Ekonomi
DEĞER ARTINCA DEVLET PAY ALIYOR: ‘DEĞER ARTIŞ PAYI’ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
DEĞER ARTINCA DEVLET PAY ALIYOR: İMAR DEĞİŞİKLİĞİNDE %90 ‘DEĞER ARTIŞ PAYI’ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
Tarih: 22 Kasım 2025 • Saat: 19:10 • Okuma süresi: 4 dk
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayımladığı yeni “Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği” ile uygulama imar planı değişiklikleri sonucu arsa değerinde oluşan artışın yüzde 90’ı kamuya aktarılacak. Haberde kapsam, muafiyetler, ödeme seçenekleri ve arsa sahiplerinin bilmesi gereken adımlar derlenmişti
Ne oldu? Kısa ve net
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan “İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği” 22 Kasım 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, uygulama imar planı değişikliği sonucu taşınmazların (arsaların) değerinde oluşan artışların hesaplanması, kesinleşmesi ve kamuya aktarılmasına ilişkin usul ve esasları düzenliyor.
Kritik noktalar — arsa sahipleri neden dikkat etmeli?
- Yönetmelik uyarınca, imar planı değişikliği nedeniyle bir arsanın değeri arttığında ortaya çıkan artışın %90’ı “değer artış payı” olarak kamuya aktarılacak.
- Değer artış payı sadece arsa değerindeki artışa uygulanacak; bina ya da inşaat kazancına dair ayrı düzenlemeler farklı esaslara tabidir.
- Yönetmelik, peşin ödemeye teşvik için indirim ve taksitlendirme imkânları da öngörüyor — peşin ödeyene %10 indirim uygulanabiliyor, isteyenler ise taksitle ödeyebilecek.
Kimler kapsama giriyor, kimler muaf?
- Yönetmelik, özellikle arsa sahiplerinin tamamının talebiyle yapılan uygulama imar planı değişikliklerini hedefliyor.
- Riskli yapı şerhi olan taşınmazlar, kamu yatırımları, vakıf taşınmazları ve emsale etkisi olmayan yükseklik düzenlemeleri gibi haller yönetmelikte belirlenen istisnalar arasında sayılıyor. Ayrıca bazı geçici düzenlemeler (ör. riskli yapıların yeniden geliştirilmesine ilişkin sınırlamalar) bulunuyor.
Değer tespiti nasıl yapılacak?
- Artışın saptanması için en az iki lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşu tarafından hazırlanan raporlar kullanılacak. Ardından yerel “kıymet takdir komisyonu” nihai artış tutarını belirleyecek.
- Değerleme raporu masrafları maliklere aittir; rapor sunulmaz ya da ücret ödenmezse plan değişikliği süreci etkilenebilir.
Örnek hesap (kolay anlaşılması için)
Diyelim ki plan öncesi arsanın piyasa değeri 1.000.000 TL, plan sonrası piyasa değeri 3.000.000 TL olsun. Değer artışı = 2.000.000 TL.
- Yönetmelik uyarınca kamuya aktarılacak “değer artış payı” = %90 × 2.000.000 = 1.800.000 TL.
- Peşin ödenirse uygulanabilecek indirim (%10 örneği) sonrasında ödenecek tutar: 1.800.000 × 0.90 = 1.620.000 TL.
Süreç — arsa sahibi ne yapmalı?
- İmar değişikliği talebi ve başvuru aşamasında gerekli belgeleri eksiksiz hazırlayın.
- En az iki lisanslı değerleme şirketinden rapor alın; raporların içerik ve tarihleri birbirine yakın olmalı.
- Kıymet takdir komisyonu kararını takip edin; itiraz süreçleri için yasal süreleri kaçırmayın.
- Ödeme planı, indirim ve taksit seçeneklerini ilgili idare ile netleştirin.
Uzman görüşü (özet): Hukuk ve şehircilik uzmanları, düzenlemenin amaç olarak “keyfi imar değişikliklerini” sınırlamayı hedeflediğini; ancak uygulamada mülkiyet haklarıyla kamu yararı arasındaki hassas dengenin iyi yönetilmesi gerektiğini vurguluyor.
Tartışma ve eleştiriler
- Düzenlemenin savunucuları, şehir planlamasında adalet sağlayacağını, rantın kamuyla paylaşılması gerektiğini belirtiyor.
- Eleştiriler ise özellikle %90 gibi yüksek bir oranın arsa sahiplerini zorlayacağı, küçük yatırımcıların ve mirasçıların yük altına gireceği, değerleme süreçlerinde belirsizlik ve masraf artışı doğacağı yönünde yoğunlaşıyor.
Hukuki dayanak ve kaynaklar
Yönetmelik metni Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir; uygulama usul ve esasları hükme bağlanmıştır. (Haber metni, Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik esas alınarak hazırlanmıştır.)
Ne öneriyoruz? Arsa sahibiyseniz, plan değişikliği süreçlerine başvurmadan önce bir şehir plancısı ve gayrimenkul hukukçusundan destek alın. Değerleme raporları ve kıymet takdir komisyonu sürecinde profesyonel destek hem hataları önler hem de ödeme yükümlülüklerinin doğru hesaplanmasını sağlar.
Haber : FatihDoganMedya – Ekonomi / Emlak
Yazar: Editör – FatihDoganMedya
İletişim: haber@fatihdoganmedya.com.tr