Milli Mücadele’nin Kahraman Kadınlarından: Nezahat Onbaşı (Nezahat Baysel)

Yayın Tarihi: 30 Ağustos 2025 • 10:00 (TSİ)
Okuma süresi: ~2 dakika
Yazar: FatihDoganMedya

Giriş — Kısa özet:
Milli Mücadele’nin ön cephelerinde adı sıkça anılan kadın kahramanlardan biri de Nezahat Onbaşı (asıl adıyla Nezahat Baysel)dır. Henüz çocuk yaşta babasıyla cepheye katılan Nezahat, at binme ve silah kullanımını öğrenmiş; 12 yaşlarında “onbaşı” rütbesiyle anılmış, mücadele yıllarında gösterdiği cesaretle dönemin dikkatini çekmiştir.

Hayatı ve cephedeki rolü

Kayıtlarda Nezahat Baysel’in 1908–1909 dolaylarında doğduğu geçer; bazı kaynaklar doğum yerini İskeçe, bazıları Erzurum olarak aktarır. Annesini küçük yaşta kaybettikten sonra babası Hâfız Hâlid Bey ile birlikte cepheye götürülmüş, Çanakkale deneyimiyle başlayan süreçte alayın talimlerine katılarak at binmeyi ve silah kullanmayı öğrenmiştir. Babasının da içinde olduğu 70. Alay ile Milli Mücadele döneminde Geyve, Sakarya, Gediz ve İnönü muharebeleri gibi önemli noktalarda yer aldığı aktarılan bilgiler arasındadır.

Rütbe, madalya ve tanınma

Dönem kaynakları ve daha sonraki derlemeler Nezahat’in 12 yaşlarından itibaren askeri kıyafet giymeye başladığını ve onbaşı rütbesiyle anıldığını belirtir. TBMM kayıtlarına ve gazetecilik çalışmaları ile derlemelere göre Nezahat Onbaşı, İstiklal Madalyası’na layık görülen isimlerden biridir; ancak savaş koşulları nedeniyle madalyasının anında teslim edilemediği, sonrasında anma ve takdir süreçlerinin devam ettiği not edilir. Bazı dönemin komutanları tarafından verilen onurlandırmalar da (ör. “kurmay” benzeri anmalar) kaynaklarda yer alır.

Cepheden aktarılan hatıralar

TRT ve Anadolu Ajansı arşivlerinde, Nezahat Onbaşı’nın cephe günlerine dair röportaj veya belgesel türü içerikler bulunur; bu materyaller onun çocuk yaşta mücadeleye katıldığını ve çarpıcı anılar bıraktığını belgelemektedir. Cephede Mustafa Kemal Paşa, İsmet İnönü gibi dönemin önde gelen isimleriyle karşılaştığı yönünde anlatılar mevcuttur.

Savaş sonrasında yaşamı ve mirası

Savaş sonrası dönemde sivil hayata adapte olduğu, eğitimine devam ettiği ve yaşamını sürdürdüğü, bazı kaynaklarda 24 Eylül 1994’te İstanbul’da vefat ettiğinin belirtildiği aktarılmaktadır. Ölümünden sonra yerel haberler, belgeseller ve anma yazıları Nezahat Onbaşı’nın hikâyesini yeni nesillere aktarmayı sürdürmüştür.

Neden hatırlanmalı?

Nezahat Onbaşı’nın öyküsü, Milli Mücadele’nin yalnızca erkeklerin omuzlarında yükselmediğini; kadınların, genç kızların ve zaman zaman çocukların da zor koşullarda katkı verdiğini hatırlatır. Eğitim kurumlarında, müfredatta ve yerel anmalarda bu tür kişiliklerin daha görünür kılınması, toplumsal hafızanın zenginleşmesine katkı sağlar.