: Polonya devlet şirketi Nitro-Chem, iddiaya göre Gazze’de kullanılan bombaların temel patlayıcısını sağladı — “Soruşturma; TNT transfer zincirini işaret ediyor”

: Polonya devlet şirketi Nitro-Chem, iddiaya göre Gazze’de kullanılan bombaların temel patlayıcısını sağladı — “Soruşturma; TNT transfer zincirini işaret ediyor”

Yazan: Fatih Doğan / FatihDoganMedya
Tarih: 18 Kasım 2025 • Saat: 21:00 (Europe/Istanbul)
Okuma süresi: 4 dakika

Özet — Ne iddia edildi?

Bir grup pro-Filistin örgütünün yayımladığı soruşturma raporu, Polonya merkezli devlet iştiraki Nitro-Chem’in (PGZ grubuna bağlı) ABD merkezli silah üreticilerine trinitrotoluen (TNT) tedarik ettiğini ve söz konusu TNT’nin İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonlarında yaygın kullanıldığı belirtilen Mk-80 serisi bombalar ve BLU-109 tipi nüfuz edici mühimmatlarda yer aldığı iddiasında bulundu. Bu iddialar uluslararası tepki ve hukuki tartışmaları yeniden alevlendirdi.

Detaylar — Rapor ne diyor?

Soruşturma, Nitro-Chem’den çıkan TNT’nin Amerikan firmaları aracılığıyla Mk-80 (MK82/83/84) tipi genel maksat bombalarının üretiminde ve BLU-109 gibi zırh/nüfuz edici mühimmatlarda kullanıldığını öne sürüyor. Rapor, bazı üretici ve ithalat kayıtlarına dayanan bilgileri referans gösteriyor; ayrıca iddia edilen tedarik zincirinin yıllara yayılan bir ilişkiyi gösterdiğini savunuyor. Araştırmayı aktaran uluslararası yayınlar ve haber ajansları bu iddiaları haberleştirdi.

Nitro-Chem ve Polonya ile bağlantılar — ne biliniyor?

Nitro-Chem, Avrupa’nın önemli TNT üreticilerinden biri olarak biliniyor ve bu yılın ilk yarısında ABD merkezli bir şirketle (Paramount Enterprises International/PEI) 18.000 ton TNT tedariki kapsayan büyük bir sözleşme imzalandığı medyaya yansımıştı. Nitro-Chem, PGZ (Polonya Armaments Group) çatısı altındaki bir şirket olarak savunma sanayiinde aktif. Bu ticari gerçekler daha önce Reuters ve şirketin kendi duyurularıyla belgelenmişti.

Resmî yanıtlar: Şirket ya da hükümetten açıklama var mı?

Şu ana kadar (18 Kasım 2025) Nitro-Chem’in resmi internet sitesinde iddiaları doğrudan yanıtlayan bir açıklama yer almıyor; ayrıca Polonya Dışişleri Bakanlığı veya PGZ’den konuya dair bir düzeltme ya da doğrulama metni kamuoyuna yansımadı. Haberimiz hazırlanırken, iddiaları aktaran raporun yazarları ve ilgili kuruluşlar tarafından yayımlanmış belgeler üzerinden çalışma yürütüldü. Gazete ve ajans haberleri, iddiaları “soruşturma/rapor” şeklinde aktarıyor; kesin hukuki sonuçlar veya bağımsız doğrulama süreçleri henüz tamamlanmış görünmüyor.

Hukuki ve etik bağlam — neden önemli?

Uluslararası hukuk çerçevesinde savaş hukukunu, insan haklarını ve olası savaş suçu/soykırım iddialarını değerlendiren mekanizmalar (ör. BM raportörleri, Uluslararası Ceza Mahkemesi/ICJ süreçleri) silah ve mühimmat tedarik zincirlerinin incelenmesini önemli buluyor. Geçmişte BM raportörleri, şirketlerin çatışmalardaki rollerine ilişkin raporlar yayımlamış; son dönemde ise “şirketlerin çatışma kaynaklı zararlar” konusuna artan ilgi söz konusu. (Örneğin Birleşmiş Milletler raportörlerinin ve insan hakları kuruluşlarının raporlamaları bu çerçevede takip ediliyor.)

Bağımsız doğrulama gerekir — gazetecilik notu

Bu tür iddialar ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, bağımsız denetim ve resmi belgelerle doğrulama şart. Nitro-Chem’in önceki büyük sözleşmeleri ve üretim kapasitesi gibi açık kaynaklı bilgiler mevcut; ancak TNT’nin nihai alıcıya ve hangi mühimmata kullanıldığına ilişkin zincirin her aşaması bağımsız şekilde doğrulanmalı. Raporu hazırlayan kuruluşlar belge ve kayıt paylaştıklarını belirtse de, hukuki süreçler ve şirket açıklamaları sonucu netleştirecektir.

Ne olacak? Muhtemel gelişmeler

• Soruşturma raporunu hazırlayan kuruluşlar ek kanıt yayınlayabilir; bağımsız medya ve araştırmacılar belgeleri denetleyebilir.

• Nitro-Chem veya PGZ/Polonya makamları resmi açıklama yapabilir veya hukuki adımlar atabilir.

• Uluslararası insan hakları örgütleri, Avrupa kurumları veya Birleşmiş Milletler ilgili birimleri konuyu izleyecektir.

• Eğer tedarik zincirinin hukuka aykırı yönleri tespit edilirse, şirketlere veya aracı firmalara yönelik hukuki/finansal yaptırım çağrıları gelebilir.

Okuyucuya not (şeffaflık ve kaynaklar)

Bu haber, bugün yayımlanan soruşturmaları ve uluslararası haber ajanslarının haberlerini temel alarak hazırlanmıştır. İddialar şu an için bir rapora dayanmakta olup, Nitro-Chem ve Polonya yetkililerinden doğrudan bir açıklama alınamamıştır. Okurlarımız gelişmeleri takip edeceğiz; yeni resmi açıklama veya bağımsız doğrulama geldiğinde bilgi güncellenecektir.