Antarktika’da Kaybolan Robot, Deniz Seviyeleri İçin Kritik Uyarılarla Geri Döndü

Antarktika’da Kaybolan Robot, Deniz Seviyeleri İçin Kritik Uyarılarla Geri Döndü

Fatih Doğan – 30 Aralık 2025 – 3 dk OKUMA  -02:00

Avustralyalı bilim insanları tarafından gönderilen ve aylarca kayıp olan bir okyanus robotu, Antarktika’nın derinliklerinden küresel deniz seviyelerinin yükselmesi konusunda “alarm” niteliğinde veriler getirdi. Robotun tespitlerine göre, tek başına Denman Buzulu’nun erimesi dünya genelinde deniz seviyelerini 1,5 metre yükseltebilir.

Buzulların Altında 9 Aylık Gizemli Yolculuk

Antarktika’da iklim değişikliğinin etkilerini ölçmek, bilim dünyasının en zorlu görevlerinden biri. Avustralya Ulusal Bilim Ajansı (CSIRO) da bu kapsamda, Doğu Antarktika’daki devasa Totten Buzulu’nu incelemek için otonom bir okyanus şamandırasını 2020 yılında suya bıraktı. Sensörlerle donatılan robotun, her 10 günde bir yüzeye çıkıp veri göndermesi planlanıyordu.

Ancak beklenmeyen oldu. Güçlü okyanus akıntıları, robotu planlanan rotasından saptırarak batıya, Denman Buzulu ve Shackleton Buz Sahanlığı’nın derinliklerine sürükledi. Bilim ekibi, robotun sinyal vermeyi kesmesi üzerine, onu sonsuza dek kaybolmuş olarak değerlendirdi. Oysa robot, 9 ay boyunca buzun karanlık altında, programlandığı görevi sessizce sürdürüyordu.

Bilimsel Bir Dedektiflik Hikayesi: Rotanın İzini Sürmek

Robot, nihayet buz tabakasının altından çıkıp yeniden sinyal verdiğinde, arkasında 195 ayrı veri profili bırakmıştı. Ancak bu noktada büyük bir sorun vardı: Araştırmacılar, bu değerli verilerin tam olarak nereden toplandığını bilmiyordu.

İşte burada yaratıcı bir çözüm devreye girdi. Robot, buz sahanlığının altında sıkıştığı süre boyunca, yüzeye çıkmaya çalıştıkça buz tavanına defalarca çarpmıştı. Her çarpış, aynı zamanda buz tabanının derinliğinin (kalınlığının) bir ölçümünü kaydetmişti. Bilim insanları, robotun kaydettiği bu binlerce derinlik verisini, uydulardan alınan bölgesel buz kalınlığı haritalarıyla karşılaştırarak adeta bir dedektif gibi robotun izlediği gizemli rotayı ortaya çıkarmayı başardı. Bu sayede, ölçümlerin tam koordinatları belirlendi ve veriler anlam kazandı.

Getirdiği Veriler Neden Bu Kadar Kritik?

Robotun bu beklenmedik yolculuğu, daha önce hiç doğrudan ölçüm yapılamamış bir bölgeye ışık tuttu. Elde edilen bulgular, iki buzul için birbirinden farklı iki senaryo ortaya koydu:

· Nispeten İyi Haber: Shackleton Buz Sahanlığı’nın altında, buzuli eritecek kadar ılık su kütlelerinin bulunmadığı tespit edildi. Bu, sahanlığın şu an için stabil olduğu anlamına geliyor.
· Kritik Uyarı: Denman Buzulu için durum çok daha vahim. Ölçümler, buzulun altında, erimeye neden olan ılık su katmanlarının varlığını açıkça gösterdi.

Denman Buzulu’nun tamamının erimesi durumunda, tek başına küresel deniz seviyelerini yaklaşık 1,5 metre (5 feet) yükseltme potansiyeli bulunuyor. Bu, dünyadaki sayısız kıyı kenti, ada ülkesi ve alçak rakımlı tarım arazisi için varoluşsal bir tehdit oluşturuyor.

“Şanslı Bir Kazadan” Bilimsel Dönüşüm

Başlangıçta bir arıza veya başarısızlık gibi görünen bu olay, bilim camiasında “şanslı bir kaza” olarak nitelendiriliyor. Çünkü bu çalışma, Doğu Antarktika’daki bir buz sahanlığının altından yapılan ilk doğrudan okyanus ölçümleri olarak tarihe geçti.

Araştırmanın başyazarı Dr. Steve Rintoul, “Şanslıydık” diyerek durumu özetliyor: “Cesur şamandıramız buzun altına sürüklendi ve Denman ile Shackleton buz sahanlıklarının altında sekiz ay geçirerek her beş günde bir deniz tabanından buzun tabanına kadar veri profilleri topladı. Bu benzersiz gözlemler, buz sahanlıklarının savunmasızlığına dair yeni bilgiler sağlıyor”.

Gelecek Araştırmalar İçin Ne İfade Ediyor?

Bu olay, otonom robotların iklim araştırmalarındaki geleceği için de bir dönüm noktası oldu.

· Dayanıklılığın Kanıtı: Bir robotun, aylarca buz altında zorlu koşullara dayanarak veri toplayabilmesi, teknolojinin ulaşılması güç yerlerde neler yapabildiğini gösterdi.
· Yeni Stratejilerin Önünü Açtı: Bilim insanları, artık benzer otonom araçları bilinçli olarak bu riskli ve gizemli bölgelere göndermeyi planlıyor.
· Belirsizlikleri Azaltma Potansiyeli: Buzul-altı erimesi, deniz seviyesi yükselme tahminlerindeki en büyük belirsizlik kaynaklarından biri. Bu tür doğrudan ölçümler, geleceğe yönelik projeksiyonları çok daha isabetli hale getirebilir.

Bu kayıp robotun topladığı tüm veriler, Aralık 2025’te Science Advances dergisinde yayımlanan bilimsel bir makaleyle tüm dünyaya duyuruldu.