Gündem
Diyarbakır’da Define Kazısı Sırasında Roma-Bizans Mozaiği Ortaya Çıkarıldı: “Tarihi Yeniden Yazabilir”
Açıklaması
Diyarbakır Özbilek Mahallesi’ndeki mezar kazısı sırasında bulunan 35 m²’lik Roma-Bizans mozaiği, içindeki Davud Yıldızı ve Grekçe yazıtlarla bölgenin tarihine yeni bir ışık tutuyor. Arkeologlar, okuma tamamlandığında bulguları kamuoyuyla paylaşacak.
Giriş
Diyarbakır’ın Özbilek Mahallesi’ndeki bir mezarlıkta 8 Mart’ta yapılan defin kazısı sırasında şans eseri ortaya çıkarılan mozaik kalıntıları, bölgedeki Roma ile Erken Bizans hakimiyetine dair algıyı kökten değiştirecek nitelikte. Diyarbakır Müze Müdürlüğü uzmanları tarafından yürütülen üç haftalık kurtarma kazısında, 35 metrekarelik alanda hem Davud Yıldızı motifi hem de altı satırlık Grekçe yazıt gün yüzüne çıkarıldı .
Keşfin Ortaya Çıkışı
Kırsal Özbilek Mahallesi mezarlığında, cenaze işlemi için iş makinesiyle yapılan kazı esnasında karşılaşılan sert zemin, bölge sakinlerinin durumu jandarmaya bildirmesine neden oldu. Jandarma ekiplerinin alana gelmesinin ardından koruma altına alınan mozaik kalıntıları, aynı gün Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne teslim edildi .
Kurtarma Kazısı ve Teknik İnceleme
-
Başlangıç Tarihi ve Süreç: 11 Mart 2025’te başlayan kurtarma kazısı, arkeolog, sanat tarihçisi, restoratör ve işçiden oluşan bir ekiple yaklaşık üç hafta sürdü .
-
Alan ve Koruma: Yaklaşık 35 m²’lik alanda yürütülen kazı sonunda mozaik, özel brandalarla örtülerek Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla yerinde muhafaza altına alındı .
Mozaiğin Özellikleri
-
Davut Yıldızı ve Haç Motifi: Mozaikte öne çıkan en dikkat çekici sembol, ortada haç motifi barındıran Davud Yıldızı. Bu kombinasyon, döneme dair inanç ve kültürel etkileşimin izlerini taşıyor .
-
Grekçe Yazıtlar: Zeminde yer alan altı satırlık Grekçe metnin büyük kısmı tahrip olsa da, uzmanlar tarafından çözümleme sonraki aşamada tamamlanacak. Okuma bitirildiğinde detaylar kamuoyuna açıklanacak .
-
Korunma Durumu: Mozağin yaklaşık %70’i sağlam kalmış; kayıplar ise doğal aşınma ve mezar kazısının ilk anlarındaki darbelerden kaynaklanıyor .
Tarihî ve Arkeolojik Önemi
-
Bölgede Geç Roma Faaliyetleri: Geleneksel tarih anlayışı, Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna pek fazla yerleşmediğini öne sürerken, bu mozaik kalıntısı uzun süreli ve kalıcı faaliyetlerin izini gösteriyor.
-
İkinci Mozaik Keşfi: Diyarbakır’da yerinde ortaya çıkarılan ikinci mozaik olan bu buluntu, Çınar ilçesi Özgider Mahallesi’ndeki ilkiyle birlikte bölgenin antik dokusuna dair kapsamlı yeni veriler sunuyor .
Gelecek Adımlar ve Koruma
Diyarbakır Müze Müdürlüğü, mozaik okuma çalışmaları tamamlandıktan sonra tüm bulguları bilim insanları ve kamuoyu ile paylaşmayı planlıyor. Ayrıca köylülerin defin işlemleri için yeni bir mezarlık alanı tahsis edilerek antik alanın korunması ve ileride yapılacak bilimsel kazılar için hazırlıkların başlatılması gündemde .
Bu gelişme, Diyarbakır’ın zengin kültürel mirasına dair bilgi dağarcığımızı genişletirken, Roma ve Bizans dönemlerinin Fırat’ın doğusundaki izlerini yeniden değerlendirmemizi sağlayacak. Science ve kültür dünyası, ortaya çıkacak Grekçe yazıt okumasıyla birlikte bölgenin tarihine ışık tutacak yeni ayrıntılara kavuşmayı bekliyor.