bir yaşam için kaçan genç Çeçen kadın nasıl öldü, failleri kim?

Tarih: 23 Kasım 2025
Saat: 0330 (Europe/Istanbul)
Okuma süresi: 4 dakika
Kategori: Dünya / İnsan Hakları

Yerevan’da bulunan Çeçen genç kadın Aishat Baymuradova’yı kim öldürdü? Resmi soruşturmada net cevap yok — aktivistler “namus cinayeti” ve zorla geri getirilme şüphesiyle uyarıyor

Rusya’nın Çeçenya bölgesinden kaçıp Ermenistan’a sığınan 23 yaşındaki Aishat (Ayshat) Baymuradova’nın Yerevan’daki bir evde ölü bulunması, cinayetin failleri konusunda belirsizliği koruyor. Ermeni polisi olayın aydınlatılması için soruşturma başlattı; insan hakları örgütleri ve bölge aktivistleri, Baymuradova’nın ya ailesi ya da kendisini geri getirdiği iddia edilen kişiler tarafından öldürülmüş olabileceğini söylüyor. Chechen yöneticileri ise iddiaları reddedip sivil hak savunucularını suçlamaya başladı.

Olayın kısa kronolojisi

• 15 Ekim 2025: Arkadaşları Baymuradova’yı en son Instagram’dan tanıştığı bir arkadaşıyla görüşmek üzere çıktığını söyleyerek gördüklerini bildiriyor; ardından haber alınamıyor.

• 20 Ekim 2025: Yerevan’daki kiralık bir dairede Baymuradova’nın cesedi bulundu; Ermeni polisi soruşturma başlattı. İlk raporlarda “boğulma/boğulmuş olma” ve “şüpheli ölüm” ifadeleri yer aldı; aktivistler “boğdurulma/boğularak öldürülme” iddiasını da gündeme getirdi.

“Kim öldürdü?” — Resmi durum

Resmi makamlar (Ermeni polisi) olayın failleri hakkında net bir isim açıklamadı; soruşturma sürüyor. Şu ana kadar polis tarafından resmi olarak kimlik ve fail beyanı yapılmadı. Dolayısıyla resmi olarak “kim öldürdü” sorusuna yanıt yok.

Aktivistlerin ve bağımsız medyanın iddiaları

• İnsan hakları örgütleri ve bölge medyası, Baymuradova’nın Instagram aracılığıyla kandırılarak veya “arkadaş” görünümlü kişiler tarafından bir tuzağa çekilerek görüşmeye çağrıldığını; bu kişilerin Çeçenya bağlantılı kişilerle ilişkili oldukları yönünde şüpheler olduğunu bildiriyor. Bu nedenle bazı aktivistler, Baymuradova’nın zorla geri getirilme (forcible return) ya da akrabaları tarafından düzenlenen bir “namus cinayeti” sonucu hayatını kaybetmiş olabileceğini söylüyor. Novaya Gazeta Europe+1

• NC SOS ve benzeri Kuzey Kafkasya yardım kuruluşları, benzer vakalarda akrabaların veya Çeçenya bağlantılı aktörlerin genç kadınları yurt dışından dahi izleyip bulabildiğine dikkat çekiyor; bu vakayı da bu bağlamda değerlendiriyorlar.

Chechnya yetkililerinin açıklaması

Chechnya’nın insan hakları yetkilileri ve bazı yerel temsilciler, olayla ilgili olarak NGO’ları ve “kriz merkezlerini” suçlamaya başladı; yetkililer, dış aktörlerin bu tür vakaları “abarttığını” iddia ediyor ve olayı hak savunucularının “Çeçenya’yı karalama” çabası olarak nitelendiriyor. Bu açıklamalar, faillerin kim olduğuna dair net bir kanıt sunmuyor; daha çok suçlamalar ve karşı-suçlamalar düzeyinde.

Benzer vakalar — sistematik bir sorun mu?

Son haftalarda yurtdışına kaçtıktan sonra şüpheli şekilde ölen veya geri götürülen Çeçen kadınlara ilişkin birden fazla olay medyada yer aldı. Örneğin Aliya Ozdamirova vakası (Gürcistan’dan Rusya’ya geri döndükten sonra cenazesinin kaldırılması) gibi olaylar, aktivistler tarafından “uluslararası takiple, zorla getirme ve aile içi/namus cinayetleri” örnekleri arasında sayılıyor. Uzmanlar, bu tür olayların tesadüfi olmadığını, bölgesel baskı ve Kafkasya’daki geleneksel yapıların etkisini gösterdiğini belirtiyor.

Ne biliyoruz, ne bilmiyoruz — açık sorular

• Biliyoruz: Baymuradova Yerevan’da ölü bulundu; Ermeni polisi soruşturuyor; aktivistler “namus cinayeti” ve zorla geri getirilme şüphesi taşıyor.

• Bilmiyoruz: Kimlerin doğrudan fail olduğu, hangi yöntemle öldürüldüğü konusunda adli bir resmi raporun (otopsi sonuçları ve şüpheli isimler) medyaya veya polise açık şekilde yansımış olması. Bu bilgiler soruşturma sonucunda netleşecek.

Uzman yorumu (kaynaklara dayanarak kısa analiz)

Hak savunucuları ve bağımsız bölge medyası, benzer vakalardaki örüntüleri dikkate alarak, ailenin ya da aileyle bağlantılı aktörlerin (bazen Kafkasya’daki güçlü çevrelerle bağlantılı kişiler) genç kadınları takip edip baskı kurabildiğini, bazen de yurt dışındaki izleri kesme veya geri getirme girişimlerinin cinayetle sonuçlandığını aktarıyor. Ancak tek tek vakalarda fail tespiti adli süreçlerle belirlenecektir; medya ve NGO raporları güçlü şüpheler bildiriyor ama adli kanıtın yerini alamaz

Sonuç — “Kim öldürdü?” sorusuna kısa yanıt

Resmi olarak: bilinmiyor. Ermeni polis soruşturmayı sürdürüyor. Bağımsız insan hakları örgütleri ve bölge medyası, Baymuradova’nın akrabaları veya onu geri getirttiği iddia edilen kişilerce öldürülmüş olabileceğini; bazı yerel yetkililerin ise olayı sivil toplum kuruluşlarının sorumluluğuna yıkmaya çalıştığını bildiriyor. Olaya ilişkin kesin cevap ancak adli soruşturma, otopsi ve delillerin açıklanmasıyla verilebilir.