29 Ekim Cumhuriyet Bayramı: Türkiye 102 yaşında — 102 yılda ne kadar ilerledi?

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı: Türkiye 102 yaşında — 102 yılda ne kadar ilerledi?

FATİHDOGANMEDYA | Haber
Tarih.Saat: 29 Ekim 2025 — 00:40
Okuma süresi: 4 dakika

Bugün Türkiye Cumhuriyeti 102 yaşına giriyor. 1923’ten bu yana ülke; nüfus, ekonomi, sağlık, eğitim ve altyapıda büyük dönüşümler yaşadı. Ancak aynı zamanda enflasyon, gelir dağılımı, demokrasi ve dış ekonomik kırılganlıklar gibi önemli sınavlarla da karşılaştı. Bu haberde Türkiye’nin 102 yılda kaydettiği somut ilerlemeler ve karşı karşıya olduğu temel zorlukları verilerle özetliyoruz.

Ekonomi: Hacim büyüdü, hassas dengeler sürüyor

• Ekonominin büyüklüğü: Türkiye, 2024’te yaklaşık 1,32 trilyon USD’lik nominal GSYH ile dünyanın en büyük ekonomileri arasında yer aldı; 2024 verileri Dünya Bankası tarafından raporlanıyo

• Kişi başına düşen gelir: GSYH/kişi (nominal) kısa vadede dalgalanmalar gösterse de on yıllık perspektifte belirgin bir artış gözleniyor (World Bank/Türkiye verileri)

• Sorunlar: 2024–2025 dönemi yüksek enflasyon, kur dalgalanmaları ve cari açık gibi sorunlarla geçti; ekonomistler 2025 sonrasında da fiyat istikrarı ve dış dengeyi yakalamanın önemine vurgu yapıyor.

Nüfus, sağlık ve eğitim: Yaşam süreleri uzadı, okuryazarlık yüksek

• Nüfus: Türkiye’nin nüfusu 2020’lerden itibaren 80 milyonun üzerine çıktı; 2024 verilerinde resmî göstergeler ve uluslararası tahminler arasında hafif farklar olsa da 85–88 milyon aralığı gündemde. (Resmi TÜİK verileri ve uluslararası veri merkezleri karşılaştırılırken güncel rakamlar kullanılmalıdır.)

• Sağlık: Doğumda beklenen yaşam süresi son yıllarda yükseldi; yaşam beklentisi 78 yılı civarına geldi. Sağlık altyapısı, sağlık hizmetlerine erişim ve aşılama programları önemli kazanımlar sağladı.

• Eğitim / Okuryazarlık: Türkiye’de okuryazarlık oranları yıllar içinde yükseldi; temel eğitimde erişim genişledi, yükseköğretimde öğrenci sayısı arttı. Ancak eğitim kalitesi ve bölgesel eşitsizlikler hâlâ çözülmesi gereken alanlar.

Altyapı ve dijital dönüşüm: Fiziksel ve dijital yatırım artışı

• Köprüler, tüneller, hızlı tren hatları, yeni havaalanları ve kentsel dönüşüm projeleri son 20–30 yılda Türkiye’nin fiziksel altyapısını dönüştürdü.

• Dijital altyapı: İnternet kullanımı ve sosyal medya penetrasyonu çok hızlı arttı; 2025 başında internet penetrasyonu ~%88 ve 77 milyonun üzerinde internet kullanıcısı rapor edildi — bu, ekonomi ve kamusal hayat üzerinde derin etkiler yaratıyor.

Demokrasi, medya ve özgürlükler — ilerleme ve gerileme tartışmaları

Cumhuriyet döneminde hukuki ve kurumsal yapılar birçok evreden geçti; çok partili hayata geçiş, laiklik-çoğulculuk tartışmaları, sivil-millet ilişkileri ve hak-hürriyet alanlarında farklı dönemsel trendler görüldü. Son yıllarda medya özgürlüğü, internet erişimi kısıtlamaları ve toplumsal gerilimler uluslararası gözlemciler tarafından yakından takip ediliyor. (2024–2025 döneminde zaman zaman sosyal medya erişim kısıtlamaları ve uygulamalara ilişkin tartışmalar yaşandı.)

İhracat, sanayi ve iş gücü

Sanayi ve imalat, Türkiye ekonomisinin bel kemiğini oluşturuyor; otomotiv, beyaz eşya, tekstil, inşaat ve hizmet sektörü ihracatta güçlü pay sahibi. İstihdam yapısı dönüşüyor ancak genç işsizlik ve kayıt dışı istihdam çözülmesi gereken alanlar arasında. (Resmi istihdam ve sektör verileri için TÜİK ve ilgili bakanlıkların güncel raporlarına başvurulması önerilir.)

Değerlendirme ve gelecek beklentileri

102 yılda Türkiye; sağlık, eğitim, sanayi, ulaşım ve dijital erişim alanlarında ciddi ilerleme kaydetti. Aynı zamanda küresel ekonomik dalgalanmalar, iç ekonomik politika tercihleri ve siyasal/kurumsal riskler kısa vadeli kırılganlıklar yaratabiliyor. Önümüzdeki dönemin anahtar başarı kriterleri: fiyat istikrarı ve enflasyonla mücadele, sürdürülebilir büyüme, bölgesel fırsat eşitliği, demokratik kurumların güçlendirilmesi ve yenilikçi eğitim/araştırma yatırımları olacak.

Anahtar Gazetecilik Notu (kaynak kullanımı): Bu haber hazırlanırken Dünya Bankası, DataReportal, Reuters ve ilgili uluslararası veri kaynaklarının son açık verileri referans alınmıştır. Okuyucularımız güncel rakamlar için resmi kurum (TÜİK, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı) yayınlarını izleyebilir.