Gündem
İstanbul’da 6.2’lik Deprem Korkuttu: Aynısı Anadolu’da Meydana Gelse Sonuçlar Nasıl Olurdu?
FATİH DOGAN KÖŞE YAZISI
Açıklaması: 23 Nisan 2025’te Marmara Denizi’ni sallayan 6.2 büyüklüğündeki depremin İstanbul’daki etkileri ve aynı depremin Anadolu’da yaratacağı muhtemel sonuçların detaylı, veri odaklı analizi.
Özet
23 Nisan 2025’te İstanbul’u vuran 6.2 büyüklüğündeki deprem, Marmara Denizi’nde 40 km güneybatıda, 10 km derinlikte gerçekleşti. Şiddetli sarsıntı, yaygın panik ve 151 yaralanmaya neden olurken yapısal hasar sınırlı kaldı. İstanbul, Kuzey Anadolu Fay Zonu (NAFZ) üzerinde yer alması ve yoğun nüfusu nedeniyle yüksek risk altında. Öte yandan, benzer büyüklükte bir depremin Anadolu’da meydana gelmesi durumunda daha az nüfus yoğunluğuna rağmen zayıf yapı stoğu ve yetersiz acil müdahale imkânları nedeniyle daha ağır sonuçlar doğurabileceği öngörülüyor.
İstanbul’da 6.2’lik Depremin Özeti
23 Nisan 2025’te saat 12:49’da kaydedilen 6.2 büyüklüğündeki deprem, Marmara Denizi’nin Silivri açıklarında, yaklaşık 40 km güneybatıda ve 10 km derinlikte meydana geldi . Deprem, İstanbul’un 16 milyonu aşkın nüfusunu büyük panikle sarsarak 151 kişinin yaralanmasına yol açtı; yaralanmaların çoğu binalardan kaçarken düşme sonucu oluştu . Birkaç metruk yapıda çökme görülse de, ciddi bina hasarı rapor edilmedi . Yetkililer, okulların iki gün tatil edileceğini ve vatandaşları hasarlı yapılardan uzak durmaları konusunda uyardı .
Depremin Coğrafi ve Jeolojik Özellikleri
İstanbul, Türkiye’nin kuzeybatısında, Kuzey Anadolu Fay Zonu (NAFZ) üzerinde konumlanır. NAFZ, Karlıova’dan Marmara Denizi’ne uzanan, sağ yönlü doğrultu atımlı bir fay hattıdır . Marmara Denizi altındaki Kumburgaz segmenti üzerinde biriken gerilimin, 2030’a kadar 7.0 veya üzeri büyüklükte bir kırılmaya yol açma olasılığı %50 olarak tahmin edilmektedir Jeolog Naci Görür, son sarsıntıların bu gerilimi artırdığını ve daha büyük bir deprem riskini tetikleyebileceğini belirtmiştir .
İstanbul’da Altyapı ve Yapı Stoku
1999 İzmit depreminin ardından başlatılan güçlendirme ve kentsel dönüşüm projeleri sayesinde İstanbul’da birçok yapı güçlendirildi . Dünya Bankası destekli projeler ve Meclis Araştırma Komisyonu’nun raporları, şehir genelinde 100 binden fazla yapının deprem yönetmeliklerine uygun hale getirilmesi yönünde adımlar atıldığını gösteriyor . Buna karşın, özellikle 1970–1999 arasında inşa edilen binaların önemli bir kısmı hala risk altında ve kapsamlı ilave güçlendirmelere ihtiyaç duyuyor.
Anadolu’da Senaryo: Sonuçlar Nasıl Farklı Olurdu?
Doğu Anadolu Fay Zonu (EAFZ), yaklaşık 550 km uzunluğunda sinistral (sol yönlü) doğrultu atımlı bir fay sistemidir . EAFZ üzerindeki zemin koşulları, genellikle kırıklı ve gevşek malzemeden oluşan geniş bir kuşak şeklindedir . Anadolu’daki kırsal ve küçük kentleşme, nüfus yoğunluğunu düşürse de, yapı kalitesi büyük ölçüde standart altındadır. Örneğin; 24 Ocak 2020’de Elazığ’da yaşanan 6.8 büyüklüğündeki deprem, 41 can kaybı ve 1.607 yaralanmayla sonuçlanmış, 87 çok katlı bina yıkılmış veya ağır hasar görmüştür .
Kırsal alanlardaki acil müdahale ekipleri ve lojistik altyapı, kentsel bölgelere kıyasla sınırlı olduğundan ilk 48 saatte yardım ulaştırma süresi uzayabilir. Ayrıca, Anadolu’nun bazı kesimlerinde çarpık yapılaşma yaygın, yerel yönetimlerin kaynakları ise yetersiz seviyede kalabiliyor.
Karşılaştırmalı Etki Analizi
| Kriter | İstanbul (6.2) | Anadolu (6.2 olsaydı) |
|---|---|---|
| Nüfus Yoğunluğu | 16 milyon+ | Bölgesel olarak 100 binden az |
| Yapısal Hasar | Sınırlı (metruk binalar) | Ciddi (birçok yapılarda çökme) |
| Yaralanan/Kayıplar | 151 yaralı | 500–2.000 yaralı, onlarca ölü (Elazığ örneği) |
| Acil Müdahale Süresi | 1–3 saat (şehir içi) | 6–24 saat (ulaşım zorlukları) |
| Altyapı ve Lojistik | Gelişmiş kara ve hava yolları, hastane ağı | Sınırlı kar yolları, uzak noktalarda sağlık altyapısı |
| Ekonomik Kayıp (Tahmini) | Milyonlarca TL | On milyonlarca TL (tarım ve küçük işyerleri vurur) |
| Psikososyal Etki | Geniş medya ve sosyal medya yayılımı | Bölgesel niş etki, dayanışma güçlü ama bilgi kısıtlı |
Sonuç ve Öneriler
-
Kentsel Dönüşümün Hızlandırılması: İstanbul’da 1999’dan beri yapılan çalışmalar model alınarak Anadolu’daki riskli yapılar da güçlendirilmeli.
-
Yerel Acil Müdahale Kapasitesi: Kırsal bölgelerde acil müdahale ekipleri ve lojistik destek güçlendirilmeli, köy ve kasabalarda deprem eğitimleri yaygınlaştırılmalı.
-
Fay İzleme ve Erken Uyarı Sistemleri: NAFZ ve EAFZ üzerinde yeni yeraltı seismometre ağları kurulmalı, erken uyarı sistemleri hayata geçirilmeli .
-
Toplum Bilinçlendirme: Her iki bölgede de düzenli deprem tatbikatları, halka yönelik bilgilendirme kampanyaları yapılmalı.
Bu analiz, İstanbul’da yaşanan 6.2’lik depremin sınırlı etkilerinin, Anadolu’daki farklı jeolojik ve sosyo-ekonomik koşullarda çok daha yıkıcı sonuçlara yol açabileceğini göstermektedir. Hem büyük kentler hem de kırsal alanlar için kapsamlı risk azaltma stratejileri geliştirilmesi hayati önem taşımaktadır.