Gazze’de “tıkanıklık” nasıl AÇILDI? — Ayrıntılı, haber

Gazze’de “tıkanıklık” nasıl AÇILDI? — Ayrıntılı, haber

FATİHDOGANMEDYA | Tarih: 06 Ekim 2025 — Saat: 18:30 (TSR) — Okuma Süresi: 6 dk

Gazze barış sürecinde kilidi hangi diplomatik adımlar çözdü? Arabulucuların rolleri, takas mekanizması, insani yardım garantileri ve ilerleme adımlarını kaynaklarla açıklıyoruz.N

Ne oldu?

Uzun süredir tıkanan Gazze barış sürecinde kilit açıldı çünkü taraflar aşamalı (fazlı) bir çerçevede birbirine karşılık gelen ödünler vermeyi kabul etti: geçici ateşkes → rehin/prisoner takası → kademeli İsrail çekilmesi ve insani yardımın güvenli akışı. Bu yaklaşım, Mısır ve Katar öncülüğünde; ABD ve bazı uluslararası aktörlerin yoğun diplomatik baskı ve teknik destekleriyle hayata geçirildi

Kilidi açan beş ana unsur

1) Aşamalı (fazlı) çerçeve kabulü

Tarafların “bir anda her şeyi çözmek” yerine adım adım güven oluşturacak madde- madde bir plan üzerinde anlaştığı açıkça görüldü. İlk aşama ateşkes ve ilk rehin takasını, sonraki aşamalar kademeli çekilme, daha fazla rehine serbest bırakma ve nihai siyasi çerçeveyi içeriyordu. Bu yapı, birbirine güven vermeyen tarafları ilerlemeye zorladı.

2) Rehin / mahkum takası mekanizması

Anlaşmanın “harekete geçirici” unsuru, somut ve takvime bağlanmış rehin — mahkum takası hükümleri oldu. Hostage-release vaatleri, askeri gerilimi düşürüp sahaya insani erişim sağladı; karşılıklı adımlar, taraflara geri adım atmama sebepleri verdi. Uluslararası aracılar lojistik ve güvenlik protokollerini planlayıp uygulama mekanizmalarını devreye soktu.

3) Mısır ve Katar’ın bölgesel arabuluculuğu

Mısır (Kahire) ve Katar, hem Hamas’la hem de İsrail ile sürekli temas kuran ara yüzler olarak kritik rol oynadı. Bu iki ülke, teknik görüşmeleri ev sahibi yapıp, iletişim kanallarını açık tutarak tıkanıkları açan “gizli uzlaşmaları” mümkün kıldı. Ayrıca lojistik konularda (rehin transferleri, insani koridorlar) pratik çözümler sundular.

4) ABD ve uluslararası baskı ile garantiler

ABD’nin sunduğu çerçeve ve diplomatik baskı (aynı zamanda güvenlik ve siyasi garantiler önerilmesi), İsrail tarafını belirli çekilme ve takas adımlarına ikna etti. Karşı tarafa da, aşamalı güvenlik ve uluslararası gözlem sözü verilerek sürece katılım teşvik edildi. Bu kombinasyon, taraflara “anlaşmazlık sonrası” için dış destek sağladı.

5) İnsani yardımın bağlanması ve denetlenmesi

Anlaşma metni; insani yardımın “kesintisiz, belgelenmiş ve uluslararası kuruluşlarca denetlenen” şekilde gönderilmesini garanti etti. Bu madde, Gazze içindeki sivil baskıyı azaltıp, kamuoyu ve bağımsız aktörler tarafından sürecin takip edilebilir olmasını sağladı. İnsani yardım hacim ve erişim garantileri, ateşkesin fiili uygulanmasını kolaylaştırdı.

Süreçteki kritik dönemeçler (zaman çizelgesi – özet)

• Görüşmelerin yoğunlaşması (Kahire/Doha): Bölgesel arabulucular haftalarca teknik toplantılar düzenledi; tedarik ve takas lojistiği planlandı.

• Aşamalı planın kabulü: Taraflar ilk kez adım adım uygulamayı kabul etti; ilk ateşkes ve ilk rehin takası takvimlendirildi.

• Garantör mekanizmasının kurulması: ABD ve bölgesel aktörler, denetim ve sürdürme mekanizmaları için mutabakat sağladı.

Uzun vadede hangi sorular hâlâ açık?

• Güvenlik ve silahsızlanma: Hamas’ın silahsızlanması ve kalıcı güvenlik düzenlemeleri çözüme bağlanmadı; bu, uzun vadede risk oluşturuyor.

• Yönetişim ve siyasi çözüm: Aşamalı askeri ve insani uzlaşma kalıcı bir siyasi çerçeveye dönüştürülmezse; çatışma yeniden alevlenebilir.

Kaynakların ışığında kısa analiz

Kilidi açan gerçek moment, somut güven oluşturacak adımların (rehin takası + insani koridor) zamana bağlanması ve bunların bölgesel-aracı devletler ile büyük güçler tarafından garanti altına alınması oldu. Teknik detay ve lojistik çözümler (nerede değiş tokuş yapılacağı, kimlerin denetleyeceği, koridorların güvenliği) pratikte sürecin işlemesini sağladı.