“Celal Şengör’ün Kanaldaki Çelişkisi: ‘Facia Olur’ Dediği Projeyi Neden Desteklemişti?”

Açıklaması :

Celal Şengör ve İlber Ortaylı’nın geçmişte destekleyip bugün eleştirdiği Kanal İstanbul sözleri gündemde. Değişen uzman görüşlerini keşfedin.

Özet

Silivri açıklarındaki 6,2 büyüklüğündeki deprem, uzun süredir tartışma konusu olan Kanal İstanbul projesini yeniden gündeme taşıdı. Depremin ardından bir zamanlar projeyi “zararsız” bulup destekleyen Prof. Dr. Celal Şengör’ün “çok akılsızca, facia olur” sözleri sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın 2017’de dile getirdiği “o çılgın kanal yapılmalıdır” açıklaması da yeniden paylaşılarak uzmanların bakış açıları tartışılıyor. Bu makalede, iki bilim insanının proje hakkındaki görüş değişimleri, eleştiriler ve destek ifadeleri detaylı şekilde ele alınacak.

---

1. Kanal İstanbul ve Deprem Gündemi

1.1. Depremin Projeyi Canlandırması

24 Nisan 2025’te Silivri açıklarında meydana gelen 6,2’lik deprem, Kanal İstanbul’un fay hattı üzerindeki potansiyel riskini yeniden gündeme taşıdı​. Birçok jeolog ve şehir plancısı, projenin deprem etkilerini artırabileceği endişesini dile getirirken, tartışma bir kez daha alevlendi​

1.2. Siyasi ve Toplumsal Tepkiler

Depremin hemen ardından CHP’li Ekrem İmamoğlu, projeye “ihanet” diyerek karşı çıktı ve “Kanal İstanbul gibi projelerden İstanbul’u uzak tutmalıyız” ifadesini kullandı​. Bu açıklama, projenin hem teknik hem de siyasi boyutlarının ne kadar iç içe olduğunu gösterdi.

---

2. Prof. Dr. Celal Şengör’ün Görüş Değişimi

2.1. İlk Destek Açıklaması (2011)

2011 yılında Show TV’de katıldığı bir programda Şengör, Kanal İstanbul’un Boğaz’ın yükünü azaltacağını ve “hiçbir zarar vermeyeceğini” söyleyerek projeye olumlu bakmıştı​. O dönemde, İstanbul Boğazı’ndan uluslararası trafik yükünü hafifleteceği gerekçesiyle destek verdiği ifade edilmişti​

2.2. Son Eleştirel Çıkışı (2025)

Deprem sonrası Fatih Altaylı ile yaptığı ropörtajda ise Kanal İstanbul’u “çok akılsızca bir proje” olarak nitelendirdi ve “bir tsunami geldiğinde kanaldan içeri girer, tarumar eder” diyerek şiddetle eleştirdi​ Video dökümüne göre Şengör, “Ne köprü kalır ne bir şey kalır. Facia olur” sözleriyle projenin inşasına kesinlikle karşı olduğunu belirtti​

---

3. Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın Destek Açıklaması

3.1. 2017 Yılındaki “Çılgın Kanal” Vurgusu

2017’de bir programda Ortaylı, “O çılgın kanal yapılmalıdır” diyerek projenin gerekliliğine dikkat çekti. “Lozan ve Montrö değişti, Boğaz bu trafiği kaldıramaz; aklı başında jeologlar bu işe evet diyor” ifadelerini kullandı​

3.2. Güncel Durum ve Doğrulama

Ancak bağımsız doğrulama platformu Doğrula’ya göre Ortaylı’nın bu beyanatı, projenin kesin hattı belli olmadan önce verilmiş ve sonrasında yeni ÇED raporlarına dair bir güncel yorum yapmamıştır. Dolayısıyla “İlber Ortaylı güncel olarak %100 destekliyor” iddiası yanlış olarak değerlendirilmektedir​.

---

4. Tartışma ve Gelecek Perspektifi

4.1. Uzmanlar Arasındaki Farklı Bakış Açıları

Şengör ve Ortaylı’nın geçmişte destekleyici ancak farklı vurgu ve zamanlarda eleştirel tutum alışları, projenin bilimsel zeminde dahi fikir birliği yaratmadığını ortaya koyuyor​

4.2. Depreme Hazırlık ve Öncelik

Afet riskleri bakımından İstanbul’un mevcut zayıf yapı stoğu, Kanal İstanbul’dan önce ele alınması gereken öncelik olarak gösteriliyor. Birçok mühendislik derneği, kentsel dönüşüm ve erken uyarı sistemlerine kaynak ayrılmasını savunuyor.